Meiose
Meiose of reduksiedeling[1] is ’n gespesialiseerde manier van selverdeling wat die getal chromosome halveer. Dié proses vind plaas in alle geslagtelik voortplantende eukariote (beide een- en meersellig), insluitend diere, plante en swamme.[2][3]
Werking
wysigIn meiose word DNS-replisering gevolg deur twee rondes selverdeling om vier dogterselle te vorm met die helfte van die getal chromosome as die oorspronklike ouersel. Die twee meiotiese verdelings staan bekend as meiose I en meiose II. Voordat meiose begin, tydens die interfase van die selsiklus, word die DNS van elke chromosoom gerepliseer sodat dit bestaan uit twee identiese suster-chromatiede wat by die sentromeer geheg is.
In meiose I paar homoloë chromosome met mekaar af en kan hulle genetiese materiaal uitruil in ’n proses bekend as chromosomale oorkruising. Die homoloë chromosome skei dan en vorm twee aparte dogterselle, met elk die helfte van die chromosome van die ouersel. Aan die einde van meiose I bly suster-chromatiede aan mekaar geheg en kan hulle van mekaar verskil as oorkruising plaasgevind het. Tydens meiose II verdeel die selle wat tydens meiose I gevorm het weer. Suster-chromatiede skei van mekaar en verdeel in altesaam vier dogterselle. Hierdie selle kan groei om gamete, spore, stuifmeel en ander voortplantingselle te vorm.
Omdat die getal chromosome tydens meiose gehalveer word, laat dit gamete toe om te versmelt (met bevrugting) om sigote te vorm wat ’n mengsel van die moeder en die vader se chromosome bevat. Meiose en bevrugting maak dus geslagtelike voortplanting moontlik met opeenvolgende generasies wat dieselfde getal chromosome behou.
Voorbeeld: ’n Tipiese diploïede menslike sel bevat 23 pare chromosome (altesaam 46 of 2n: die helfte kom van die moeder en die ander helfte van die vader). Meiose skep haploïede gamete wat elk die helfte van dié getal chromosome bevat, dus 23 (n). Wanneer twee gamete (’n eier- en ’n spermsel) versmelt, is die sigoot wat ontstaan weer eens diploïed (2n), met die moeder en vader wat elk 23 chromosome verskaf het.
Verskille by diere en plante
wysigBy diere vind meiose in die geslagskliere plaas – by die vroulike dier in die eierstokke (waar een groot eiersel eindelik gevorm word) en by die manlike dier in die testes, waar spermselle gevorm word.
By die meeste plante vind ’n generasiewisseling plaas. ’n Haploïede (n) generasie wissel af met ’n diploïede (2n) generasie. Tydens meiose word ongeslagtelike haploïede spore gevorm. Die spore ontwikkel in gametofiete (n), wat gamete voortbring. By die vereniging van ’n manlike en ’n vroulike gameet vorm ’n sigoot, waaruit ’n sporofiet (2n) ontwikkel, en so word die siklus voltooi.
Verwysings
wysig- ↑ Ensiklopedie van die Wêreld, Deel 7. 1971. N.V. Uitgeversmaatskappij, Amsterdam, Nederland.
- ↑ Letunic, I; Bork, P (2006). "Interactive Tree of Life" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2020. Besoek op 23 Julie 2011.
- ↑ Bernstein H, Bernstein C, Michod RE (2011). “Meiosis as an evolutionary adaptation for DNA repair.” In “DNA Repair”, Intech Publ (Inna Kruman, red.), Hoofstuk 19: 357-382 DOI: 10.5772/1751 ISBN 978-953-307-697-3
Eksterne skakels
wysig- Meiosis: animasie
- Meiosis by Kimball's Biology Pages Geargiveer 8 Maart 2014 op Wayback Machine
- Stadiums van meiose: animasie
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Meiose.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
