Oos-Wes-skisma

Die Oos-Wes-skisma is die skeuring van die oorspronklike Christelike Kerk van die Romeinse Ryk in twee afsonderlike kerke: die Oosters-Ortodokse Kerk in die ooste en die Rooms-Katolieke Kerk in die weste. Hoewel 1054 gewoonlik genoem word as die datum van die skeuring, toe pous Leo IX en patriarg Michael Caerularius van Konstantinopel mekaar geëkskommunikeer het, was die skeuring tussen oos en wes eintlik die eindresultaat van ’n eeue lange periode van vervreemding tussen die twee Kerke.

Die skeuring word ook die Oosterse Skisma of Groot Skisma van 1054 genoem.

Agtergrond

Ikoon wat keiser Konstantyn die Grote (middel) en biskoppe van die Eerste Konsilie van Nicea uitbeeld. Die teks getoon is egter die Geloofsbelydenis van die Eerste Konsilie van Konstantinopel (381), met veranderings vir gebruik in die Griekse liturgie.

In die destydse Romeinse Ryk met Rome as hoofstad is die biskop van Rome (die pous) in sy hoedanigheid as opvolger van Petrus lank beskou as die kerkleier met die hoogste status, of die "eerste onder gelykes".

Nadat Konstantyn die Grote die hoofstad in 330 van Rome na Bisantium (Konstantinopel) geskuif het, het die pous aanvanklik sy posisie behou. Diocletianus het later die bestuur van die Romeinse Ryk verdeel en so is die eenheid versteur. Dit het ook ’n invloed binne die Kerk gehad. Theodosius die Grote was die laaste keiser van die verenigde Romeinse Ryk. Ná sy dood in 395 is die ryk opgedeel in ’n westelike en oostelike helfte, elk met sy eie keiser.

Ná die inval van verskillende volkstamme in die Romeinse Ryk het die verskille al hoe groter geword. Die Oos-Romeinse Ryk, beter bekend as die Bisantynse Ryk, het ’n groot opbloei beleef en daarna was daar geen sprake meer van eenheid in die Romeinse Ryk nie. Nog faktore wat oos en wes uitmekaar gedryf het, was dat die oorheersende taal in die weste Latyn was en in die ooste Grieks. Dit het kommunikasie tussen die twee dele van die ryk bemoeilik en die kultuur verdeel.

Die Kerk in die ooste en die een in die weste het al hoe verder van mekaar weggedryf, met verskillende benaderings tot leerstellings en rituele. Eeue voor die skeuring was daar al duidelike tekens van groot verskille.

Die groot skeuring

Die direkte aanleiding tot die skeuring was verskille oor enersyds die pouslike outoriteit en andersyds die Drie-eenheidsleer.

Volgens die Latynse Kerk het die Heilige Gees uitgegaan van die Vader (God) en die Seun (Jesus Christus), en volgens die Oosterse Kerk slegs van die Vader, via die Seun. Die Oosterse Kerk kon die byvoeging "en die Seun" by die teks oor die oorsprong van die Heilige Gees in die Geloofsbelydenis van Nicea-Konstantinopel (325 en 381) nie aanvaar nie omdat dit nie deur ’n Groot Konsilie goedgekeur is nie.

Daar was ook minder belangrike twispunte: onenigheid oor die liturgie en botsende aansprake oor die jurisdiksie binne die Christendom.

Hierdie konflikte het daartoe gelei dat pous Leo IX en patriarg Michael Caerularius mekaar in 1054 geëkskommunikeer het, en so het die skeuring tussen die ooste (die Oosters-Ortodokse Kerk) en die weste (die Rooms-Katolieke Kerk) ’n werklikheid geword. Die Kerk het geskeur langs doktrinêre, teologiese, taalkundige, politieke en geografiese lyne.

Hoewel die twee Kerke eintlik herenig is in 1274 by die Tweede Konsilie van Lyon en in 1439 by die Konsilie van Florence, het die Ortodokse Kerk dit in albei gevalle teengestaan. Daar word gemeen die afgevaardigdes wat vir die hereniging gestem het, het hul magte oorskry.

Verdere pogings om die twee Kerke te herenig het tot op hede nog niks opgelewer nie. Albei Kerke beskou hulself as die "Een, Heilige, Katolieke en Apostoliese Kerk", waardeur hulle te kenne gee dat dit die ander Kerk is wat die ware Kerk tydens die skisma verlaat het.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Oos-Wes-skisma.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia