Russiese misdadigertatoes

Onder Sowjetmisdadigers van die 20ste eeu was daar ’n kultuur van tatoeëermerke om iemand se misdaadloopbaan aan te dui, asook sy rang in die Russiese misdaad- en tronkgemeenskap. Veral vir diegene in die Goelagstelsel van die Sowjet-era het die tatoes gedien om te onderskei tussen wie hoog aangeskryf was (’n "dief volgens die wet") en wie ’n politieke gevangene was.

’n Russiese oudgevangene met tradisionele tronktatoes: ’n tier wat sy tande wys en ’n medalje.

Die praktyk het in die 1930's toegeneem, in die 1950's ’n hoogtepunt bereik en in die 1970's en 1980's in gewildheid afgeneem.

Geskiedenis

Oorsprong

Die brandmerk van misdadigers is in Rusland toegepas lank voordat tatoes algemeen was en is in 1863 verbied. In die 19de eeu is ’n "geprikte" kruis aan die linkerhand dikwels gebruik om drosters uit die weermag te identifiseer. Tot in 1846 is midadigers wat tot dwangarbeid gevonnis is, met die woord VOR ("dief") aan die voorkop en wange gebrandmerk. Merke is ook in drie kategorieë aan die skouer en regtervoorarm aangebring: SK vir Ssilno-katorzjni ("Dwangarbeid"), SP vir Ssilno-poselenets ("Dwangarbeidbanneling") en B vir Begli ("Ontsnapte"). In 1846 is VOR vervang met KAT, die eerste drie letters van die woord vir "dwangarbeidgevangene" (katorzjnik).

In die 1930's het Russiese misdadigerklasse ontstaan, soos die masti ("kleure" by speelkaarte) en die wori w zakone of blatnije (hoog aangeskrewe diewe), en daarmee saam ’n tatoekultuur om rang en reputasie aan te dui. Tot met die Tweede Wêreldoorlog het enige tatoe op ’n misdadiger gedui; die enigste uitsonderings was matrose se tatoeëermerke.

Onder die Goelagstelsel is wette in 1940 aangeneem wat kort tronkstrawwe moontlik gemaak het vir klein diefstalle, boewery en oortredings van die arbeidswette. Dit het gelei tot ’n toename in die getal gevangenes tydens en ná WOII. Teen Januarie 1941 het die Goelagwerkmag met sowat 300 000 gevangenes toegeneem. Tatoes het onderskei tussen die hoog aangeskrewe diewe en die honderdduisende politieke gevangenes wat tydens en kort ná die oorlog in hegtenis geneem is vir misdade wat nie met diewery verband gehou het nie.

Van die motiewe is geskoei op dié van matroostatoes, soos vlieënde skepe, ’n hart deurboor deur ’n dolk, ankers of ’n tier wat sy tande ontbloot.

’n Dief se versameling tatoes het sy "kleur" (mast) verteenwoordig en dit het sy status in die gemeenskap van diewe aangedui, of sy beheer oor ander diewe volgens die wet. In Russiese misdadigerstaal, of Fenja (феня), is ’n volle stel tatoes bekend as frak s ordenami (’n "manel met dekorasies"). Die tatoes het ’n "diensrekord" gewys van prestasies en mislukkings, tronkstrawwe en die soort werk wat ’n midadiger doen. Dit kon ook ’n "misdadiger se familie" aandui deur hul naam in harte te wys of met die tradisionele beeld van ’n mannetjieskat. ’n Misdadiger met "onverdiende" tatoes kon doodgemaak word as sy straf, of hy kon gedwing word om dit self met ’n mes, skuurpapier, glasskerf of stuk baksteen te verwyder.

Teefoorlog

Ná die Tweede Wêreldoorlog was daar ’n skeuring in die misdaadwêreld. Baie gevangenes het in strafeenhede geveg, en dit was teen die diewe se gedragskode dat enige gevangene in die weermag dien of op enige manier met die owerhede saamwerk. Baie diewe wat geveg het, moes weer onder in die hiërargie begin en is gebrandmerk as ’n frajer (buitestander), moezjik (kleinboer) of soeka (verraaier, teef). Dit was deel van ’n magstryd; deur die soeki, of "tewe", te verwerp het die "ware" diewe ’n groter deel gekry van die beperkte bronne in die tronk.

Gevegte, bekend as die Teefoorlog, het uitgebreek tussen die soeki en die gevangenes wat getrou gebly het aan die wette van die diewe. Tatoes is verander en nuwe ontwerpe het ontstaan om tussen die twee groepe te onderskei. Die dolk wat ’n hart deurboor, is met ’n pyl aangepas om ’n "ware" dief aan te dui en sy begeerte om wraak te neem teen dié wat die diewe se gedragskode oortree het. Die kompasroos was ’n aanduiding van aggressie teen tronkamptenare, die "tewe" en mense wat in die Sowjetweermag gedien het. Geheime akronieme het ontstaan onder die ware diewe wat "tewe" nie kon verstaan nie, soos SLON (letterlik "olifant") – dit het gestaan vir Soeki Ljoebyat Ostri Nozj ("Tewe hou van ’n skerp mes").

Chroesjtsjof se hervormings en die afname in tatoes

In die 1950's het Nikita Chroesjtsjof ’n beleid afgekondig dat misdadigheid uit die Sowjetgemeenskap gewis moes word. Saam met propaganda vir die verwerping van die "tradisionele dief", wat al hoe gewilder in die Russiese kultuur geword het, is swaarder strawwe in die tronke opgelê aan mense wat hulle as "ware diewe" geïdentifiseer het, insluitende marteling. Die reaksie hierop was dat diewe se wette verskerp is en die straf vir gevangenes met onverdiende tatoes toegeneem het van die verwydering daarvan tot verkragting en moord.

Teen die 1970's het die verskerping van die diewe se wette gelei tot vergelding deur die tronkowerhede teen die ware diewe – hulle sou dié diewe dikwels in selle plaas saam met gevangenes vir wie die diewe gestraf of verkrag het. Om die spanning te verlig het leiers onder die diewe inisiasierituele en verkragting as ’n straf verbied. Gevegte tussen gevangenes is ook verbied en konflik moes opgelos word deur senior diewe wat as bemiddelaars optree. Daarby het die tatoeëringsgier na tronke vir jeugdiges versprei en die getal diewe met onverdiende tatoes het toegeneem. Dit alles het daartoe gelei dat strawwe vir onverdiende tatoes stopgesit is.

In 1985 het perestroika en die toename in tatoesalonne tatoeëermerke onder gewone mense gewild gemaak en die status van tatoes as ’n statussimbool vir misdadigers verder afgewater.

Betekenisse

Die tatoekunstenaars, of kolsjtsjiki ("prikkers"), het ’n hoë aansien gehad. Naalde is ’n pesjnja ("yspik"), ptsjolka ("by") of sjilo ("angel") genoem en die ink mazoet ("olie") of grjaz ("vuiligheid"). Die tatoes self was bekend as reklama ("reklame"), regalka ("regalia"), kleimo ("handelsnaam") of rospis ("skildery").

Algemene ontwerpe en temas het met die jare toegeneem en het dikwels verskillende betekenisse gehad na gelang van die plek waar hulle aangebring is. Die tatoes het dikwels nie beteken presies wat dit uitbeeld nie – ’n tatoe met ’n Nazisimbool het beteken die verwerping van mag eerder as ’n aanhang van Nazisme. Kombinasies van beelde, soos ’n roos, doringdraad en ’n dolk, het gekombineerde betekenisse gehad. Hulle het die houding van die misdadiger uitgebeeld jeens niediewe, die polisie en "tewe". Die Sowjet-era was vol visuele propaganda, en die tatoes was ’n weerspieëling daarvan. Leiers van die Kommunistiese Party is dikwels uitgebeeld as duiwels, donkies of varke.

Algemene tatoes

Van die betekenisse sluit in:

• Sterre – iemand in ’n gesagsposisie. Op die skouers of knieë: "Ek kniel voor niemand." Die agtpuntige ster dui die rang as dief aan, na gelang van waar dit geplaas is.
• Kat – tradisioneel die teken van ’n dief, dikwels met ’n hoed (uit Die Gestewelde Kat). Die afkorting KOT (wat "kat" beteken) staan vir "chroniese tronkbewoner" (korennoi obitatel tjoermi).
• Lenin of Stalin – gewoonlik op die bors; deels uit geloof dat ’n vuurpeloton nie ’n opdrag sal uitvoer om op so ’n prent te skiet nie.
• Ortodokse Kerk – gewoonlik op die bors; het gedui op ’n dief, met die getal koepels wat die getal veroordelings aandui.
• Son – sonstrale kon die getal en lengte van vonnisse aandui.
• Kopbeen – het gedui op ’n moordenaar. Ná die afskaffing van die doodstraf vir moord in 1947 het die getal moorde aansienlik gestyg. Nog 10 jaar het nie veel verskil gemaak aan misdadigers wat ’n lewenslange vonnis uitdien nie.
• Kruis – die tradisionele "kruis van diewe" is gewoonlik op die bors getatoeëer en was baie algemeen.
• Skepe – een met volle seile kon dui op iemand wat uit aanhouding gevlug het, of op ’n nomadiese dief wat rondreis om te steel.
• Drake – het gedui op ’n "haai", of iemand wat staatseiendom gesteel het.
• Spinnekop – een wat boontoe wys, het gedui op ’n aktiewe misdadiger; een wat ondertoe wys, op een wat dié lewenstyl agtergelaat het.
• Medaljes – kon rang aandui; as dit in ’n Sowjetstyl gedoen is, kon dit dui op minagting van mag.
• Arend – het gewoonlik op ’n senior persoon gewys; as die voël iemand in sy kloue het, kon dit dui op verkragting.
• Gemaskerde laksman – iemand wat ’n familielid vermoor het.
• Klok – kon dui op ’n lang vonnis met geen moontlikheid van vroeë vrylating, geen parool of geen samwerking met die owerhede nie. Op die regterskouer kon dit iemand aandui wat van die kerk gesteel het.
• Madonna en Kind – het beteken "Die tronk is my tuiste" of het gedui op ’n kriminele lewenstyl van jongs af.
• Oë – op die maag het dit gedui op iemand wat gay is; op die bors het dit beteken hulle "hou wag oor jou"; op die boude kon dui op ’n passiewe homoseksueel.
• ’n "A" met ’n sirkel om – in die styl van ’n vingerring; het gedui op ’n arnargis (anarchist).
• Sirkel met ’n kol binne-in – in ’n ringstyl; het beteken ’n weeskind (kroegli sirota) of "Vertrou net jouself" (nadeisja tolko na sebja).
• ’n Slang wat om ’n vrou draai – het gedui op ’n passiewe homoseksueel, veral as dit op die rug is. Dikwels ’n gedwonge tatoe.
• "Informant" (Stoekatsj) – ’n gedwonge tatoe.
• "Vyand van die volk ("Wrag naroda") – ’n gedwonge tatoe.
• "Koelak" – ’n gedwonge tatoe.
• "Ek is ’n teef" (soeka) – ’n gedwonge tatoe.
• "Skoonheidsmerke" of kolle aan die voorkop – het gedui op ’n "teef" wat met die owerhede saamgewerk het. Onder die oë het dit gedui op ’n passiewe homoseksueel en by die mond ’n passiewe deelnemer aan orale seks. Op die ken het dit gedui op ’n "rot" (krisa), iemand wat van ander gevangenes steel. ’n Gedwonge tatoe.
• Rooi kaarte (diamante of harte) – het gedui op ’n passiewe homoseksueel. Dikwels ’n gedwonge tatoe.

Hand- en ringtatoes

Tatoeëermerke aan die hande en vingers was algemeen. Onder vroue was palmtatoes met beledigings in die 1940's en '50's gewild.

• ’n Kerk met drie koepels – "ewige gevangene"; was van toepassing op iemand met minstens drie veroordelings.
• ’n Arend – ’n gesaghebbende dief of iemand wat uit ’n kamp ontsnap het.
• Die letters ОМУТ (omoet; "watergat") op die rug van die hand het gedui op iemand van wie dit moeilik is om weg te kom (от меня уйти трудно, ot menja oeiti troedno).
• Die letters МИР (mir; "wêreld" of "vrede") op die handrug het beteken iemand wat nooit gerehabiliteer of heropgevoed sal word nie (меня исправит расстрел, menja isprawit rasstrel, "net teregstelling sal my regkry").
• Hart – het gedui op ’n misdadiger wat verag word en geen status het nie; veroordeel weens verkragting.
• Pyl met vlerke – ’n reisende dief.
• Kroon – het beteken ’n misdaadbaas.
• Wit kruis op swart agtergrond – "Ek is deur die kruise"; was in eensame opsluiting.
• Silhoeëtte van voëls – "Ek is lief vir en koester vryheid."
• Kruise op kneukels – kon die getal kere in die tronk aandui.

Gedwonge tatoes

Sommige tatoeëermerke is onder dwang aangebring om "demosie" (razzjalowanije) aan te dui. Dit kon seksdade uitbeeld en het ten doel gehad om die eienaar se status in die oë van ander gevangenes te verlaag en ruwe behandeling uit te lok. Dit kon toegepas word op dié wat aan seksmisdade skuldig bevind is, nie sy skuld betaal het nie of polisiespioene (ssoetsjenije); het beteken die eienaars is uitgeskop uit die bevoorregte kring van ’n diewegemeenskap en is "onaanraakbares" (nepriskasajemije/tsjoesjki). Ander diewe mag niks van hulle aanvaar het nie, of hulle sou "besmet raak" (zakontatsjitsja). Aangesien ’n misdadiger met sy tatoes "gebore" word, kon dit ook gebruik word om sy "dood" of status as ’n "onaanraakbare" aan te dui. Selfs diewe met aansien kon gedemoveer word as hulle byvoorbeeld ’n kaartspel verloor en nie hul skuld betaal het nie.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
• Galery van Russiese kriminele tatoeëermerke met foto's en betekenisse