Sigorei
Gewone sigorei (Cichorium intybus) [1] is 'n ietwat houtagtige, meerjarige kruidagtige plant van die perdeblomfamilie Asteraceae, gewoonlik met helderblou blomme, selde wit of pienk. Baie variëteite word gekweek vir slaaiblare, chicons (geblansjeerde knoppies) of wortels (var. Sativum), wat gebak, gemaal word en as plaasvervanger vir koffie gebruik word . In die 21ste eeu is inulien, 'n uittreksel uit sigoreiwortel, gebruik in voedselvervaardiging as 'n versoeter en bron van voedingsvesel.
| Gewone sigorei | |
|---|---|
| |
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Divisie: | Angiosperms
|
| Klas: | Eudicots
|
| Orde: | Asterales
|
| Familie: | |
| Genus: | Cichorium
|
| Spesie: | C. intybus
|
| Sinonieme | |
|
Lys
| |
Sigorei word gekweek as 'n voergewas vir vee. Dit leef as 'n wilde plant langs die paaie in sy geboorteland Europa, en is nou algemeen in Noord-Amerika, China en Australië, waar dit wyd genaturaliseer is. [2] [3] [4] "Sigorei" is ook die algemene naam vir krullerige andyvie (Cichorium endivia); hierdie twee nou verwante spesies word dikwels verwar. [5]
Beskrywing wysig
Wanneer dit in blom is, het sigorei 'n taai, gegroefde en min of meer harige stam. Dit kan 1,5 meter hoog word.[6] Die blare is op steeltjies, lansetvormig en ongelob; hulle wissel van 10–32 cm lank en 2–8 cm breed. Die blomkoppe is 3–4 cm breed, en gewoonlik ligpers of laventel; dit is ook beskryf as ligblou, en selde wit of pienk.[6] Van die twee rye omhullende skutblare is die binneste langer en regop, die buitenste is korter en versprei. Die plant blom vanaf Julie tot Oktober.
Kookgebruike wysig
Wortelsigorei (Cichorium intybus var. Sativum) word al lank in Europa gekweek as plaasvervanger vir koffie.[7] Die wortels word gebak, gerooster, gemaal en as toevoeging gebruik, veral in die Middellandse See-gebied (waar die plant inheems is). As byvoegsel vir koffie word dit ook in Indiese filterkoffie gemeng en in dele van Suidoos-Asië, Suid-Afrika en die suide van die Verenigde State, veral in New Orleans. In Frankryk word 'n mengsel van 60% sigorei en 40% koffie onder die handelsnaam Ricoré verkoop. Dit word meer gebruik tydens ekonomiese krisisse soos die Groot Depressie in die dertigerjare en tydens die Tweede Wêreldoorlog in Kontinentale Europa.
Sigorei, met suikerbiet en rog, was gebruik as bestanddeel van die Oos-Duitse Mischkaffee (gemengde koffie), wat tydens die "Oos-Duitse koffiekrisis" van 1976–79 bekendgestel is. Dit word ook bygevoeg by koffie in Spaanse, Griekse, Turkse, Siriese, Libanese en Palestynse kookkuns.[8]
Sommige bierbrouers gebruik geroosterde sigorei om smaak aan stouts te gee (daar word gewoonlik verwag dat dit 'n koffieagtige smaak moet hê). Ander het dit by sterk blonde Belgiese ale gevoeg om die hops aan te vul en 'n witlofbier te maak, van die Nederlandse naam vir die plant.
Verwysings wysig
- ↑ "Cichorium intybus". FAO - Food and Agriculture Organization of the UN. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Mei 2013. Besoek op 16 Desember 2013.
- ↑ "Cichorium intybus". Flora of North America. Besoek op 23 Maart 2014.
- ↑ Flora of China, Cichorium intybus Linnaeus, 1753. 菊苣 ju ju Geargiveer op Wayback Machine
- ↑ Atlas of Living Australia Geargiveer op Wayback Machine
- ↑ "Endive, Chicory and Witloof". Aggie Horticulture. Texas AgriLife Extension Service, Texas A&M System. Besoek op 16 Desember 2013.
- ↑ 6,0 6,1 Elias, Thomas S.; Dykeman, Peter A. (2009) [1982]. Edible Wild Plants: A North American Field Guide to Over 200 Natural Foods. New York: Sterling. p. 115. ISBN 978-1-4027-6715-9. OCLC 244766414.
- ↑ Laurie Neverman. "Chicory - The "Coffee Root" Plant".
- ↑ Tijen İnaltong. "Wild Herbs of Turkey". Turkish Cultural Foundation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Januarie 2013. Besoek op 16 Desember 2013.
Eksterne skakels wysig
- ITIS 36762
- Spesie van sigorei en andyvie
- Eetbaarheid van sigorei: Eetbare dele en identifikasie van wilde sigorei.
- Sigorei, van Nature Manitoba