Patience
Patience (Europa) of solitaire (VSA/Kanada) is 'n genre kaartspeletjies waarvan die doel is om speelkaarte in die een of ander stelselmatige volgorde te rangskik, of soms pare te maak met die doel om van hulle ontslae te raak. Die meeste is vir een speler ontwerp, maar daar is ook spele vir twee of meer spelers.[1]
Naam
wysig"Patience" is die vroegste aangetekende naam in Britse én Amerikaanse bronne vir dié soort kaartspel. Die naam is van Franse oorsprong, want die spel is "beskou as 'n oefening in geduld".[2]
Hoewel die naam "solitaire" in die 20te eeu in Amerika algemeen geword het vir sulke speletjies, sê die Britse kaartspelkenner David Parlett daar is goeie redes hoekom die naam "patience" beter is. In die eerste plek is patience 'n kaartspeletjie, terwyl solitaire enige spel vir 'n enkele speler is, insluitende bordspeletjies. Verder kan enige patience-spel mededingend deur twee of meer spelers gespeel word.[2]
Die Amerikaanse spelkenners Wood en Goddard sê patience "is enige spel met speelkaarte waarin die doel is om die kaarte te rangskik... in die een of ander stelselmatige volgorde". Volgens hulle is daar "uitstekende patience-speletjies vir twee of meer spelers, maar die meeste... is vir een speler ontwerp". Solitaire is "enige spel wat een speler alleen kan speel".[1] In die praktyk word die name "solitaire" en "kaart-solitaire" egter meestal in Amerika gebruik". Beide patience en solitaire verwys soms na die spesifieke spel klondike.
Kaartgrootte en formaat
wysigKaarte vir patience of solitaire is dikwels kleiner as 'n standaardpak kaarte. Die afmetings is gewoonlik sowat 67 x 42 mm.[3] Pakke wat "patience" gemerk is, is ook al in die standaardformaat (sowat 88 x 58 mm) en in miniatuurgroottes van 45 x 32 mm ontwerp.[3] Hulle word dikwels as twee pakke in 'n enkele verpakking verkoop,[3] want baie speletjies vereis twee volle pakke. Die twee pakke het soms verskillende patrone of kleure op die rugkant, maar dit beïnvloed nie die spel nie.
Spelname
wysigIn vroeë Britse en Amerikaanse bronne is die bepaalde lidwoord gewoonlik in die naam gebruik, soos "The Beleaguered Castle" en "The Clock". Soms het die woord "solitaire" of "patience" in name voorgekom, soos "The Baroness Patience" en "Gateway Solitaire". Moderne bronne gebruik dit gewoonlik nie meer nie, behalwe in uitsonderlike gevalle. Amerikaanse bronne verander soms die Britse name, soos "British Constitution" en "Duchess of Luynes" na net "Constitution" of "Grand Duchess".[4]
Oorsig
wysigPatience of solitaire-speletjies is gewoonlik vir 'n enkele speler, hoewel daar sommige vir twee, drie of selfs vier spelers is. Dit is speletjies van vernuf en geluk, of 'n kombinasie van die twee. Daar is drie soorte patience, wat volgens doel geklassifiseer word.
- Reekse bou. Die algemeenste speletjies is dié waarin die doel is om kaarte in reekse te bou, gewoonlik volgens soort. Die kaarte van die geskommelde pak word gewoonlik op 'n voorgeskrewe manier op 'n tafel uitgelê. Kaarte word dan so geskuif dat hulle in toenemende waarde (soos van A tot K) of afnemende waarde 'n reeks vorm. Dikwels word albei in een spel beoog. Die kaart waarmee die vereiste reeks begin word, is bekend as die fondament- of basiskaart. Die reeks of familie is die kaarte wat gebruik word om op dié kaart voort te bou. In sommige gevalle word die fondamentkaarte aan die begin uitgesit en in ander word hulle uitgesit namate hulle gedurende die spel beskikbaar raak. In sommige gevalle is die kaarte van die reeks dieselfde soort as die fondamentkaart en in ander is die soort irrelevant.
- Pare maak. Nog 'n doel van baie speletjies is om pare kaarte te maak en dan van hulle ontslae te raak. As die speler al die kaarte so kan uitgooi, wen hy gewoonlik die spel.
- Punte tel. 'n Derde doel is om van enige twee kaarte ontslae te raak wat 'n sekere gesamentlike waarde het, soos 11 of 13. Die speler speel uit as hy so van al die kaarte kan ontslae raak.[5]
Die taak om al die kaarte in 'n pak in 'n reek uit te sit, met hulle pare te maak of hulle te kombineer is moeilik, met verskillende grade van sukses soos deur die spesifieke spelreëls bepaal. Die speler moet dus bedag daarop wees dat hy baiekeer gaan misluk en soms net-net nie uitkom nie. Dan is dit duidelik waar die naam "patience" vandaan kom.[5]
Geskiedenis
wysig
Patience is vermoedelik van Duitse of Skandinawiese oorsprong.[7] Die spel het in die vroeë 19de eeu in Frankryk gewild geraak en het Brittanje en Amerika in die laaste helfte van dié eeu bereik. Die vroegste bekende aantekening van 'n spel patience was in 1788 in die Duitse spelbundel Das neue Königliche L'Hombre-Spiel.[8]
Geen vorige versamelings, soos Charles Cotton se The Compleat Gamester (1674) en Abbé Bellecour se Academie des Jeux (1674), het dit genoem nie.
Die eerste keer dat patience in 'n boek genoem is, was kort nadat kaarte vir toekomsvoorspellings omstreek 1765 hulle verskyning gemaak het. Dit dui op 'n verband tussen die twee. Dié teorie word gesteun deur die naam van die spel in Deens en Noors, kabal(e). In 1895 is 'n variasie van die speletjie beskryf vir gebruik spesifiek in toekomsvoorspellings.[7]
Die eerste versameling patience-kaartspeletjies in Engels word toegeskryf aan lady Adelaide Cadogan in haar Illustrated Games of Patience, wat omstreeks 1870 gedruk en verskeie kere daarna herdruk is.[9] Ander versamelings het gou gevolg, soos Patience deur Ednah Dow Littlehale Cheney (1869),[10] Amusement for Invalids deur Annie B. Henshaw (1870)[11] en later William Brisbane Dick se Dick's Games of Patience.[12] Ander boeke teen die einde van die 19de eeu sluit in dié van H.E. Jones, Angelo Lewis, Basil Dalton, Ernest Bergholt en Mary Whitmore Jones. In die vroeë 20ste eeu het die naam "solitaire" in Noord-Amerika gevestig geraak.
Rekenaarspeletjies
wysigPatience en ander solitaire-speletjies het 'n herlewing beleef nadat hulle in sagtewareformaat uitgegee is om op rekenaars en ander elektroniese media te speel.
Die invloedrykste weergawe was seker Microsoft se "solitaire", wat eintlik die spel klondike is. Die insluiting daarvan sedert 1990 deur Microsoft Windows het veral die speletjies weer gewild gemaak. Talle soortgelyke elektroniese weergawes is ook onder ander name vervaardig.
Sien ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 Wood & Goddard (1940), p. 241.
- ↑ 2,0 2,1 Parlett 1991, pp. 157-161.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Patience Cards and their Boxes by World of Playing Cards. Besoek op 12 Februarie 2022.
- ↑ Sien bv. Parlett (1979) en Morehead & Mott-Smith (2011).
- ↑ 5,0 5,1 Hoffmann, Professor (1892), pp. 1–6.
- ↑ Heather, H. E. (6 Oktober 2017). Cards and Card Tricks, Containing a Brief History of Playing Cards: Full Instructions with Illustrated Hands, for Playing Nearly all Known Games of Chance or Skill; And Directions for Performing a Number of Amusing Tricks (in Engels). Read Books Ltd. ISBN 978-1-4733-4332-0.
- ↑ 7,0 7,1 Parlett, David. "Patience". Historical Card Games. David Parlett. Besoek op 7 Januarie 2016.
- ↑ (Anon.) (1788). Das neue königliche l'Hombre … (in Duits) (12th uitg.). Hamburg, (Germany): Herold. pp. 173–174.
- ↑ Cadogan, Adelaide (1874). Illustrated Games of Patience. Londen, Engeland: Sampson Low, Marston, Low, and Searle.
- ↑ Cheney, Ednah Dow Littlehale (1869). Patience: A Series of Games with Cards (2de uitg.). Boston, Massachusetts, VSA: Lee and Shepherd.
- ↑ Henshaw, Annie B. (1870). Amusement for Invalids. Boston, Massachusetts, VSA: Loring.
- ↑ Dick, William Brisbane, red. (1883). Dick's Games of Patience, or, Solitaire with Cards …. New York, New York, VSA: Dick & Fitzgerald.
Bibliografie
wysig- Arnold, Peter. Card Games for One. Londen: Hamlyn, 2002 (ISBN 0-600-60727-5)
- Arnold, Peter. The Complete Book of Card Games. Hamlyn Publishing, 2010. ISBN 978-0-600-62191-1
- Blanccoeur, Comtesse de (1860–70). Le Livre Illustré des Patiences. Brussel.
- Cadogan, lady Adelaide (1870). Illustrated Games of Patience.
- Dalton, Basil (1948). The Complete Patience Book. John Baker.
- Hoffmann, Professor (= Angelo Lewis) (1920). Illustrated Book of Patience Games. Routledge. Engelse vertaling van Blanccoeur.
- Kansil, Joli Quentin (red). Bicycle Official Rules of Card Games. 1999. ISBN 1-889752-06-1
- Lee, Sloane & Packard, Gabriel. 100 Best Solitaire Games: 100 Ways to Entertain Yourself with a Deck of Cards; New York, N. Y.: Cardoza Publishing, 2004. (ISBN 1-58042-115-6)
- Marks, Arnold & Harrod, Jacqueline. Card Games Made Easy. Surrey, Engeland: Clarion, 1997 (ISBN 1-899606-17-3)
- Morehead, Albert, en Geoffrey Mott-Smith (1950). The Complete Book of Patience. Faber & Faber.
- Morehead, Albert H. en Geoffrey Mott-Smith. The Complete Book of Solitaire and Patience Games. New York: Bantam Books, 1977 (ISBN 0-553-26240-8)
- Morehead, Philip D. Hoyle's Rules of Games (3de uitg.) 2001. ISBN 0-451-20484-0
- Parlett, David (1991). A History of Card Games. Oxford: OUP. ISBN 0-19-282905-X..
- Parlett, David (1979). The Penguin Book of Patience. Londen: Penguin. ISBN 0-7139-1193-X.
Skakels
wysig- Lady Cadogan's Illustrated Games of Solitaire or Patience, deur Adelaide Cadogan, 1914, van Project Gutenberg.
- Games of patience for one or more players, second series, deur Mary Whitmore Jones, omstreeks 1898.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Patience.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
