Kaapstad: Verskil tussen weergawes
Geskrapte inhoud Bygevoegde inhoud
+ Beelde & Hersien |
|||
Lyn 50:
}}
'''Kaapstad''' ([[Engels]]: ''Cape Town'' [ˈkeɪptaʊn], [[Xhosa]]: ''iKapa'') is saam met [[Pretoria]] (die uitvoerende hoofstad) en [[Bloemfontein]] (die geregtelike hoofstad) een van die drie hoofstede (as wetgewende hoofstad) van die [[Suid-Afrika|Republiek van Suid-Afrika]] en setel van die [[Parlement van Suid-Afrika|parlement]]. Dit is ook die administratiewe en parlementêre hoofstad van die [[Wes-Kaap]] en die tweede grootste stad in Suid-Afrika. Die [[Kaapstad Internasionale Lughawe]] is die tweede grootste in die land.
Kaapstad lê aan die suidpunt van Afrika en word ook die ''Moederstad'' van Suid-Afrika genoem. Die stad is oorspronklik as 'n verversingspos vir Nederlandse skepe op pad na [[Oos-Afrika]], [[Indië]] en die [[Verre
Van 'n klein hawe het Kaapstad vinnig tot die grootste stad in Suid-Afrika ontwikkel, wat eers met die [[goud]]stormloop aan die [[Witwatersrand]] in 1887 deur die nuutgestigte [[Johannesburg]] verbygesteek is. Nogtans huisves Kaapstad volgens die sensus van 2011 met 'n bevolking van 1,3 miljoen die grootste [[Afrikaans]]sprekende gemeenskap van enige stad in Suid-Afrika. Dit is ook die enigste groot stad in die land waarin [[Kleurlinge|Bruin Suid-Afrikaners]] 'n relatiewe meerderheid van die bevolking vorm.
Lyn 65:
[[Lêer:Blick auf Kapstadt.jpg|duimnael|Kaapstad, soos gesien vanaf Robbeneiland]]
[[Lêer:At Greenpoint.jpg|duimnael|Sononder in [[Groenpunt]]]]
Kaapstad is in die suid-weste van die Republiek van Suid-Afrika en die provinsie Wes-Kaap aan die Tafelbaai van die [[Atlantiese Oseaan]] geleë. Die stad staan internasionaal bekend vir sy ligging aan die voet van Tafelberg, 'n groot, platoagtige bergmassief met 'n hoogte van 1 086 meter bo [[seevlak]] wat saam met kleiner bergspitse en heuwels soos [[Seinheuwel|Vlaeberg]], [[Leeukop]] en [[Duiwelspiek]] die stadshorison oorheers en 'n onmiskenbare baken geword het. Tafelbaai is deur die inheemse bewoners ''Hoeri'' (letterlik "Baai van die See") genoem en het sy huidige naam aan 'n Portugese [[admiraal]] te danke wat in 1503 hier langs geseil het.<ref>[http://www.kapstadt-guide.de/stadtzentrum/tafelberg.html ''www.kapstadt-guide: Tafelberg'']</ref> Die [[Kaapse Skiereiland]], wat oor 'n lengte van sowat 35 kilometer van Kaapstad in die noorde tot by die [[Kaap die Goeie Hoop]] en Kaappunt strek, is in een van die wêreld se plantkoninkryke en 'n magdom soorte kom slegs hier voor.
Reël 91 ⟶ 90:
=== Klimaat ===
[[Lêer:ISS-47 South Africa, Cape Town.jpg|duimnael|Suid-Afrika soos vanaf die [[Internasionale Ruimtestasie]] in April 2016 gesien. Kaapstad en die Kaapse Skiereiland is duidelik sigbaar.]]
[[Lêer:Tablecloth 2009.jpg|duimnael|Tafelberg met 'n wolkdoek]]
Kaapstad het 'n Mediterreense klimaat met warm en droë somers en matige winters. Die meeste reën val in die winter wat van Junie tot Augustus duur. Winter is ook die seisoen wanneer enkele kouefronte van die Atlantiese Oseaan af noordwaarts na die Kaap beweeg wat neerslae en sterk noordwestelike winde meebring. In die laat lente- en vroeë somermaande waai die [[Kaapse Dokter]], 'n kragtige passaatagtige suidooster wat lugbesoedeling teëwerk (vandaar sy naam), meestal in die middag van Valsbaai oor die Kaapse Vlakte. Ook dié wind, wat sy ontstaan aan 'n Suid-Atlantiese hoëdrukstelsel wes van Kaapstad te danke het, is relatief koel en bring vogtige lug met hom saam.<ref>[http://www.wynsa.co.za/index.php?option=com_content&view=article&id=308:durbanvile-hills-vier-15de-jaar-in-sa-wynbedryf&catid=11&Itemid=101 ''www.wynsa.co.za: Durbanville Hills vier 15de jaar in SA-wynbedryf. Besoek op 12 Mei 2014'']</ref> Februarie en vroeë Maart is die maande wanneer die warm Bergwind enkele weke lank van die Karoo-binneland oor die Kaap waai.
Lyn 230:
[[Lêer:Charles Bell - Jan van Riebeeck se aankoms aan die Kaap.jpg|duimnael|Jan van Riebeeck se aankoms aan die Kaap. Skildery deur Charles Bell]]
[[Lêer:The Castle of Good Hope, Cape Town.JPG|duimnael|Die Nederlandse ''Kasteel de Goede Hoop'' is die oudste koloniale gebou in die land]]
[[Lêer:800px-Old Town House - Le Cap.jpg|duimnael|Die Ou Raadsaal ("Ou Stadhuis", 1755)]]▼
[[Lêer:Tuynhuys.jpg|duimnael|Die [[Tuynhuys]], setel van die Suid-Afrikaanse president in Kaapstad, is in 1790 opgerig]]
Toe die Nederlandse skip ''[[Haarlem (skip)|Nieuwe Haarlem]]'' op sy terugreis van Indië op 25 Maart 1647 met 'n bemanning van sestig lede aan die Kaap gestrand het, het die plaaslike Khoikhoi vir die eerste keer oor 'n langer tydperk met Hollanders in aanraking gekom. Die bemanning onder bevel van onderkoopman Leendert Janszen het byna 'n jaar aan die Kaap deurgebring voordat die oorlewendes deur 'n vloot van vyf Nederlandse skepe in Maart 1648 huis toe geneem is. Hul berigte oor die gunstige klimaattoestande en hul goeie ervarings met die Khoikhoi en die ruilhandel wat met die inheemse bevolking gedryf is, was beslissend by die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie (VOC) se besluit om 'n verversingspos vir skepe op pad na die Verre Ooste aan die Kaap te stig.<ref>[http://www.kapstadt.de/suedafrika/geschichte/kompanie/index.htm ''www.kapstadt.de: Südafrika – Kolonie der Kompanie'']</ref>▼
[[Lêer:Groote Kerk 2009.jpg|duimnael|Die [[NG gemeente Kaapstad|Groote Kerk]] is op 31 Januarie 1841 ingewy, maar die oudste NG kerk wat steeds as sodanig gebruik word, is die Strooidakkerk in die Paarl, ingewy op 28 April 1805.]]▼
▲Toe die Nederlandse skip ''[[Haarlem (skip)|Nieuwe Haarlem]]'' op sy terugreis van Indië op 25 Maart 1647 met 'n bemanning van sestig lede aan die Kaap gestrand het, het die plaaslike Khoikhoi vir die eerste keer oor 'n langer tydperk met Hollanders in aanraking gekom. Die bemanning onder bevel van onderkoopman Leendert Janszen het byna 'n jaar aan die Kaap deurgebring voordat die oorlewendes deur 'n vloot van vyf Nederlandse skepe in Maart 1648 huis toe geneem is. Hul berigte oor die gunstige klimaattoestande en hul goeie ervarings met die Khoikhoi en die ruilhandel wat met die inheemse bevolking gedryf is, was beslissend by die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie (VOC) se besluit om 'n verversingspos vir skepe op pad na die Verre
In ekonomiese opsig was die gebiede in Asië meer belowend vir die Kompanjie, en gevolglik het hulle net in 'n klein verversingspos belang gestel wat teen lae koste gestig en onderhou sou kon word. Die seereise tussen Europa en Asië, wat destyds tussen ses en agt maande geneem het, was as gevolg van siektes soos skeurbuik en hoë sterftesyfers onder die manskappe, sou meer winsgewend kon wees mits daar voldoende vars groente en vleis beskikbaar sou wees.
Die koopman Jan Anthoniszoon van Riebeeck was aan boord van een van die vyf skepe wat die oorlewendes van die ''Nieeuw Haarlem'' gered het. Hy is destyds verdink van korrupsie en het hom vir die bou van 'n verversingstasie beskikbaar gestel. Sy belangstelling om die pos te beklee was gewortel op die hoop om sodoende gerehabiliteer en later na die Verre
▲[[Lêer:800px-Old Town House - Le Cap.jpg|duimnael|Die Ou Raadsaal ("Ou Stadhuis", 1755)]]
▲[[Lêer:Groote Kerk 2009.jpg|duimnael|Die [[NG gemeente Kaapstad|Groote Kerk]] is op 31 Januarie 1841 ingewy, maar die oudste NG kerk wat steeds as sodanig gebruik word, is die Strooidakkerk in die Paarl, ingewy op 28 April 1805.]]
Op 6 April 1652 het [[Jan van Riebeeck]] saam met sy vrou en vierjarige seun en 'n manskap van negentig mense, waaronder sewe ander vroue, in Tafelbaai voet aan wal gesit. Ter beskerming teen aanvalle van die inboorlinge het die Nederlanders onmiddellik begin om die [[Kasteel die Goeie Hoop]] op te rig. Van Riebeeck se opdrag was om 'n fort vir sowat tagtig mense te bou, klein akkers aan te lê, groente en vrugte te verbou en veehandel met die inheemse bevolking te dryf. Die Kompanjie het in goeie betrekkinge met hulle belang gestel.
Reël 260 ⟶ 261:
Toe [[Simon van der Stel]] in 1679 as nuwe kommandant van die Kaap aangestel is (vanaf 1691 het hy die amp van goewerneur beklee), was die Kasteel die Goeie Hoop volledig uitgebou, terwyl Kaapstad reeds oor vier strate en 'n blanke bevolking van 290 beskik het (waarvan 87 vryburgers en 117 kinders).<ref>[http://www.kapstadt.de/suedafrika/geschichte/vanderstel/index.htm ''www.kapstadt.de: Simon van der Stel'']</ref> Die stad is deur 'n politieke raad met wetgewende, uitvoerende en regsprekende bevoegdhede bestuur wat regstreeks aan die goewerneur-generaal van Nederlands-Oos-Indië in [[Batavia]] (tans Java) verantwoordelik was.
Vanaf 1681 is politieke bannelinge uit [[Indonesië]] na Suid-Afrika gedeporteer wat later die etniese groep van Kaapse Maleiers sou vorm. Baie mans in die Kaaps-Maleise gemeenskap het ambagsmanne geword. Die 17de en 18de eeuse Blanke immigrante aan die Kaap het naas afgetrede amptenare en ander medewerkers van die Kompanjie ook talle Duitsers ingesluit wat in hierdie periode 'n groep so groot soos die Hollanders verteenwoordig het. Alhoewel die immigrasie van onder meer Duitse setlaars in die 18de eeu bevorder is (van die 15 000 Duitsers, wat na raming in die diens van die VOIK was, het sowat 4 000 hulle aan die Kaap gevestig), het die Kompanjie nie in 'n aktiewe immigrasiebeleid belanggestel nie, sodat die relatief klein Kaapse bevolking in teenstelling met byvoorbeeld die Noord-Amerikaanse kolonies (met drie miljoen bewoners in die 1790's) net stadig en veral danksy die natuurlike bevolkingsaanwas gegroei het. Die bevolking het van 130
Die Duitse en Franse immigrante het vinnig Nederlands aangeleer (al was hulle kennis van dié taal soms nie perfek nie of selfs gebrekkig) en het hulle gou aangepas by die Kaapse lewensstyl. Die Kaapse bevolking het sodoende baie homogeen gebly. Omstreeks 1700 was die meerderheid Kapenaars reeds hier gebore en het die Kaap as hul tuisland beskou, terwyl hulle nouliks betrekkinge met hul Europese lande van oorsprong onderhou het. Historiese dokumente bewys dat die Kapenaars reeds in 1706 na hulself as "Afrikaaners" verwys en sodoende reeds 'n soort nasionale bewussyn ontwikkel het.
[[Lêer:Cape Town in 1800.jpg|duimnael|links|'n Model van Kaapstad omstreeks 1800.<br />
In die loop van die 18de eeu het naas die Blanke burgery in Kaapstad ook 'n steeds groter plattelandse bevolking van boere begin ontwikkel wat op soek na nuwe en groter weivelde vir hulle skape en beeste na die binneland getrek het. Hierdie trekboere het geleidelik onafhanklik van die Kaapstadse owerhede geword en op hulle trek eers met Khoisan en vanaf die laat 18de eeu ook met Swart Xhosa-stamme, wat destyds suidwaarts gemigreer het, in aanraking gekom. Die trekboere het 'n nomadiese leefwyse ontwikkel, en hulle kultuur was grotendeels beperk tot 'n streng Calvinisties-Protestantse geloof en Bybelse lektuur. Baie van hulle was selfs ongeletterd en is heeltemal nie geraak deur die groot maatskaplike, politieke en wysgerige veranderinge wat hulle in die 18de eeuse Europa voorgedoen het. Die Nederlands-Oos-Indiese Kompanjie het boonop tot omstreeks 1799 geen drukkers in die Kaap toegelaat nie – drukwerk is as "duiwelswerk" beskou.<ref>Boshoff, Dawie: ''Die staat se eie drukkery''. In: Suid-Afrikaanse Panorama, volume 33, nommer 11 (November 1988), bl. 20</ref>
Die [[Groot-Visrivier]] is as die oostelike grens van die [[Nederlandse Kaapkolonie]] bepaal, maar al in 1779 het lede van die Xhosa-volk hierdie grenslyn op soek na nuwe weivelde in westelike rigting oorgesteek en sodoende aanleiding tot die [[eerste Grensoorlog]] tussen Blankes en Swartes in Suid-Afrika gegee wat tussen 1779 en 1781 gewoed het. Die Kompanjie was nie in staat om die setlaars teen Xhosa-aanvalle te beskerm nie. Die Xhosa het in 1789 weereens die Groot-Visrivier oorgesteek, en die [[tweede Grensoorlog]] (1789–1793) het uitgebreek.
[[Lêer:Johannes Schumacher01.jpg|duimnael|Kaapstad in 1776.<br /><small>Akwarel deur Johannes Schumacher</small>]]
Vir die Kompanjie was die laat 18de eeu 'n periode van ekonomiese agteruitgang wat onder meer deur die korrupsie van sy amptenare veroorsaak is. Die Kaapkolonie was nie meer winsgewend nie, en die VOC het hier groot verliese gely. Die Kompanjie het te laat met sy hervormingsproses begin en was in 1794 gedwing om sy bankrotskap te verklaar. Die Kaapse owerheid was nou in 'n swak posisie, en onder die invloed van die rewolusionêre gebeure in Frankryk en die [[Verenigde State]] en die vryheidsideale wat in hierdie twee lande verkondig is, het die burgers van [[Swellendam]] en [[Graaff-Reinet]] in 1795 die eerste twee kortstondige Boererepubleke uitgeroep. Met die begin van die Britse heerskappy aan die Kaap is hulle nog in dieselfde jaar weer ontbind.
Reël 278 ⟶ 281:
[[Lêer:P1060465 Long Beach, Noordhoek.jpg|duimnael|Noordhoekstrand]]
[[Lêer:Statue Edward Vll on The Parade.jpg|duimnael|Standbeeld van koning [[Edward VII van die Verenigde Koninkryk|Edward VII]] op die Parade]]
[[Lêer:Situationsplan von Kapstadt.jpg|duimnael|Kaart van die Kaap die Goeie Hoop in 1888]]
Met die ekonomiese agteruitgang van die VOIK teen die einde van die
Die Britse besetting is as tydelik beskou en was slegs daarop gemik om Britse belange teen Frankryk as mededingende grootmoondheid te verdedig. So was die Britse vredesvoorwaardes vir die Kapenaars aanvaarbaar – niemand is onteien mits hy of sy die eed van trou aan die Britse koning George afgelê het. Ná die ondertekening van die vredesverdrag van Amiens is die Kaapkolonie weer aan die Nederlandse regering teruggegee. Die VOIK was intussen ontbind.
In 1806 het die Brits-Franse konflik weer opgevlam, en Britse troepe het die Nederlandse magte – wat hoofsaaklik uit 'n regiment Duitse hoofsoldate bestaan het – aan die Kaap naby [[Bloubergstrand]] aangeval. Die Duitse soldate het gevlug sodra die Britte voet aan wal gesit het. Die neerlaag van die Nederlandse koloniale troepe het die einde van die Nederlandse heerskappy ingelui. Op
[[Lêer:Cape Town, Blue Lodge, 206-208 Long Street.JPG|duimnael|links|Laat-Victoriaanse boukuns: ''Blue Lodge'' in Langstraat]]
Die verhouding tussen Britse besetters en die inheemse bevolking was van begin af gespanne. Weliswaar het Kaapstad nou 'n ongekende ekonomiese opswaai beleef, maar dit het tegelykertyd van karakter begin verander en steeds meer Britse invloede getoon. Immigrante van die Britse eilande het hulle in groter getalle begin vestig. Slawerny het aan belangrikheid ingeboet en is uiteindelik in 1834 deur die Britse owerheid verbied. Omstreeks 1820 was nogtans meer as 90 persent van die blanke bevolking van Nederlandse of Duitse afkoms. Maar elders in Suid-Afrika, in die Oos-Kaap, het duisende Britse setlaars hulle begin vestig (die sogenaamde [[1820-Setlaars]]), en Kaapstad was eweneens besig om te verengels.
Reël 290 ⟶ 294:
Die ontdekking van die diamant- en goudvelde in die binneland in die tydperk tussen 1870 en 1890 het die ekonomiese swaartepunt van Suider-Afrika na die Noord-Kaap en die Witwatersrand verskuif, tog het Kaapstad voordeel getrek uit die groeiende handel met oorsese gebiede en tot Suid-Afrika se grootste hawe ontwikkel. Daarnaas het 'n verskeidenheid nywerhede hulle in die stad gevestig.
=== Die 20ste eeu – Kaapstad as wetgewende hoofstad van Suid-Afrika ===
[[Lêer:Houses of Parliament Entrance.jpg|duimnael|Ingang tot die [[Parlement van Suid-Afrika|parlementsgebou]]]]
Die [[Swart Dood|builepes-epidemie]] van 1901 het as 'n voorwendsel gedien om 'n stelselmatige rasseskeiding in Kaapstad se woonbuurte in te stel. Die [[Swartmense|Swart bevolking]] is na twee gebiede verskuif, die hawe en Ndabeni aan die westelike kant van Tafelberg, wat tot die voorloper van die Kaapvlakte se nie-blanke woonbuurte ontwikkel is.
Reël 312 ⟶ 315:
[[Lêer:CapeTownCityHall.jpg|duimnael|Die Raadsaal van Kaapstad op die Parade]]
[[Lêer:Cape Town N2.jpg||duimnael|'n Deel van die N2-grootpad staan as Nelson Mandelalaan bekend]]
Die Parade (Engels: ''Grand Parade''), die grootste plein van Kaapstad in die historiese stadsentrum, is die oudste gedeelte van Kaapstad. Jan van Riebeeck het hier onmiddellik ná die aankoms van die eerste Nederlandse koloniste in 1652 enkele hutte en 'n vesting uit hout en klei laat oprig. Die plein was destyds nog vlakby die strand van Tafelbaai geleë, en as gevolg van die hewige winterstorms aan die Kaap, wat jaarliks groot skade aan die vesting berokken het, was die koloniste genoodsaak om dit jaarliks te herstel. Uiteindelik is die besluit geneem om 'n nuwe vesting uit steen te bou, en sodoende het tussen 1666 en 1679 die [[Kasteel die Goeie Hoop]] ontstaan wat vandag oos van die Parade geleë is. Sy boustyl en vorm – die kasteel is soos 'n [[Pentagoon|vyfhoek]] aangelê – weerspieël die destydse Europese tradisie van vestingbou. Dit is tans die oudste Europese gebou in Suid-Afrika wat bewaar gebly het.
Reël 330 ⟶ 332:
=== Distrik Ses ===
{{Hoof|Distrik Ses}}
Die sesde distrik van Kaapstad is in [[1867]] gestig en het danksy die ligging naby die hawe en die stadsentrum vinnig tot 'n kosmopolitaanse woonbuurt vir vrygelate slawe, werkers, immigrante, handelaars en kunstenaars ontwikkel.<ref>[http://www.districtsix.co.za/frames.htm ''District Six Museum''] {{en}}</ref> Die distrik het byna 'n tiende van Kaapstad se bevolking gehuisves.▼
[[Lêer:District-six.JPG|duimnael|Distrik Ses in 2005]]
▲Die sesde distrik van Kaapstad is in
As gevolg van die beleid van rasseskeiding is baie swart bewoners al teen die begin van die 20ste eeu uit Distrik Ses verdryf. Maar ook baie meer welgestelde burgers het na die suidelike voorstede van Kaapstad begin verhuis. Die distrik het uiteindelik 'n krotbuurt geword, wat volgens die [[Wet op Groepsgebiede]] van 1950 op 11 Februarie 1966 tot 'n blanke gebied verklaar, ontruim en gesloop is.
Reël 340 ⟶ 342:
=== Die bruin en swart woonbuurte in die Kaapse Vlaktes ===
[[Lêer:Shantytown south africa sly.jpg|duimnael|'n Krotbuurt in die Kaapse Vlaktes]]
[[Lêer:Mitchells-plain-schoolkids.jpg|duimnael Die Kaapse Vlaktes, 'n duinlandskap in die suidooste van Kaapstad, huisves tweederdes van Kaapstad se bevolking, hoofsaaklik bruines en swartes. Die gebied is reeds voor die aankoms van die eerste Europeërs ten minste tydelik deur enkele Sanstamme bewoon en is – vanweë sy afgeleë ligging ver van Blanke plase en woongebiede – vanaf die vroeë 18de eeu vir die oprigting van beskeie behuisings vir San en vrygelate slawe gebruik. As gevolg van binnelandse migrasie het mense uit ander etniese en taalgroepe hulle later ook hier en elders aan die stadsrand van Kaapstad gevestig en dikwels die oorspronklike bewoners verdring.
Reël 353 ⟶ 356:
[[Lêer:Groot Constantia.jpg|duimnael|Groot Constantia in die Constantiavallei dateer uit die laat 17de eeu]]
[[Lêer:Dutch Consulate General in Cape Town.jpg|duimnael|'n Stadhuis in die Kaaps-Hollandse boustyl as 'n gepaste kwartier vir die Nederlandse konsulaat-generaal in Kaapstad]]
Aangesien die oorspronklike halfronde Khoikhoi-huise vanweë hul verganklike bouwyse met materiale soos jong bome en grasmatte nie bewaar gebly het nie, begin die argitektoniese geskiedenis van bewaarde Wes-Kaapse boustyle eers met die aankoms van Europese setlaars en hul Kaaps-Hollandse styl wat teen die einde van die 17de eeu sy kenmerkende eienskappe ontwikkel het.
[[Lêer:Louis Michel Thibault01.jpg|duimnael|links|
Die elegante witgekalkte Kaaps-Hollandse huise en plase met hul kenmerkende groen deure en vensters is voortreflik by die verruklike Kaapse landskap met sy blou berglandskappe, wingerde en bloeiende tuine aangepas. Alhoewel die Kaapse boustyl Europees-Hollandse wortels het, is dit deur die plaaslike boumeesters verder ontwikkel om harmonies met die natuurlike omgewing te versmelt.<ref>[http://www.kapstadt.de/kultur/architektur/index.htm ''www.kapstadt.de: Architektur – Der kapholländische Stil in Kapstadt'']</ref> Hul ontwerpe was simmetries, prakties en eenvoudig en van binne veral gerieflik. Die argitekte het daarnaas ook rekening gehou met die Mediterreense klimaat van Kaapstad – die dik, spierwit mure het as uiters geskikte teenvoeters teen temperatuurskommelinge gedien. Die gewels het die ingang teen reën en – in die geval van 'n brand – teen brandende riet, wat vanaf die dak sou val, beskerm.<ref>[http://www.kapstadt-guide.de/kunst_kultur/architektur.html ''www.kapstadt-guide.de: Architektur'']</ref>
Reël 381 ⟶ 384:
== Infrastruktuur ==
=== Tafelbaaihawe ===
[[Lêer:Port of Cape Town.jpg|duimnael|’n Lugfoto van die hoofdeel van die Kaapstad-hawe met [[Leeukop]] en [[Seinheuwel|Vlaeberg]] op die agtergrond]]
[[Lêer:Central Cape Town.jpg|duimnael|Die sakekern van Kaapstad, met hawegeriewe in die agtergrond]]
[[Lêer:Table Mountain, CapeTown (3272811046).jpg|duimnael|'n Lufoto van die Tafelbaaihawe]]
Danksy die natuurlike hawe van [[Tafelbaai]] staan Kaapstad sedert eeue bekend as die "Herberg by die See". Toe Jan van Riebeeck in 1652 in Tafelbaai voet aan wal gesit het, was daar nogtans niks meer as 'n wydgestrekte baai met vlak sand- en klippiesstrande. Die skepe, wat hier aangedoen het, was aan die onstuimige see blootgestel, en die aflaai en vervoer van goedere was 'n moeilike taak. Skepe het meestal enkele honderd meter van die strand af geanker, en goedere is met roeibote aan land of na die skepe gebring. Die hawegeriewe was oor 'n tydperk van byna tweehonderd jaar ná van Riebeeck se aankoms beperk tot 'n houtkaai, wat in 1656 naby die Kasteel die Goeie Hoop gebou is.<ref>[http://www.kapstadt-tour.de/stadt/stadtteile/waterfront/geschichte_waterfront.htm ''www.kapstadt-tour.de: Die Geschichte des Hafens von Kapstadt'']</ref>
Veral gedurende die Kaapse winterstorms was Tafelbaai geen veilige ankerplek vir skepe nie, en dikwels is die vervoer van goedere dae lank deur ongunstige weerstoestande belemmer. Baie goedere en bote het in die baai verlore gegaan kort voordat hulle kon aandoen. Eers in 1743 is die VOC se winterhawe na Simonstad in die Valsbaai verskuif. Hierdie ankerplek was veilig, maar die vervoer van goedere met perdekarre het meer as drie ure geneem.
Reël 419 ⟶ 421:
Voordat Kaapstad se plaaslike stadsregering in die sogenaamde ''Unistad'' verenig is, het dit uit ses plaaslike administrasies bestaan, en talle funksies van die huidige ''Unistad'' is nog steeds volgens die ou administrasies verdeel. Hierdie administrasies het bestaan uit Kaapstad (met die Stadskom, die Atlantiese Seekus en die suidelike voorstede Pinelands, Langa en Mitchell's Plain), die Suidelike Skiereiland (met Houtbaai, Wynberg, Constantia, Vishoek, Kommetjie, Noordhoek en Simonstad), die Blaauwberg-gebied (met Milnerton, Tafelsig en Bloubergstrand), Tygerberg (met Durbanville, Bellville en Khayelitsha), Oostenberg (met Kraaifontein, Brackenfell, Kuilsrivier, Blue Downs en Eersterivier) en Helderberg (met Somerset-Wes, Strand en Gordonsbaai).
Die huidige uitvoerende burgemeesteres van Kaapstad is
=== Munisipale verkiesing in 2006 ===
{{Hoof|Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2006}}
Die DA het in die munisipale verkiesing, wat in 2006 in Suid-Afrika gehou is, as die sterkste enkele party te voorskyn getree wat 90 van 210 setels verower het, nog voor die [[African National Congress]] (ANC) met 81 setels, alhoewel geen party 'n algehele meerderheid behaal het nie. Danksy 'n byverkiesing het die DA sy totale aantal setels intussen tot 91 verhoog.<ref>[http://www.elections.org.za/lgeresults/Static%20Report/95/Seats%20by%20Municipality%20LCMC/CPT-1.pdf ''Independent Electoral Commission of South Africa: City of Cape Town, 2006 Local Government Elections: Seat Calculation Summary'']</ref> Nadat die [[Onafhanklike Demokrate]] tot die koalisie toegetree het, het die DA daarin geslaag om sy meerderheid in die stadsraad tot 22 setels te verhoog.
=== Munisipale verkiesing in 2011 ===
{{Hoof|Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2011}}
Die [[Demokratiese Alliansie]] (DA) domineer die afgelope dekade die Kaapstadse politiek, met die
=== Munisipale verkiesing in 2016 ===
{{Hoof|Suid-Afrikaanse munisipale verkiesing van 2016}}
[[Lêer:CapeTownCouncil4.svg|duimnael|Setels in die stadsraad ná die 2016-verkiesing
{{Legend|#1F78B4|[[Demokratiese Alliansie|DA]]}}
{{Legend|#33A02C|[[African National Congress|ANC]]}}
{{Legend|#852A2A|[[Ekonomiese Vryheidsvegters|EFF]]}}
{{Legend|#E31A1C|[[Afrika Christen Demokratiese Party|ACDP]]}}
{{Legend|red|[[Al Jama-ah]]}}
{{Legend|#646464|ander}}]]
{|class="wikitable sortable"
|-
!Party!!2000!!2006!!2011!!2016
|-
|[[Demokratiese Alliansie|DA]]||107||90||135||154
|-
|[[African National Congress|ANC]]||77||81||73||57
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[Afrika
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[
|-
|[[Universal Party|UP]]||–||1||0||–
|}
== Demografie ==
[[Lêer:Metropolgemeinde Stadt Kapstadt -
{{legend|#7FFF00|[[Kleurlinge]]}}
{{legend|#003399|Swartes}}
{{legend|#EE82EE|Blankes}}]]
[[Lêer:Cape Town dominant language map.svg|duimnael
{{legend|#8dd3c7|[[Afrikaans]]}}
{{legend|#ffffb3|[[Engels]]}}
{{legend|#fb8072|[[Xhosa]]}}
{{legend|#d0d0d0|Geen
Volgens die sensus van
Afrikaans is die belangrikste huistaal in die stad wat deur 41,4 persent van sy bewoners gebesig word. Die twee ander groot huistale is Xhosa (28,7 persent) en Engels (27,9 persent).
Reël 488 ⟶ 503:
| '''2011''' || 3 740 026 || 1 585 286 || 1 444 939 || 585 831 || 51 786 || 72 184
|-
| '''Verandering''' || +46,2% || +28,3% || +124,7% || +7,9% || +36,3% ||
|}
Reël 506 ⟶ 521:
[[Lêer:Canal-Walk-Shopping.jpg|duimnael|Die ''Canal Walk''-winkelsentrum]]
[[Lêer:Nedbank BOE building.jpg|duimnael|''Nedbank/BOE''-gebou]]
Kaapstad het sedert die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika in die jaar 1994 een van die wêreld se gewildste reisbestemmings geword. Fasiliteite vir 'n groot aantal sportsoorte, talle winkels, die toeristeroete van die Kaapse
▲Kaapstad het sedert die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika in die jaar 1994 een van die wêreld se gewildste reisbestemmings geword. Fasiliteite vir 'n groot aantal sportsoorte, talle winkels, die toeristeroete van die Kaapse skiereiland en die wynstreke van die omgewing asook die ryk fauna en flora maak van die stad Suid-Afrika se vernaamste toeristebestemming. Die toerismebedryf genereer in die provinsie Wes-Kaap 'n jaarlikse inkomste van 1,5 miljard VSA-$.<ref name="Tourismus in Kapstadt">[http://www.kapstadt.de/suedafrika/wirtschaft/tourismus/index.htm ''www.kapstadt.de: Tourismus in Kapstadt'']</ref> Die meerderheid van die toeriste kom uit oorsese lande soos die Verenigde Koninkryk, die Verenigde State en Duitsland.
Alhoewel een van Kaapstad se byname, ''Slaapstad'', na die beweerde rustige lewenstyl van sy bewoners verwys, kan dit intussen ewe goed as 'n sinoniem vir die florerende plaaslike hotelbedryf gebruik word wat 'n groot aantal kamers oor alle prysklasse heen bied. Talle gerestoureerde villa's, wat die stylvolle smaak van hul eienaars weerspieël, bied daarnaas bed-en-ontbyt-akkomodasie en het saam met die Kaapse gasvryheid tot die uiters suksesvolle ontwikkeling van die toerismebedryf bygedra.
Reël 558 ⟶ 572:
Die [[Universiteit Stellenbosch]], 'n eersterangse histories Afrikaanstalige instelling, lê sowat 60 km van Kaapstad af.
Ander belangrike tersiêre instellings is die [[Universiteit van Wes-Kaapland]] in die voorstad [[Bellville]], wat in 1959 as 'n instelling vir Kleurling-studente gestig is, maar reeds in die 1980's 'n mate van outonomie bereik en hom as 'n oorwegend Engelssprekende "volksuniversiteit" beskou het, terwyl die persentasie swart studente van slegs 2 ps in 1984 tot 47 ps in 1994 gegroei het<ref>Judy Hemingway en Felicity Armstrong (reds.): ''Space, Place and Inclusive Learning''. Abingdon, Oxon: Routledge 2014</ref><ref>Rob Higham: ''Place, race and exclusion: university student voices in post-apartheid South Africa''. In: ''International Journal of Inclusive Education'', volume 16, nommers
Kaapstad se Engelse taalskole lok sedert die negentigerjare danksy die hoë kwaliteitstandaarde en die stad se reputasie as 'n eersterangse toeristebestemming 'n steeds groeiende aantal buitelandse besoekers.
Reël 565 ⟶ 579:
== Die kommunikasie- en mediabedryf ==
[[
Kaapstad huisves die hoofkwartier van 'n aantal dagblaaie, tydskrifte en drukkerye. [[Naspers]], die grootste mediakonglomeraat in Suid-Afrika, is die uitgewer van onder meer ''[[Die Burger]]'', die naasgrootste Afrikaanse dagblad, en ''[[Die Son]]'', die grootste Afrikaanse dagblad ter wêreld, maar sy Engelse weergawe, ''[[Cape Son]]'', is in 2008 gestaak. ''[[Independent News & Media]]'' gee hier al drie die Engelstalige dagblaaie in die Wes-Kaap uit, die ''[[Cape Argus]]'', die ''[[Cape Times]]'' en die ''[[Daily Voice]]''.
Reël 580 ⟶ 593:
== Besienswaardighede ==
[[Lêer:Table mountain kirstenbosh gardens.jpg|duimnael|Tafelberg, soos gesien vanuit die Botaniese Tuin van [[Kirstenbosch]]]]
[[Lêer:Cape Town Bo-Kaap city street.jpg|duimnael
[[Lêer:2011-02-06 South Africa - Cape Town Stadium.jpg|duimnael|Die [[Kaapstad-stadion]] is vir die [[FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010]] opgerig]]
* Die '''Groote Kerk''' staan op 'n perseel, waar in 1678 die eerste kerk in Suid-Afrika opgerig is. Die huidige kerkgebou is die derde wat uit die jaar 1836 dateer, tog het die kloktoring van die tweede gebou van 1703 bewaar gebly.
* Die '''[[Kompanjiestuin]]''' maak deel uit van Jan van Riebeeck se historiese groentetuin.
* Die '''Tuynhuis''' is in 1751 as 'n herehuis opgerig en bekoor met sy Kaaps-Hollandse argitektuur. Dit dien as die ampswoning van die Staatspresident en is nie toeganklik vir die publiek nie.
* Die '''Joodse Museum''' is in die oudste sinagoge van Suid-Afrika uit die jaar 1862 geopen en behandel die geskiedenis van die Joodse gemeenskap aan die Kaap. Dit beskik ook oor 'n versameling van Joodse kunswerke, wat aan die Kaap ontstaan het.
* Die '''[[Bo-Kaap]]''' lê wes van die stadsentrum teen die hange van die Vlaeberg en is die oudste woonbuurt van Kaapstad wat nog steeds die karakter van 'n dorp binne die stadsgebied het. Dit spog onder meer met die eerste moskee wat in Suid-Afrika opgerig is. Sy eerste bewoners in die jaar
* '''[[Groenpuntvuurtoring|Groenpunt se vuurtoring]]''' is deur die Duits-gebore argitek [[Herman Schutte]] (1761–1844) ontwerp en in 1823 voltooi. Dit is die oudste vuurtoring in Suid-Afrika, wat in 1926 met 'n mishoring toegerus en twee jaar later geëlektrifiseer is. Die rotsige Groenpunt staan onder die seevaarders eeue lank bekend as een van die gevaarlikste punte aan die Kaap. Die laaste in 'n lang lys van skepe, wat hier gestrand het, is die ''Seafarer'', wat in 1967 op die rotse geloop het.
* '''Wynberg''' is een van die grootste voorstede van Kaapstad en was naas Pretoria in 1991 die sensusdistrik met die grootste getalle Afrikaanssprekers. Wynberg spog met baie ou gerestoureerde geboue. Die opelugteater in Maynardville het danksy sy [[William Shakespeare|Shakespeare]]-opvoerings bekendheid verwerf.
| |||