Rune-alfabet

	Rune-alfabet
	Codex Runicus.
Soort skryfstelsel	Alfabet
Tyd gebruik	Vanaf 2de eeu v.C.
Rigting	Links na regs, boestrofedon
Tale	Germaanse tale
	Stelsels
Moederstelsels	Egiptiese hiërogliewe Proto-Sinaïties[a] Fenisies Grieks Oud-Italies Rune-alfabet; ; ; ; ;
ISO 15924	Runr, 211
Unicode	Runic, U+16A0–U+16FF
	Nota
	Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal	Skryfstelsels

Die rune-alfabet of Fuþark (Þ is soos Engelse 'th' in thin uitgespraak) is die oudste bekende alfabet wat in die Germaanse lande in gebruik was. Die rune-alfabet bestaan uit letters wat hoofsaaklik saamgestel is uit regte en hoekige lyne wat maklik in steen of hout ingegraveer kon word.

Runes op die Vaksale runesteen naby Uppsala, Swede

Die 4,2 m lange Björketorp Runesteen in Ronneby, Swede

Elke letter in die Rune-alfabet bestaan uit reguit strepe en stel 'n letter voor asook 'n faset van menslike ervaring en geestelike energie.

Oorsprong

Die oorsprong van die rune-alfabet is onseker. Die oudste verwysing na 'n Rune-alfabet kom in 'n digvorm en dateer uit die 9de eeu. Een van die teorieë is geformuleer deur CJS Marstrander en M Hammarström, onderskeidelik in 1928 en 1930. Die teorie stel voor dat die Rune-alfabet ontwikkel het uit Noord Italië, binne die konteks van die Etruskiese alfabet. Die Etruskiese alfabet het ontwikkel uit die Fenisiese alfabet of uit die antieke Griekse alfabet.

Die term "Rune" beteken geheimenis of fluistering. Die oudste rune-alfabet staan bekend as die ou FUTHARK waar elke letter verwys na die eerste ses simbole in die stelsel. Die ou Futhark bestaan uit 24 rune-inskrifte in 'n spesifieke volgorde, wat verdeel is in drie groepe van agt inskrifte.

Rune-alfabette

Daar is vier hoof rune-alfabette:

Die Ou Fuþark rune-alfabet met 24 Runes
Die Jonger Fuþark rune-alfabet met 16 Runes
Die Anglo-Saksiese Fuþorc rune-alfabet met 33 Runes
Die Armanse Fuþark rune-alfabet met 18 Runes

Ou Fuþark

Die ou Fuþark bestaan uit die volgende simbole en hul betekenisse:

Fehu - Rykdom en vooruitstrewenheid ('Vee')
Uruz - Fisiese en verstandelike gesondheid ('Oeros')
Þurisaz - Verdediging en beskerming ('Donder')
Ansuz - Kommunikasie en kundigheid ('God(e)')
Raiðo - (Ð = 'th' in Engelse the) Vervoer en verandering ('Ry')
Kenaz - Kreatiwiteit en produktiwiteit ('Fakkel')
Gebo - Verbinding en verhoudings ('Geskenk')
Wunjo - Geluk en harmonie ('Wen')
Hagalaz - Oorsaak-gevolg en geleentheid ('Hael')
Naudiz - Behoefte en kwytskelding ('Nood')
Isaz - Stilte en afwagting ('Ys')
Jeran - Oes en vergoeding ('Jaar')
Eihwaz - Bestuur en insig ('Oog'?)
Perðro - Geluk en samewerking ('Peer-boom'?)
Algiz - Leiding en hulp ('Bok')
Sowilo - Krag en motivering ('Son')
Tiwaz - Oorwinning en regverdigheid ('Dins')
Berkaną - Versorging en wedergeboorte ('Berk')
Ehwaz - Vennootskap en werk ('Perd')
Mannaz - Menslikheid en samehorigheid ('Man')
Lagaz - emosies en die onbewuste ('Meer')
Ingwaz - Avontuur en sukses
Dagaz - Balans en selvernuwing ('Dag')
Oþala - Familie en tuiste ('Edel')

Die Armanse rune-alfabet

"Rune sirkel van die Armanse fuþork.

Die Armanse Futhark is van 'n suiwer esoteriese oorsprong. Die stelsel was ontwikkel deur die okkultiese visie van Guido von List. List het daarop aangedring dat die Armense Futhark die mees oorspronklike rune-alfabet is waarvan al die ander rune-alfabette gekom het. Kenners is dit eens dat daar tans geen historiese inligting is om die afleiding te bevestig nie. Die Armanse Futhark het egter baie veld gewen onder Duitse Runemeesters en het die basis gevorm vir die praktiese toepassing wat vir die runes ontwikkel is deur S.A. Kummer voor die Tweede wêreldoorlog. Na die oorlog is dit verder ontwikkel deur Karl Spiesberger Die stelsel het 'n stoorhuis geword van okkultiese idees en het verfyn geraak as 'n baie gesofistikeerde filosofiese stelsel.

Historiese gebruik

Die runes is onder die Germaanse stamme in die vroeë middeleeue gebruik vir inskrifte in steen of metaal. In Skandinawië was dit nog tot onlangs in gebruik gewees.

Moderne gebruik

Rune-skrifte word vandag gebruik vir waarsêery, meditasie en ook om towerkrag op te wek.