|
Winay is god
{{Inligtingskas Land
|noem_naam = '''Republiek Suriname'''
|volle_naam = '''Republiek van Suriname'''
|algemene_naam = Suriname
|beeld_vlag = Flag of Suriname.svg
|beeld_wapen = Coat of arms of Suriname.svg
|simbool_tipe = Wapen
|beeld_kaart = Suriname (orthographic projection).svg
|leuse = <br />''Justitia – Pietas – Fides''<br /><small>''([[Latyn]]s vir: "Geregtigheid - Vrede - Trou")''</small>
|volkslied = <br />''[[God zij met ons Suriname]]''<br /><small>''([[Nederlands]] vir: "God sy met ons Suriname")''</small>
|amptelike_tale = [[Nederlands]]
|hoofstad = [[Paramaribo]]
{{Koördinate|5|50|N|55|10|W}}
|latd = 5
|latm = 50
|latNS = N
|longd = 55
|longm = 10
|longEW = W
|grootste_stad = [[Paramaribo]]
|regeringsvorm = Unitêre parlementêre<br />grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Vise-President]]
|leiername = [[Dési Bouterse]]<br />[[Robert Ameerali]]
|oppervlak_rang = 92<sup>ste</sup>
|oppervlak_grootte =
|oppervlak = 163 821
|oppervlakmi² = 63 251
|persent_water = 1,1
|bevolking_skatting = 566 846<ref name=cia>{{en}} {{cite web|author=Central Intelligence Agency |authorlink=[[Central Intelligence Agency]] |publisher=The World Factbook|title=Suriname |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ns.html |year=2013 |accessdate=18 Julie 2014}}</ref>
|bevolking_rang = 167<sup>ste</sup>
|bevolking_skatting_jaar = 2013
|bevolking_sensus = 492 829
|bevolking_sensus_jaar = 2004
|bevolkingsdigtheid = 2,9
|bevolkingsdigtheidmi² = 7,6
|bevolkingsdigtheidrang = 231<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $5,060 miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=74&pr.y=5&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=366&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Suriname |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |accessdate=18 Julie 2014}}</ref>
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar = 2011
|BBP_PPP_per_kapita = $12 398<ref name=imf2/>
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $3,790 miljard<ref name=imf2/>
|BBP_rang =
|BBP_jaar = 2011
|BBP_per_kapita = $8 853<ref name=imf2/>
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe = Onafhanklikheid
|onafhanklikheidsgebeure = • Konstituerende land<br />• van [[Nederland]]<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsdatums = <br /><br />[[15 Desember]] [[1954]]<br />[[25 November]] [[1975]]<br />[[30 September]] [[1987]]
|MOI = {{wins}} 0,680<ref name="HDI">{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Table1.pdf |title=Human Development Report 2010 |year=2010 |publisher=[[Verenigde Nasies]] |accessdate=18 Julie 2014}}</ref>
|MOI_rang = 104<sup>de</sup>
|MOI_jaar = 2012
|MOI_kategorie = {{kleur|#fc0|medium}}
|Gini = 52,9<ref name=gini-index>{{en}} {{cite web|title=GINI index|url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?order=wbapi_data_value_2002+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc&page=2|publisher=[[Wêreldbank]]|accessdate=18 Julie 2014}}</ref>
|Gini_rang =
|Gini_jaar = 1999
|Gini_kategorie = {{kleur|#e0584e|hoog}}
|geldeenheid = [[Surinaamse dollar|Dollar]]
|geldeenheid_kode = SRD
|land_kode = SR
|tydsone = SRT
|utc_afwyking = [[UTC-03:00|-3]]
|tydsone_somer = nie toegepas nie
|utc_afwyking_DST = [[UTC-03:00|-3]]
|internet_domein = [[.sr]]
|skakelkode = 597
|voetskrif =
}}
'''Suriname''' (''Republiek Suriname'') is 'n [[Suid-Amerika]]anse [[republiek]], geleë aan die noordooskus van die vasteland en grens in die ooste aan [[Frans-Guyana]], in die weste aan (voormalige Britse) [[Guyana]], in die suide aan [[Brasilië]] en in die noorde aan die [[Atlantiese Oseaan]]. Suriname is die kleinste onafhanklike staat in Suid-Amerika. Die land het, net soos [[Suid-Afrika]], bande met [[Nederland]] wat van die koloniale geskiedenis dateer, hoewel Suriname tot baie later 'n Nederlandse kolonie gebly het, en het beduidende bevolkingsgroepe van Indiese en Maleise (Javaanse) afkoms. Die Nederlandse [[sokker]]ster [[Ruud Gullit]] is van Surinaamse afkoms.
Suriname het grensgeskille met Guyana sowel as met Frans-Guyana. Die land is 163 265 km<sup>2</sup> groot en het 'n kuslyn van 386 km.
== Geskiedenis ==
<!--:''Hoofartikel: [[Geskiedenis van Suriname]]''-->
Aan die einde van die [[Tweede Engelse Oorlog]] in [[1667]] is daar, in die [[Verdrag van Breda]], vasgelê dat die [[Nederland]]se kolonie [[Nieuw Nederland]] (die huidige [[New York]]) geruil sou word met die destydse [[Britse Guyana]], 'n gebied wat ooreenstem met die huidige Suriname en [[Guyana]]. Die gebied het toe die sogenaamde [[Nederlands Guyana]] geword. Nederlands Guyana is in [[1815]] nog eens verdeeld in Suriname, wat in Nederlandse besit gebly het, en die huidige Guyana, wat 'n Britse kolonie geword het. In [[1954]] het Suriname semi-outonome status binne [[Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden|Koninkryksverband]] gekry. Op [[25 November]] [[1975]] het Suriname onafhanklikheid verkry. Goewerneur [[Johan Ferrier|Ferrier]], premier [[Joop den Uyl|Den Uyl]] en [[Juliana van Nederland|Koningin Juliana]] het die verdrag onderteken. Sedertdien is die amptelike benaming ''Republiek Suriname''. 'n [[Militêre diktatuur]], onder leiding van [[Dési Bouterse]], het die land in die [[1980's]] regeer, totdat [[demokrasie]] in [[1988]] hervestig is.
== Topografie en geologie ==
[[Lêer:Suriname-CIA WFB Map (2004).png|thumb|links|Kaart van Suriname [[The World Factbook CIA|(CIA)]]. (Weergawe sonder die betwiste gebiede.)]]
Die hoofstad van Suriname is [[Paramaribo]]. [[Nickerie]], ten weste van Paramaribo, en [[Albina]], wat aan die oostelike grensrivier (die [[Marowijne]]) geleë is, is aantreklike dorpe, hoewel Albina tydens die binnelandse oorlog so te sê geheel en al verwoes is en die opbou baie moeisaam verloop. Belangrike riviere is die [[Surinamerivier]], die [[Coppename]], die [[Tapanahoni]], die [[Sipaliwini]] en die [[Corantyn]], wat die grens met Guyana vorm. Alle riviere loop van die suid na noord. In die suidelike helfte van die land lê twee omvangryke bergreekse, die Oranjegebergte (Wilhelminagebergte) en die [[Eilerts de Haan]]-gebergte (vernoem na 'n Nederlandse ontdekkingsreisiger uit die 19de eeu). Die hoogste piek is die [[Julianatop]] (1230 meter). Die middelste gedeelte van Suriname bestaan uit 'n laag, glooiend bosland, wat deur houtkap hier en daar dreig om in [[savanne]] te verander. Die noordelike strook van 26 tot 100 km breed is moerasgebied.
<!--
''Sien ook:'''
* [[Distrikte van Suriname]]
-->
== Bevolking ==
=== Algemeen ===
Suriname is verdeel in 10 distrikte: [[Paramaribo (distrikt)|Paramaribo]], [[Nickerie (distrik)|Nickerie]], [[Coronie]], [[Saramacca]], [[Wanica]], [[Commewijne]], [[Marowijne (distrik)|Marowijne]], [[Brokopondo]], [[Para (distrik)|Para]] en [[Sipaliwini]]. Die dunsbevolkte gebied is Coronie. In die eweneens dun-bevolkte gebied Para woon veral Javane en Kreole. Die meeste van die c. 434 000 (Julie 2001) inwoners woon in die noorde van die land, in die distrikte Paramaribo, Suriname (a) en Nickerie.
=== Surinamers in Nederland ===
Ongeveer 350 000 Surinamers woon in Nederland, waarvan die meeste na die onafhanklikheid van Suriname, na die militêre staatsgreep van [[1980]], of na die ''[[Desember moorde]]'' van [[1982]] uit Suriname gevlug het. Die meeste van hulle is met redelike sukses in die Nederlandse samelewing geïntegreer. Vir die Republiek van Suriname het hierdie uittog ewenwel 'n gevoelige nagevolg: onder die emigrante was baie geskoolde kaders en slegs 'n handjievol van hulle sou later terugkeer. Dit het 'n enorme remmende uitwerking op velerlei gebiede asook die algemene samelewing in Suriname gehad ('n sg. "brain drain").
=== Samestelling van die bevolking ===
Die Surinaamse bevolking bestaan uit 'n verskeidenheid etniese groepe:
* [[Kreool|Kreole]], afstammelinge van [[slawerny|slawe]] uit Afrika.
:Tipering: oorwegend werksaam in administratiewe bane en in die mynbou. Hulle gesinstruktuur vertoon sterk [[matriargaat|matriargale]] trekke. Godsdiens: oorwegend [[christendom]]. Woongebiede: vernaamlik die distrikte Paramaribo en Wanica.
* Boslandkreole of ''[[Marrons]]'', nakomelinge van ontsnapte slawe van Afrika. [[Aukaners]] (Djoeka) en [[Saramaccaners]] bewoon aanvanklik afgeleë bosgebiede (Brokopondo, Marowijne, Saramacca), maar trek later as gevolg van die oplegging van die binneland ook na Paramaribo en ander plekke.
:Tipering: landbouers ([[kostgrondje]]), handelaars. Godsdiens: meestal beoefenaars van die ''[[winti]]''; [[geesteverering|geeste-]] en [[voorouerverering]]. Ook 'wisi' ([[heksery]]) behoort tot die kulturele erfgoed. [[Matrilineair]]e [[verwantschapsstructuur]].
* [[Hindoestaan|Hindoestane]], nakomelinge van Asiatiese '[[kontrakarbeider]]s' uit die toenmalige [[Brits-Indië]]. Hulle bewoon vernaamlik die distrikte Wanica, Paramaribo en Nickerie.
:Tipering: oorwegend werksaam in administrasie en handel, kleinboere. Godsdiens: oorwegend aanhangers van [[Hindoeïsme]].
* [[Javaan|Javane]], nakomelinge van die kontrakarbeiders uit die toenmalige [[Nederlands-Indië]]. Die distrik Commewijne word van oudsher oorwegend bevolk deur Javane. 'n Aantal plekke binne die distrik het selfs Javaanse name. Daarnaas woon baie van hulle in Lelydorp en in die distrikte Paramaribo en Wanica.
:Tipering: Oorwegend kleinboere en handelaars. Sterk onderlinge harmonie, ''roekoen'' genoemd. Godsdiens: oorwegend [[Islam|Moslem]], daarnaas beoefenaars van geeste- en voorouerverering.
* [[Sjinees|Sjinese]], nakomelinge van kontrakarbeiders uit [[Hong Kong]] of Nederlands-Indië. Sjinese woon vernaamlik in die distrikte Paramaribo en Wanica. Heelparty is handelaars.
* [[Indiaan|Indiane]], die oorspronklike bewoners van Suriname. Hulle woon veral in die distrikte Paramaribo, Wanica en Marowijne. Te onderskei in
** Bolandse [[Indiaan|indiane]]: onder andere die [[Trio]] en [[Akurio]] in die suide, en die [[Tucajana Amazones|Tucajana's]] (die Tucajana Amazones) in die weste.
** Benedelandse indiane: [[Arowakke]] en [[Caraibe|Caraïbe]].
:Tipering: Die indiane lewe van kleinskaalse landbou, vissery en jag en op beskeie vlak van kuns verwante nywerhede. Baie jong indiane trek na Paramaribo. Godsdiens: die Trio is sedert die einde jare '60 van die 20ste eeu oorwegend christen. Ook onder die Akurio en sommige andere stamme vind mens christene. Die res hang tradisionele [[natuurgodsdienst]]e aan, waarby geeste- en voorouerverering 'n belangrike plek inneem.
* [[Blanke]] en [[Kleurling]]e (nakomelinge van die Nederlanders en andere Europeërs en, [[Libanon|Libanese]], [[Sirië]]rs en Anglo-Amerikaners). Hulle invloed op die samelewing is groter as hulle (kleine) getalle. Hulle woon veral in die distrikte Paramaribo en Wanica. Godsdiens: vernaamlik christen, sommige moslem. Die blankes wat of onlangs in Suriname aangekom het of wat geen gemengde bloed het, staan bekend as ''bakra's''. Die afstammelinge van die blanke koloniste wat in die middel van die [[19de eeu]] uit [[Groningen (provinsie)|Groningen]] en [[Gelderland]] kom, staan bekend as ''boeroe's''.
* Nakomelinge van Portugese [[Jode]]. In hulle geskiedenis speel die [[Jodesavanne]] 'n groot rol. Godsdiens: Oorwegend aanhangers van die joodse godsdiens (Joodse [[Sinagoge]] in Paramaribo).
Die bevolkingsgroepe het op kulturele, politieke en sosiale vlak weinig onderlinge [[assimilasie (sosiologie)|assimilasie]] ondergaan. Dit is grotendeels 'n gevolg van die koloniale arbeidspolitiek, wat gerig was op die behoud van die [[plantasie]]stelsel. Veral die politieke toneel word sedert jaar en dag agter die skerms beheer deur 'n magstryd tussen die grootste bevolkingsgroepe, die Kreole, die Hindoestane en die Javane. Religieuse en etniese skeidslyne loop grootliks parallel.
== Ekonomie ==
Suriname is baie ryk aan natuurlike hulpbronnne en word op grond daarvan wel as sewentiende land op die lys van rykste lande geplaas. Die natuurlike hulpbronne omvat onder andere [[hout]], [[bauxiet]], [[goud]] en [[porseleinaarde]] ([[kaolien]]). Klein hoeveelhede [[nikkel]], [[Cu|koper]], [[platinum]] en [[yster]]erts word ook aangetref.
Die grootste pilaar van die Surinaamse ekonomie is die myn van [[bauxiet]] deur [[Suralco]] en [[BHP Billiton]] by [[Moengo]], nie ver van Albina af nie. Van die Surinaamse uitvoer kom 70% van bauxiet. Aanverwante industrie: [[Aluinaarde|aluinaardefabriek]] en [[Aluminium|aluminiumsmeltery]] (Billiton en Alcoa). Ten suide van Paramaribo het deur die aanleg van 'n [[stu-dam]] in die [[Surinamerivier]] die Prof. Dr. Ir. W.J. van Blommesteinmeer (tans die [[Brokopondostumeer]]) ontstaan; 'n hidroelektriesekragsentrale gevoed deur die meer, lewer elektrisiteit, onder meer vir die produksie van [[aluminium]]. Bouonderneming: Alcoa.<br />
Andere takke van die ekonomie sluit in landbou en [[vis]]sery, [[houtontginning]] ([[Bruynzeel]]) en handel.
Landbouprodukte: [[rys]], [[piesang]]s, palmsaad, [[kokosneut]]e, [[grondboontjie]]s, beesvleis, hoenders, bosprodukte, [[garnaal|garnale]].
Uitvoer: onder meer [[rys]], garnale, piesangs, palmolie, [[suiker]].
Invoer: Verbruikersgoedere, olieprodukte, voedingsmiddels, [[katoen]], produksiemiddels.
[[Geldeenheid]]: die Surinaamse dollar (=100 cent); code: SRD.
Sedert [[1 Januarie]] [[2004]] is die Surinaamse gulden as munteenheid vervang deur die Surinaamse dollar. Die koers is met 'n faktor duisend verminder. Duisend Surinaamse gulden het dus 1 Surinaamse dollar geword. 'n Eienaardige newe-effek is dat die ou muntgeld, wat deur die [[devaluasie]] nie meer gebruik word nie, opeens duisendvoudig in waarde vermeerder het.
== Natuur en klimaat ==
Suriname het 'n tropiese reënwoudklimaat, met 'n groot en klein reëntyd en dit ken 'n groot verskeidenheid van [[flora]] en [[fauna]]. Die oorgrote deel van Suriname is nog altyd met oerwoud bedek. Dit is daarom 'n gewilde studieoord vir bioloë van oral uit die wêreld. Op die strand by [[Galibi]] word besondere [[seeskilpad]]bevolkings aangetref.
Daar is bedreiginge vir die natuur, met name deur die ontbossing en deur verontreiniging as gevolg van kleinskaalse mynbou (met name [[goudwinning]]). Suriname het egter 'n lang geskiedenis van natuurbewaring en ook op die oomblik is daar verskillende organisasies aktief, soos [[Stinasu]], [['s Lands-bosbeheer]] en [[Wêreld Natuur Fonds|wwf-guiana's]].
== Taal ==
In Suriname word twintig tale gepraat. Die amptelike taal is [[Nederlands]]. Hierdie Wes-Europese taal word deur sowat 60% van die totale bevolking as moedertaal gepraat. Hierdie aantal sal in die toekoms heel moontlik groei omrede Suriname 'n lid is van die Nederlandse Taalunie en Nederlands op skool en in die amptelike omgang gebruik word. Die res van die bevolking praat Nederlands as tweede of derde taal. Die [[lingua franca]], [[Surinaams|Sranan Tongo]] (in die volksmond '''Sranan'''), word deesdae as volkstaal deur so te sê elke Surinamer gepraat. Dis 'n Engelsgebaseerde kreooltaal.
Volgens aantal sprekers is die belangrikste tale in Suriname:<ref>[http://taalschrift.org/reportage/000466.html# Nederlands met een kleurtje] Taalschrift, geraadpleeg op 20 Mei 2013</ref>
* [[Nederlands]] - 200 000 moedertaalsprekers; 200 000 tweede taalsprekers;
* [[Sranan Tongo]] - 120 000 moedertaalsprekers; 280 000 tweede taalsprekers;
* [[Sarnami Hindoestani|Sarnami]] - 150 000 moedertaalsprekers, en
* [[Javaans]] - 60 000 moedertaalsprekers.
Ander tale (die aantal vermelde sprekers is 'n rowwe skatting):
* Kreoletale (24 000 sprekers):
* Aukaans of [[Ndjoeka]], [[Paramakkaans]], [[Boni]] (of Bonni, of Aloekoe), en [[Kwinti]] (klein aantal sprekers)
* [[Saramaccaans]] (12 500) en [[Matawai]] (2 000)
* Indiaanse tale, onderverdeel in 3 taalfamilies:
** [[Karaïbs]] - [[Kalina]] of Karaïbies (2 000), [[Trio]] en [[Wajana]] (altesaam 600 sprekers)
** Arowakse tale - [[Lokono]] (Arowaks, 1 200)
** Warause tale - [[Warau]] (word vermoedelik nie meer in Suriname gepraat nie)
* Asiatiese tale: [[Sarnami Hindi]] (140 000 sprekers in Suriname, Surinaamse variant van [[Hindi]]); [[Javaans]] (60 000) en [[Sjinees]] (6 000)
* Euro-Asiatiese tale: [[Engels]] en Libanees (Libanese variant van Arabies) (klein aantal sprekers).
== Godsdiens ==
[[Christendom]], 48% (vernaamlik [[Hernhutters|Evangelische Broedergemeente]] (ook: Moravische Broeders, Hernhutters, Zeister Zendingsgenootschap), Rooms-Katolisisme en verskeie Protestantse kerke en gemeentes); [[Hindoeisme]], 27,4 % (Sanatan Dharm en Arya Samaj); [[Islam]], 19,6 % (Soenni en Amadhiya); verskeie gelowe (waaronder [[Judaïsme]]), 5 %.
== Onderwys ==
Onderwys is gratis en verpligtend vir kinders tussen 6 en 12 jaar. 93% van die totale bevolking kan lees en skryf. Suriname het sedert [[1967]] 'n [[universiteit]], die 'Anton de Kom Universiteit'. 'n Probleem is die kroniese tekort aan onderwys personeel, veral vir skole in die binneland.
== Gesondheidsorg ==
Academisch Ziekenhuis Paramaribo. Probleme in gesondheidsorg is grotendeels te wyte aan 'n gebrek aan owerheidsgeld; aan die emigrasie van dokters en verpleegpersoneel (''[[braindrain]]''); en aan die gebrekkige vervoerinfrastruktuur.
== Owerheid en politiek ==
Staatsvorm: [[grondwetlike demokrasie]]. Die [[grondwet]] dateer uit [[30 September]] [[1987]].
Normaalweg word eenkeer elke vyf jaar landelike parlementsverkiesings gehou. Suriname het 'n eenkamerparlement, die ''[[Nationale Assemblée]]''. De Nationale Assemblée kies die [[President van Suriname|president]]. Die ministerskabinet word deur die president saamgestel. In besonder gevalle kom die ''Volksvergadering'' byeen; dié bestaan uit 869 lede van alle vlakke van die bevolking. Die volgende verkiesing vind plaas op [[25 mei]] [[2005]].
Staatshoof en regeringsleier vanaf Mei 2000 is [[Ronald Venetiaan]]. Visepresident is [[Jules Rattankoemar Ajodhia]].
Politieke partye wat deelneem aan die verkiesings in Mei 2000 en hulle setelaantal in die Nationale Assemblée (51 setels):<br />
NF, Nieuw Front - 33 setels<br />
MC - 10 setels<br />
DNP 2000, Democratisch Nationaal Platform - 3 setels<br />
DA91, Democratisch Alternatief 91 - 2 setels<br />
PVF - 2 setels<br />
PALU - 1 setel<br />
Voormalige premiers en presidente: [[Jagernath Lachmon]], [[Jopie Pengel]], Jules Sedney, [[Johan Ferrier]], [[Henck Arron]], [[Henk Chin a Sen]], [[Errol Alibux]], Wim Udenhout, Radakishun, Shankar, [[Johan Kraag]], [[Ronald Venetiaan]], [[Jules Wijdenbosch]].
== Regstelsel ==
Die regstelsel is gebaseer op die Nederlandse juridiese stelsel.
== Verdediging ==
Suriname beskik oor 'n Nasionale Weermag, wat tewens 'n beskeie [[vloot]]<!--was marine in Nederlands-->- en [[lugmag]] omvat. Oproepbaar en opgelei: circa 70 000 man. Vir siviele ordehandhawing: die burgerlike polisie.
== Media ==
Radiostasies: 4 AM-stasies, 13 FM-stasies en 1 kortgolfstasie (sedert 1998).<br />
Televisiestasies: 3, plus 7 herhaalstasies. Verskeie programme van die Nederlandse publieke uitsaaikorporasie word deur 'n Surinaamse sender uitgesaai.<br />
Koerante: [[De Ware Tijd]]; [[Dagblad Suriname]]; [[De Nieuwe Krant]]; [[De West]]<br />
Internetlandkode: sr<br />
== Vervoer ==
* Vervoer in die lug:
1 nasionale lugredery, die [[Surinaamse Luchtvaart Maatschappij]] (SLM)<br />
1 nasionale lughawe: [[Johan Adolf Pengel International Airport]] (Zanderij)<br />
4 vliegvelde met verharde aanloopbane<br />
41 vliegvelde met onverharde aanloopbane<br />
* Treinvervoer:
Suriname besit die oorblyfsels van die voormalige [[Lawaspoorweg]] (enkelvoudige spoor) van [[Onverwacht]] na [[Brownsberg]] (oorspronklik van Paramaribo na Dam), wat sedert die [[1980-90|tagtigerjare]] nie meer in gebruik is nie, plus die spoorlyn van [[Apoera]] na die [[Bakhuisgebergte]] (100 kilometer 'van nêrens tot nêrens'), aangelê in [[1976]]. Dit is nooit amptelik in gebruik geneem nie. So te sê al die rollende materiaal het verroes of andersins agteruitgegaan<!--doorverkocht-->.<br />
* Padvervoer:
Verharde paaie: 1178 km (1996)<br />
Onverharde paaie: 3352 km (1996)<br />
'n Mens ry aan die linkerkant van die pad, soos in [[Suid-Afrika]], die [[Verenigde Koninkryk]] en [[Japan]]. Baie motors word uit Japan ingevoer, veral tweedehandse motors. Vragvoertuie kom dikwels tweedehands uit Nederland en het as gevolg hiervan 'n linkerhandstuur.
* Watervervoer:
Dit is die belangrikste vorm van vervoer in Suriname.<br />
Altesaam is daar 1200 km bevaarbare waterweë<br />
Hawens: [[Albina]], [[Moengo]], [[Nieuw-Nickerie]], [[Paramaribo]], [[Paranam]] en [[Wageningen (Suriname)|Wageningen]].<br />
== Internasionale konflikte ==
* Tussen die riviere die [[Litani]] en die [[Marowijne]] lê 'n gebied wat deur Suriname en [[Frankryk]] betwis word ([[Frans-Guyana]]).
* Tussen die riviere die Boven-[[Corantijn]] (deur Guyana ''New River'' genoem) en die [[Kuruni]] en [[Sipaliwini]] lê 'n gebied wat betwis word deur Suriname en [[Guyana]]. Die gebied staan in Suriname bekend as die [[Tigri-gebied]], en in Guyana as die ''New River Triangle''. Bowendien beskou Suriname die linkeroewer van die Corantijn as grens, terwyl Guyana die middel van die rivier as grens beskou. 'n Derde grenskonflik betref die seegrens tussen die twee lande voor die monding van die Corantijn. 'n Oplossing van die laaste geskil het dringend geword as gevolg van olievondse in die seegebied. Die geskil is voorgelê aan die [[seeregtribunaal]] (ITLOS) in [[Hamburg]].
* Onwettige dwelmhandel: Suriname word beskou as deurvoerland van onwettige dwelms vanuit Suid-Amerika na Europa en Brasilië, met name [[kokaïen]] uit [[Columbia]].
* Onwettige [[wapenhandel]]: Suriname word beskou as deurvoerland vir wapens-vir-dwelms transaksies, met name vind transaksies plaas met die Kolumbiaanse rebellebeweging [[FARC]].
== Bibliografie ==
* V.S. Naipaul, ''The Middle Passage; impressions of five societies: British, French and Dutch, in the West Indies and South America''. London: Deutsch, 1962.
* R.A.J. van Lier, ''Frontier society: a social analysis of the history of Surinam.'' Translated [from the Dutch] by M.J.L. van Yperen. The Hague: Martinus Nijhoff, 1971.
* Henk E. Chin and Hans Buddingh, ''Suriname: Politics, Economics & Society''. London [etc.]: Pinter, 1987.
* Richard Price and Sally Price; with musical transcriptions by Kenneth M. Bilby, ''Two Evenings in Saramaka: Afro-American Tale-telling in the Surinam Rain Forest''. Chicago, Ill., [etc.] : The University of Chicago Press, 1991.
* Michel Szulc-Krzyzanowski (photography), Michiel van Kempen (text), ''Deep rooted words; ten storytellers and writers from Surinam (South America).'' English translation by Sam Garrett. Amsterdam: Voetnoot, 1992.
* Mark Plotkin, ''Tales of a Shaman's Apprentice: an ethnobotanist searches for new medicines in the Amazon rain forest''. New York: Viking Penguin, 1993.
* Edward M. Dew, '' The trouble in Suriname, 1975-1993.'' Westport, C.T.: Praeger, 1994.
* Roy Tjin and Els Schellekens, ''The Guide to Suriname''. Amsterdam: Brasa Publishers, 1999.
* Rosemarijn Hoefte and Peter Meel (eds.), ''Twentieth-century Suriname: continuities and discontinuities in a new world society.'' Kingston: Ian Randle/Leiden: KITLV Press, 2001.
* Richard Price, ''First Time: The Historical Vision of an Afro-American People''. 2nd. ed. Chicago: University of Chicago Press, 2002.
* Laura Samsom Rous and Hans Samsom, ''Tree of forgetfulness / Boom der vergetelheid / L'arbre de l'oubli / A bon fu frigiti''. Amsterdam: KIT Publishers, 2003.
* Michiel van Kempen, ''Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur.'' Breda: De Geus, 2003, (2 vols.).
* Oscar van den Boogaard, ''Les bananes lumineuses'', 19 p., Page à Page, 2004, ISBN 2-913607-24-1. (Nouvelle éditée dans le cadre de [[Lille 2004]] Capitale Européenne de la Culture.)
== Sien ook ==
* [[Lys van monumente op die Wêrelderfgoedlys#Suriname|Monumente op die Wêrelderfgoedlys]]
* [[Geskiedenis van Suriname]]
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Suriname}}
* [http://www.waterkant.net Waterkant Suriname]
* [http://www.suriname.nu ANDA Suriname] - Surinaamse portaal
* [http://www.statoids.com/usr.html Suriname se inskrywing op Statoids]
* [http://www.cbvs.sr/dutch/index.html Suriname se 'Central Bank']
* [http://www.lib.utexas.edu/maps/americas/suriname_pol91.pdf map] (pdf)
{{Lande van Suid-Amerika}}
[[Kategorie:Suriname| ]]
[[Kategorie:Voormalige Nederlandse kolonies]]
| 