Paravicini di Capelli

W.B.E. Paravicini di Capelli (*22 Februarie 1778 – †21 April 1848) was ’n hooggeplaaste militêre offisier van die Hollandse regering, wat in die tydperk van die Hollandse bewind aan die Kaap (1803–1806) diens gedoen het as aide-de-camp van goewerneur Janssens. Saam met die goewerneur onderneem hy reise na die binneland van Suid-Afrika en St. Helena, waaroor hy belangrike reisverslae skryf. Hierdie verslae dokumenteer die toestande, mense en gewoontes van die tyd, geskryf in die taal van die tyd.

Willem Bartholomé Eduard Paravicini di Capelli

Lewe en werk

Willem Bartholomé Eduard Paravicini di Capelli is op 22 Februarie 1778 gebore. Hy was ’n afstammeling van ’n baie ou familie wat terug dateer na ’n stamvader wat aan die Konings van Lombardye verwant was, en in die agste eeu as beskermheer van Charlemagne (Karel die Grote) in Noord-Italië opgetree het. Sy grootvader verhuis gedurende die godsdienstige oorloë en vervolginge na Nederland. Willem is die oudste seun van die offisier Johan Caspar Paravicini en sy vrou Anna Christoffelina Jacoba van Heemskerck. Ingevolge die familie tradisie begin hy sy militêre loopbaan reeds op die ouderdom van nege jaar as kadet in die artillerie. In 1792 ontvang hy die rang van luitenant en in 1793 en 1794 neem hy deel aan die veldtogte in Vlaandere. As lojale Oranje-ondersteuner doen hy aansoek om eervolle ontslag met die totstandkoming van die Bataafse Republiek en hy keer eers weer terug na die militêre in 1802, wanneer hy aangestel word as kaptein in die Vyfde Bataljon.

Feitlik onmiddellik word hy aangewys as aide-de-camp van die aangewese goewerneur na die Kaap, generaal Jan Willem Janssens. Voor sy vertrek trou hy in Den Haag met Hendrica Justina van Oldenbarneveld genaamd Witte Tullingh (1781–1845), wat saam met hom na die Kaap kom. As aide-de-camp van goewerneur Janssens onderneem hy in 1803 ’n uitgebreide reis saam met die goewerneur na die binneland van Suid-Afrika en hy skryf beide ’n amptelike reisjoernaal en ’n meer informele verslag van die reis aan sy vriende, alhoewel hierdie joernale in groot dele feitlik woordeliks ooreenkom. Met hulle terugkeer na Kaapstad in Augustus 1803 neem hy aktief deel aan die beplanning en voorbereiding van die te wagte Engelse aanval. Hy is ook betrokke met die voorbereiding van die toerusting vir die ekspedisie van Kommissaris-generaal J.A. de Mist in Oktober 1803 en die verplasing van die Khoi Korps vanaf Rietvallei na Wynberg. Saam met die goewerneur onderneem hy ook ’n reis na St. Helena in Mei 1804 en is hy outeur van die reisjoernaal hiervan. Hy word daarna in bevel geplaas van die kommunikasie tussen St. Helena en Kaapstad en saam met majoor Kuchler onderneem hy ’n oorsig van die artillerie posisies en batterye in die Kaapse Skiereiland, waarna hy ’n plan saamstel vir die verbetering van die verdediging. In Augustus 1804 word hy getaak met die organisering van ’n ketting van depots tussen die Kasteel en Swellendam, terwyl hy op sy reis ook ’n reeks seinposte opstel. Teen Oktober 1804 raak dit bekend dat hy terug verplaas is na Nederland om te dien in die Eerste Kompanie van die Tweede Artillerie Bataljon wat in Breda gestasioneer is. Omdat dit oorlogstyd in Europa was, moet hy wag tot April 1805 wanneer hy met toestemming ’n passaat vir homself, sy vrou en die weduwee van ’n medeoffisier bespreek op die Amerikaanse skip Mary of Boston.

By sy terugkeer na sy vaderland sit hy sy militêre loopbaan voort in die Koninkryk van Holland en in diens van Imperiale Frankryk. Hy neem deel aan die veldtog in die Sweedse Pomeranse en Pruise in 1806, dien in die kusverdediging van Holland en neem in 1809 deel aan die weerstand teen die Britse inval in Zeeland. Terwyl hy in 1810 in Amsterdam diens doen, word ’n enigste seun (Johan Jacob Eduard Paravicini di Capelli) op 24 Junie vir hom en sy vrou gebore. Sy seun dien later as majoor in die artillerie in Den Haag. Steeds as kaptein is hy in bevel van ’n kompanie van die Negende Franse Artillerie regiment en hy dien in die Franse kamp te Bologna in 1811. Holland is in hierdie tyd geïnkorporeer in die Franse Ryk van Napoleon. In 1812 word hy bevorder tot luitenant-kolonel in die Weermag en hy neem deel aan Napoleon se Russiese inval van 1812, waar hy betrokke is in die veldslae van Wilna, Smolensk, Krasnoi en Beresina. Met die terugval vanaf Moskou doen hy vriesbrand aan beide voete op en word na die veldslag van Krasnoi vir ’n ruk deur die Russe gevange gehou. In 1813 neem hy deel aan die veldtog in Boheme en Sakse, waar hy in bevel is van ’n artillerie divisie. Saam met die garnisoen van Dresden word hy deur die Oostenrykers gevange geneem en na Hongarye geneem. Dit is eers na hy ’n petisie stuur aan die nuwe Koning van Holland, die Prins van Oranje, dat hy toegelaat word om tot aktiewe diens in die Nederlandse weermag terug te keer. As luitenant-kolonel in beheer van ’n artillerie-bataljon word hy teen hierdie tyd beskou as ’n artillerie deskundige en hy skryf en publiseer sy eerste artillerie-handboek in 1814, wat in 1831 herdruk word. In 1816 word hy aangestel as direkteur van die ordonnans tydskrifte te Antwerpen, waar hy nuwe tipes veldartillerie ontwerp. Hy word verplaas na Delft en tot 1824 inisieer hy verskeie belangrike hervormings met betrekking tot toerusting en organisering van artillerie. Hy is in bevel van verskeie militêre eenhede en word in 1834 bevorder tot generaal-majoor en hoof van artillerie, waarna hy aan die begin van 1841 aftree. Die laaste jare van sy lewe bly hy op Kralingen naby Rotterdam. Hier is hy op 21 April 1848 oorlede.

Skryfwerk

As aide-de-camp van die Bataafse goewerneur Jan Willem Janssens beskryf hy in sy verslag van 1803 (Reize in de Binnen-Landen van Zuid-Africa. Gedaan in den Jaare 1803) die reis wat die goewerneur na die binneland onderneem. In sy verslag skryf hy slegs saaklik oor die Khoi en sendelinge, maar word bekoor deur die natuurskoon. Hierdie reis is ook deur die gids Dirk Gysbert van Reenen beskryf en die grootliks verskillende klem en wêreldsiening van ’n gebore Kaapse burger en ’n vreemdeling is duidelik wanneer die twee vergelyk word, ook in die taalgebruik. Sy joernaal (van hierdie reis en die een na St. Helena in 1804) word oorhandig van geslag na geslag en vind eindelik sy weg na die Algemeen Rijksarchief in Den Haag. Dit word in 1965 deur die Van Riebeeck-Vereniging gedruk.

Reize in de Binnen-Landen van Zuid-Africa, 1803

• 
  'Gnou'
• 
  'Tafel Baay en stad de Goede Hoop'
• 
  'Fort Frederik aan de Algoa Baay'
• 
  'Hottentot Andrec Zwart Boye'

Publikasies

Jaar	Publikasies
1965	Reize in de binnen-landen van Zuid-Afrika

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica. Pretoria en Kaapstad. Tweede druk. 1984.

Internet

• Digitale Biblioteek vir Nederlandse Letterkunde: http://www.dbnl.org/tekst/para016reiz02_01/para016reiz02_01_0004.php
• Genealogie Online: https://www.genealogieonline.nl/stamboom-versteeg/I2070.php^{[dooie skakel]}
• Geni: https://www.geni.com/people/Willem-Bartholom%C3%A9-Eduard-Paravicini-di-Capelli/6000000037592723470
• Nederlandse Wikipedia: nl:Willem Bartholomé Eduard Paravicini di Capelli