Rumatoïede artritis
|
|
Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
Rumatoïede artritis is 'n langtermyn outo-immuunsiekte wat hoofsaaklik gewrigte affekteer. Dit lei gewoonlik tot warm, geswelde en pynlike gewrigte. Pyn en styfheid vererger dikwels na rus. Mees algemeen is die pols en hande betrokke, met dieselfde gewrigte wat tipies aan beide kante van die liggaam betrokke is. Die siekte kan ook ander dele van die liggaam affekteer, insluitend vel, oë, longe, hart, senuwees en bloed. Dit kan tot anemie, inflammasie rondom die longe en ontsteking rondom die hart lei. Koors en lae energie kan ook teenwoordig wees.[1] Dikwels kom simptome geleidelik oor weke tot maande voor.[2]
Die eerste erkende beskrywing van rumatoïede artritis is in 1800 gemaak deur Dr. Augustin Jacob Landré-Beauvais (1772–1840) van Parys.[3] Die term rumatoïede artritis is gebaseer op die Grieks vir "waterige en ontsteekte gewrigte".[4]
Oorsaak
wysigAlhoewel die oorsaak van rumatoïede artritis nie duidelik is nie, word geglo dat dit 'n kombinasie van genetiese en omgewingsfaktore behels. Die onderliggende meganisme behels dat die liggaam se immuunstelsel die gewrigte aanval. Dit lei tot inflammasie en verdikking van die gewrigskapsule. Dit affekteer ook die onderliggende been en kraakbeen.[1] Die diagnose word meestal gemaak op grond van 'n persoon se tekens en simptome.[2] X-strale en laboratoriumtoetse kan 'n diagnose ondersteun of ander siektes met soortgelyke simptome uitsluit.[1] Ander siektes wat op soortgelyke wyse kan voorkom, sluit onder andere sistemiese lupus eritematosus, psoriatiese artritis en fibromialgie in.[2]
Behandeling
wysigDie doelwitte van behandeling is om pyn te verminder, inflammasie te verminder en 'n persoon se algehele funksionering te verbeter.[5] Dit kan aangehelp word deur die balansering van rus en oefening, die gebruik van spalke, of die gebruik van fisiese hulpmiddels.[1][6][7] Pynmedikasie, steroïede en niesteroïdale anti-inflammatoriese middels word gereeld gebruik om met simptome te help.[1] Siekte-modifiserende antirumatiese middels, soos hidroksichlorokien en metotreksaat, kan gebruik word om die vordering van siekte te probeer vertraag.[1] Biologiese siekte-modifiserende antirumatiese middels kan gebruik word wanneer die siekte nie op ander behandelings reageer nie.[8] Hulle kan egter meer nadelige gevolge hê en hierdie besluit moet noukeurig teen die voordele opgeweeg word.[9] Chirurgie om gewrigte te herstel, te vervang of te versmelt, kan in sekere situasies help.[1]
Demografie
wysigRumatoïede artritis raak ongeveer 24,5 miljoen mense vanaf 2015.[10] Dit is tussen 0,5 en 1% van volwassenes in die ontwikkelde wêreld met tussen 5 en 50 per 100 000 mense wat elke jaar die toestand ontwikkel.[11] Aanvang is die meeste tydens middeljarige ouderdom en vroue word 2,5 keer so gereeld as mans aangetas.[1] Dit het wêreldwyd gelei tot 38 000 sterftes in 2013, teenoor 28 000 sterftes in 1990.[10]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 "Handout on Health: Rheumatoid Arthritis". National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases (in Engels). Augustus 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Junie 2015. Besoek op 4 November 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Majithia V, Geraci SA (November 2007). "Rheumatoid arthritis: diagnosis and management". The American Journal of Medicine (in Engels). 120 (11): 936–9. doi:10.1016/j.amjmed.2007.04.005. PMID 17976416.
- ↑ Landré-Beauvais AJ (1800). La goutte asthénique primitive (doctoral thesis) (in Frans). Paris. in Landré-Beauvais AJ (Maart 2001). "The first description of rheumatoid arthritis. Unabridged text of the doctoral dissertation presented in 1800". Joint, Bone, Spine (in Engels). 68 (2): 130–43. doi:10.1016/S1297-319X(00)00247-5. PMID 11324929.
- ↑ Paget, Stephen A.; Lockshin, Michael D.; Loebl, Suzanne (2002). The Hospital for Special Surgery Rheumatoid Arthritis Handbook Everything You Need to Know (in Engels). New York: John Wiley & Sons. p. 32. ISBN 9780471223344. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Februarie 2017.
- ↑ "Rheumatoid arthritis in adults: management: recommendations: Guidance and guidelines" (in Engels). NICE. Desember 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 April 2017.
- ↑ Rausch Osthoff AK, Juhl CB, Knittle K, Dagfinrud H, Hurkmans E, Braun J, et al. (4 Desember 2018). "Effects of exercise and physical activity promotion: meta-analysis informing the 2018 EULAR recommendations for physical activity in people with rheumatoid arthritis, spondyloarthritis and hip/knee osteoarthritis". RMD Open (in Engels). 4 (2): e000713. doi:10.1136/rmdopen-2018-000713. PMC 6307596. PMID 30622734.
- ↑ Park Y, Chang M (Januarie 2016). "Effects of rehabilitation for pain relief in patients with rheumatoid arthritis: a systematic review". Journal of Physical Therapy Science (in Engels). 28 (1): 304–8. doi:10.1589/jpts.28.304. PMC 4756025. PMID 26957779.
- ↑ Singh JA, Saag KG, Bridges SL, Akl EA, Bannuru RR, Sullivan MC, Vaysbrot E, McNaughton C, Osani M, Shmerling RH, Curtis JR, Furst DE, Parks D, Kavanaugh A, O'Dell J, King C, Leong A, Matteson EL, Schousboe JT, Drevlow B, Ginsberg S, Grober J, St Clair EW, Tindall E, Miller AS, McAlindon T (Januarie 2016). "2015 American College of Rheumatology Guideline for the Treatment of Rheumatoid Arthritis". Arthritis & Rheumatology (in Engels). 68 (1): 1–26. doi:10.1002/art.39480. PMID 26545940. S2CID 42638848.
- ↑ Singh JA, Wells GA, Christensen R, Tanjong Ghogomu E, Maxwell L, Macdonald JK, Filippini G, Skoetz N, Francis D, Lopes LC, Guyatt GH, Schmitt J, La Mantia L, Weberschock T, Roos JF, Siebert H, Hershan S, Lunn MP, Tugwell P, Buchbinder R (Februarie 2011). "Adverse effects of biologics: a network meta-analysis and Cochrane overview". The Cochrane Database of Systematic Reviews (in Engels) (2): CD008794. doi:10.1002/14651858.CD008794.pub2. PMC 7173749. PMID 21328309.
- ↑ 10,0 10,1 Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, et al. (GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators) (Oktober 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet (in Engels). 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
- ↑ Smolen JS, Aletaha D, McInnes IB (Oktober 2016). "Rheumatoid arthritis" (PDF). Lancet (in Engels). 388 (10055): 2023–2038. doi:10.1016/S0140-6736(16)30173-8. PMID 27156434. S2CID 37973054.
