Nyldelta

Die Nyldelta word by die monding van die Nylrivier in Noord-Egipte gevorm, waar die rivier uitbrei, vertak en uiteindelik in die Middellandse See uitmond. Dit is met 'n oppervlakte van sowat 24 000 vierkante kilometer een van die grootste rivierdeltas ter wêreld en strek van die hawestad Alexandrië in die weste tot by Port Said in die ooste. Die delta beslaan sowat 240 kilometer van die Mediterreense kuslyn en strek 160 kilometer suidwaarts na die binneland, waar dit naby die hoofstad Kaïro begin. Die delta is 'n vrugbare landboustreek.

Die Nylrivier en sy delta (satellietfoto)

'n Nagfoto van die Nyldelta, soos gesien vanuit die Internasionale Ruimtestasie

Vorm en samestelling

Die Nyldelta word as 'n boogvormige delta geklassifiseer en lyk op satellietfoto's na 'n driehoek of lotusplant. Die buitekante van die delta word deur erosie bedreig, en 'n aantal strandmere wys 'n stygende soutgehalte weens hulle geleidelike verbinding met die Middellandse See.

Met die oprigting van die Aswandam by die Nassermeer in die jare 1960 tot 1971 begin die situasie in die Nyldelta dramaties verander. Aangesien die Nyl nie meer sy jaarlikse voorraad voedingstowwe en afsaksels uit die binnelandse gebiede aan die delta kan voorsien nie (dit word grotendels deur die dam teruggehou), neem die kwaliteit van die bodem in die oorstromingvlaktes geleidelik af. Die Nyldelta groei nou ook nie meer nie, maar verloor danksy die branding van die see steeds meer van sy oppervlakte. Die vrugbare boonste laag van die bodem kan in die vlaktes van die delta 'n diepte van tot by 21 meter bereik, tog moet tans steeds groter hoeveelhede kunsmis gebruik word.

Geskiedenis

Die Rosettasteen in die Britse Museum, Londen

Papirusplant

Menslike nedersettings bestaan al duisende jare in die Nyldelta, en landbou word hier al vyfduisend jaar lank beoefen. In die faraoniese tydperk staan die gebied as Neder-Egipte bekend. Dit is ook die "Land van Goshen" genoem. In die antieke tydperk verskaf die Nyldelta 'n groot deel van die papirus, wat destyds as basis vir die vervaardiging van skryfpapier gebruik is.

Die Nylrivier het die gebied eeue lank met sy jaarlikse vloed van vrugbare bodem voorsien, tog is met die oprigting van die Aswan-dam 'n einde aan hierdie natuurverskynsel gemaak.

Antieke geskiedrolle, onder meer van Plinius, verwys na sewe takriviere van die Nyl in die delta: Van oostelike na westelike rigting het die Nyl vertak in die Peloesiakiese, Tanitiese, Mendesiaanse, Phatnitiese, Sebbenitiese, Bolbitynse en Canopiese takrivier. Weens die oorstromingsbeheer en die veranderde reliëf het net twee oorgebly: die Damiëtta in die ooste en die Rosetta in die weste van die delta.

Die sogenaamde Rosettasteen, wat in 1799 in die delta se hawestad Rosetta gevind is, het danksy sy tweetalige teks die ontsyfering van die Oud-Egiptiese hiërogliewe moontlik gemaak.

Bevolking

Die oorgrote meerderheid van Egipte se 77,5 miljoen mense is in die Nyldelta gekonsentreer. Buite die groot stede oorskry die bevolkingsdigtheid soms 1 000 mense per vierkante kilometer. Alexandrië is met 'n geskatte bevolking van meer as 3,7 miljoen die grootste stad in die Nyldelta. Ander groot stede sluit Damiëtta, Port Said, Tanta, Banhâ, az-Zaqaziq en Kafr-ash-Shaykh in.

Landbou

Die omgewing van die Nyldelta is 'n belangrike verskaffer van katoen vir die wêreldmark.

Flora en fauna

Seeswaeltjies

Tydens die herfs oorheers die rooi kleur van lotusplante groot dele van die delta. Die lotusplant is die tipiese plant van die Neder-Nyl, terwyl die Bo-Nyl vir sy papirus bekend staan, alhoewel dit nou al hoe meer skaars geword het. Die Nyldelta was in die antieke tydperk een van die sentrums van die papirusbedryf.

Duisende watervoëls het hulle winterkwartiere in die delta.

Klimaat

Die Nyldelta het 'n Mediterreense klimaat, wat deur baie swak reënval gekenmerk word - die gemiddelde is 100 tot 200 millimeter per jaar (veral wintereën). Die somers is baie warm en bedompig, met gemiddelde temperature van 30 °C in Julie en Augustus, terwyl die uiterstes sowat 48 °C kan wees. Wintertemperature daal tot tussen 5 en 10 °C.

Argeologie

Die bouvalle van Tanis

Die moderne Alexandrië, soos gesien vanuit Quitbay se sitadel

Die Nyldelta is 'n belangrike argeologiese terrein, alhoewel hier nog min opgrawings gedoen is. Tans konsentreer die argeologiese navorsing veral op die antieke stad Tanis in die noordoostelike deel van die Nyldelta (wat in die Bybel ook Soan genoem word - sien Numeri 13:20). Die bloeityd van Tanis strek van die 21ste dinastie, toe dit as die Noord-Egiptiese hoofstad dien, tot in die Romeinse tyd. Van die pragtige geboue het net ruïnes oorgebly, tog kan 'n mens hier nog steeds die strukture van 'n groot tempelterrein en 'n Egiptiese nekropolis bewonder.

Daar is eweneens min oorblyfsels van die antieke Alexandrië, een van die grootste metropole in die Hellenistiese wêreld en die Romeinse Ryk, aangesien groot dele van die koninklike en burgerlike stadswyke deur aardbewings verwoes is en in die see versink het. Daarnaas het ook die vinnige groei van die stad daartoe gelei dat min van die historiese geboue bewaar gebly het. Tans konsentreer die opgrawings hier op die gebied van Kom al Dikka, met die antieke teater en die ruïnes van die Romeinse badhuis as die belangrikste besienswaardighede.

Terwyl die grootste deel van die antieke stad benede die moderne Alexandrië lê, wat argeologiese navorsing uiters moeilik maak, wek die paleis uit die Griekse tydperk, wat in die Middellandse See versink het, die belangstelling van onder meer Franse maritieme argeoloë.