Skoedra

Skoedra (Oudpersies: 𐎿𐎤𐎢𐎭𐎼, transliterasie: Skoedra) was 'n provinsie (satrapie) van die Persiese Achaemenidiese Ryk in Europa tussen die 510's v.C. en 479 v.C. Die naam kom voor in Persiese en Egiptiese inskripsies ('n Egiptiese rekord van omstreeks 498–497 v.C., en 'n lys op die graftombe van Darius I van Persië by Naqsh-e Rustam, omstreeks 486 v.C. Daar word geglo dat dit bestaan het uit die gebied wat tans bekend is as Thracië en Masedonië.

Skuoera was die mees westelike gebied van die Achaemenidiese Ryk, en het bestaan uit die area van Koninkryk van Masedonië en Thracië, aan die noorde van Griekeland

Etimologie

Die Oudpersiese naam van die provinsie Skoedra is afgelei van die Skitiese endoniem *Skoeδa, waaruit ook afgelei is die Akkadiese en Griekse name vir die Skitiërs, onderskeidelik Iškoezaya (wigskrif: 𒅖𒆪𒍝𒀀) en Askoezaya (wigskrif: 𒊍𒆪𒍝𒀀𒀀), en Skoethai (Σκυθαι)

Die Skitiese taal het egter 'n klankverandering ondergaan, waardeur die klank /δ/ ontwikkel het in /l/ teen die tyd van die Persiese inval, en waardeur ook die Skitiese endoniem in die Skitiese taal uitgespreek is as Skoela. Die afleiding van Oudpersiese Skoedra het eerder waarskynlik indirek plaasgevind deur die Mediese taal, wat die ouer Skitiese vorm Skoeδa behou het as gevolg van vroeë kontakte tussen die Mede en die Skitiërs gedurende die 7de eeu v.C., voordat die klankverandering van /δ/ na /l/ voltooi was.

Geskiedenis

Die eerste Achaemenidiese militêre inval in Suidoos-Europa het in 513 v.C. begin, toe die Achaemenidiese koning Darius I 'n leër bymekaargemaak het en van Achaemenid-beheerde Anatolië opgeruk het na Thracië, en van daar af die Arteskos rivier oorhesteek het en hierna deur die vallei-roete van die Hebros rivier voortgegaan het. Dit was 'n veroweringsdaad deur Darius I, wat tydens sy opmars gesante gestuur het na die Thraciërs wat sy leër gevind het, asook na die vele ander Thraciese stamme oor 'n wye gebied. Al hierdie volke van Thracië, insluitend die Odrysae, het hulle aan die Achaemenidiese koning onderwerp totdat sy leër die gebied bereik het van die Thraciese stam van die Getae wat net suid van die Donau-rivier gewoon het en wat tevergeefs probeer het om die Achaemenidiese verowering te weerstaan. Nadat die weerstand van die Getae gebreek is en hulle gedwing is om die Achaemenidiese leër van soldate te voorsien, is al die Thraciese stamme tussen die Egeïese See en die Donau-rivier deur die Achaemenidiese Ryk onderwerp. Nadat Darius die Donau bereik het, het hy die rivier oorgesteek en teen die Skitiërs opgeruk, waarna hy teruggekeer het na Anatolië deur Thracië en 'n groot leër in Europa agtergelaat onder bevel van sy generaal Megabazus.

Na aanleiding van Darius I se bevele om 'n nuwe satrapie vir die Achaemenidiese Ryk in die Balkan te skep, het Megabazus die Griekse stede wat geweier het om hulle aan die Achaemenidiese Ryk te onderwerp daartoe gedwing, beginnende met Perinthos, waarna hy militêre veldtogte regdeur Thracië gelei het om Achaemenidiese heerskappy oor elke stad en stam in die gebied af te dwing. Met die hulp van Thraciese gidse kon Megabazus die Koninkryk Paeonia verower tot (maar nie insluitende nie) by die gebied van die Prasiasmeer. Hy het die gebiede van die Paeoniërs wat hierdie streke bewoon tot by die Prasiasmeer aan Thraciërs uitgedeel wat lojaal was aan die Achaemenidiese Ryk. Megabazus se laaste ondernemings het ingesluit die verowering van die gebied tussen die Strymon en Axius riviere. Aan die einde van sy veldtog het die koning van Masedonië, Amintas I, daartoe toegestem om 'n vasaal van die Achaemenidiese Ryk te word. Binne die satrapie self het die Achaemenidiese koning Darius aan die tiran Histiaeus van Miletus die distrik Myrcinus op die Strymon se oostelike oewer gegee totdat Megabazus hom oorreed het om Histiaeus te herroep nadat hy na Klein-Asië teruggekeer het, waarna die Thraciese stam van die Edoni beheer oor Myrcinus teruggeneem het. Nadat Megabazus na Klein-Asië teruggekeer het, is hy in Skoedra opgevolg deur 'n goewerneur wie se naam onbekend is, en Darius het die generaal Otanes aangestel om toesig te hou oor die administratiewe afdeling van die Hellespont, wat aan beide kante van die see gestrek het en die Bosporus, die Propontis, en die Hellespont ingesluit het. Otanes het toe voortgegaan om Bisantium, Chalcedon, Antandrus, Lamponeia, Imbros, en Lemnos vir die Achaemenidiese Ryk te verower.

"Ioniër met skildhoed" (Masedoniese) soldaat van die Achaemenidiese leër, omstreeks 480 v.C. Xerxes I grafreliëf.

Skoedriese (Thracies of Masedonies) soldaat van die Achaemenidiese lëer, omstreeks 480 v.C. Xerxes I grafreliëf.

"Saka anderkant die see", soldaat van die Achaemenidiese leër, omstreeks 480 v.C. Xerxes I grafreliëf.

Die gebied wat ingesluit is in die satrapie van Skoedra het beide die Egeïese kus van Thracië ingesluit, sowel as sy Pontiese kus tot by die Donau. In die binneland het die westelike grens van die satrapie bestaan uit die Axius-rivier en die Belasica-Pirin-Rila bergreekse tot die hedendaagse Kostenets. Die belang van hierdie satrapie het daarin berus dat dit die Hebros-rivier bevat het, waar 'n roete in die riviervallei die permanente Persiese nedersetting Doriscus met die Egeïese kus verbind het, asook met die hawestede Apollonia, Mesembria en Odessos aan die Swart See, en met die sentrale Thraciese vlakte, wat hierdie streek 'n belangrike strategiese waarde gegee het. Persiese bronne beskryf die provinsie as bevolk deur drie groepe: die Saka Paradraya ("Saka anderkant die see", die Persiese term vir alle Skitiese volke noord van die Kaspiese en Swart See ); die Skoedra self (heel waarskynlik die Thraciese stamme), en Yauna Takabara. Laasgenoemde term, wat vertaal kan word as "Ioniërs met skildagtige hoede", verwys na antieke Masedoniërs. Die drie etnisiteite (Saka, Masedonies, Thracies) het by die Achaemenidiese leër aangesluit, soos uitgebeeld in die keiserlike grafreliëfs van Naqsh-e Rostam, en het deelgeneem aan die Tweede Persiese inval van Griekeland aan die Achaemenidiese kant.

Toe Achaemenidiese beheer oor sy Europese besittings in duie gestort het toe die Ioniese Opstand eers vlam gevat het, het die Thraciërs nie die Griekse rebelle gehelp nie. Hulle het hul lewens onder Achaemenidiese heerskappy as beter beskou, omdat laasgenoemde die Thraciërs met guns behandel het en hulle selfs meer grond gegee het, en ook omdat hulle besef het dat Achaemenidiese heerskappy 'n bolwerk was teen Griekse uitbreiding en Skitiese aanvalle. Tydens die opstand het Aristagoras van Miletus Myrcinus van die Edones ingeneem en gesterf toe hy probeer het om 'n ander Thraciese stad aan te val.

Nadat die Ioniese Opstand ten volle onderdruk was, het die Achaemenidiese generaal Mardonius die Hellespont met 'n groot vloot en leër oorgesteek, Thracië sonder enige moeite weer onderwerp en Masedonië ten volle deel gemaak van die satrapie van Skoedra. Mardonius is egter in die nag deur die Bryges in die gebied van die Doiranmeer en hedendaagse Valandovo aangeval, maar hy kon hulle ook verslaan en onderwerp. Herodotus se lys van stamme wat die Achaemenidiese leër van soldate voorsien het, het Thraciërs van beide die kus en van die sentrale Thraciese vlakte ingesluit, wat getuig dat Mardonius se veldtog al die Thraciese gebiede wat voor die Ioniese Opstand onder Achaemenidiese heerskappy was, herower het.

Toe die Grieke 'n tweede invalspoging deur die Persiese Ryk in 479 v.C. verslaan het, het hulle die satrapie van Skoedra begin aanval, wat deur beide die Thraciërs en die Persiese magte teengestaan is. Die Thraciërs het aangehou om voorrade aan die goewerneur van Eion te stuur toe die Grieke dit beleër het. Toe die stad in 475 v.C. i Griekse hande geval het, het Cimon die nuwe grondgebied aan Athene gegee om te koloniseer. Alhoewel Athene nou in beheer was van die Egeïese See en die Hellespont na die neerslaan van die Persiese inval, kon die Perse steeds die suidelike kus van Thracië beheer vanaf 'n basis in sentraal Thracië en met die ondersteuning van die Thraciërs. Danksy die Thraciërs wat met die Perse saamgewerk het deur voorrade en militêre versterkings langs die Hebrus-rivierroete af te stuur, het Achaemenidiese gesag in sentraal Thracië slegs geduur tot ongeveer 465 vC, en die goewerneur Mascames het daarin geslaag om baie Griekse aanvalle in Doriscus te weerstaan. Rondom hierdie tyd het Teres I, die koning van die Odrysae-stam, in wie se gebied die Hebrus gevloei het, begin om sy koninkryk in 'n magtige staat te organiseer.

Met die einde van die Achaemenidiese mag in die Balkan het die Thraciese Odrisiese koninkryk, die Koninkryk Masedonië en die Atheense talassokrasie die daaropvolgende magsvakuum gevul en hulle eie invloedsfere in die gebied gevorm.

Bronnelys

• Bukharin, Mikhail Dmitrievich [in Russies] (2013). "Колаксай и его братья (античная традиция о происхождении царской власти у скифов" [Kolaxais and his Brothers (Classical Tradition on the Origin of the Royal Power of the Scythians)]. Аристей: вестник классической филологии и античной истории (in Russies). 8: 20–80. Besoek op 13 Julie 2022.
• Cook, J. M. (1985). "The Rise of the Achaemenids and Establishment of Their Empire". In Gershevitch, Ilya (red.). The Cambridge History of Iran. Vol. 2. Cambridge, Verenigde Koninkryk: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20091-2.
• Dandamayev, M. A. (1994). "Media and Achaemenid Iran". In Dani, Ahmad Hasan; Harmatta, János; Puri, Baij Nath; Etemadi, G. F.; Bosworth, Clifford Edmund (reds.). The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations: 700 B.C. to A.D. 250. History of Civilizations of Central Asia. Vol. 2. Parys, Frankryk: UNESCO. pp. 35–64. ISBN 978-9-231-02846-5.
• Hammond, N. G. L. (1980). "The Extent of Persian Occupation in Thrace". Chiron: Mitteilungen der Kommission für Alte Geschichte und Epigraphik des Deutschen Archäologischen Instituts [Chiron: Bulltin of the Commission for Ancient History and Epigraphy of the German Archaeological Institute]. 10: 53–61. Besoek op 20 Januarie 2022.
• Hammond, N. G. L.; Fol, Alexander (1988). "Persia in Europe, apart from Greece". Persia, Greece and the Western Mediterranean, c. 525 to 479 B.C. The Cambridge Ancient History. Vol. 4. Cambridge University Press. pp. 246–253. ISBN 978-0-521-22804-6.
• Shahbazi, Alireza Shapur (1994). "Darius". Encyclopædia Iranica. New York Stad, Verenigde State: Encyclopædia Iranica Foundation; Brill Publishers. 

• Szemerényi, Oswald (1980). Four old Iranian ethnic names: Scythian – Skudra – Sogdian – Saka (PDF). Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 978-3-700-10367-7.