Wysiging soos op 15:03, 19 Julie 2015 wysig Hansjoseph (besprekings \| bydraes) 10 744 edits k →‎Geskiedenis: hawermout word van hawer gemaak en is nie self 'n gewas nie ← Ouer wysiging		Wysiging soos op 22:16, 23 Maart 2016 wysig maak ongedaan Aliwal2012 (besprekings \| bydraes) Administrateurs 125 012 edits No edit summary Etiket: Visuele teksverwerker Nuwer wysiging →
Lyn 35: * Water: [[Noordelike Yssee]] (insluitende Laptef-see en Oos-Siberiese See) (N). Sacha strek tot by die [[Henriëtta-eiland]] in die verre noorde in word begrens deur die [[Laptef-see]] en [[Oos-Siberiese See]] van die [[Noordelike Yssee]]. Dié waters, die koudste van al die seë in die [[Noordelike Halfrond]], is nege tot tien maande van die jaar met ys bedek. Die [[Nieu-Siberiese Eilande]] is deel van die republiek se grondgebied. Nadat Nunavut van [[Kanada]] se Noordwestelike Gebiede geskei is, het Sacha die grootste nasionale subdivisie in die wêreld geword, met ’n oppervlakte van 3 103 200 km². Sacha kan in drie groot plantgordels verdeel word. Sowat 40% van die republiek lê noord van die [[Noordpoolsirkel]] en is heeltemal bedek deur [[ysgrond]]. Dit beïnvloed die gebied se ekologie en beperk woude in die suidelike deel. Die middelste deel bestaan uit Arktiese en subarktiese [[toendra]], waar korsmos en mos as groot groen matte groei – gewilde weivelde vir [[rendier]]e. In die suidelike deel van die toendra-gordel kom Siberiese dennebome en lorkebome verspreid langs die riviere voor. Onder die toendra is die groot [[taiga]]-woudstreek. Dit beslaan sowat 47% van Sacha en byna 90% daarvan is lorkebome. === Riviere === Die begaanbare [[Lena]]rivier (4 310 km) sluit honderde sytakke in die [[Werchojansk-gebergte]] in. Ander groot riviere is: * [[Wiljoei]] (2,650 km) Lena-sytak * [[Olenjok]] (2,292 km) * [[Aldan]] (2,273 km) Lena-sytak * [[Kolima]] (2,129 km) * [[Indigirka]] (1,726 km) * [[Alazeja]] (1,590 km) * [[Amga]] (1,462 km) Aldan-sytak * [[Oljokma]] (1,320 km) Lena-sytak * [[Marcha]] (1,181 km) Wiljoei-sytak * [[Tjoeng]] (1,092 km) Wiljoei-sytak * [[Maja]] (1,053 km) Aldan-sytak * [[Anabar]] (939 km) * [[Jana]] (872 km) * [[Morkoka]] (812 km) Marcha-sytak * [[Oetsjoer]] (812 km) Aldan-sytak * [[Linde]] (804 km) Lena-sytak * [[Njoeja]] (798 km) Lena-sytak * [[Selennjach]] (796 km) Indigirka-sytak === Mere === Daar is meer as 700 mere in die republiek. Van die grootstes is: * [[Mogotojewo]] * [[Nedzjeli]] * [[Nerpitsjije]] === Berge === Sacha se grootste bergreeks, die Werchojansk-gebergte, lê parallel met en oos van die Lenarivier. Dit vorm ’n groot boog wat begin in die [[See van Ochotsk]] en eindig in die [[Laptef-see]]. Die [[Tsjerski-gebergte]] lê oos van die Werchojansk-gebergte en het die hoogste piek in Sacha – Pobeda (3 003 m). Onlangse satellietfoto's het egter gewys dat die Moes-Chaja-piek dalk hoër is: tot 3 011 m. Die [[Stanowoi-gebergte]] lê op die suidelike grens van Sacha. === Natuurlike hulpbronne === Lyn 88: ’n Ander inheemse volk, die Ewenki, het na die Sacha as "Jako" verwys en dié term is deur die Russe aangeneem toe hulle in die vroeë [[17de eeu]] in die streek aangeland het. Tigin, ’n koning van die Changalasski-Jakoets, het grondgebied aan die Russe toegestaan waar hulle hulle kon vestig in ruil vir ’n militêre verdrag wat oorlog teen inheemse rebelle van die hele Noordoos-Asië (Magadan, Tsjoekotka, Kamtsjatka en Sachalin) ingesluit het. Die Russe het landbou in die Lenarivier-vallei begin beoefen. Lede van die godsdiensgroepe wat in die tweede helfte van die [[19de eeu]] na Sacha verban is, het [[koring]], [[hawer]] en [[aartappel]]s geplant. Die pelshandel het ’n kontant-ekonomie gevestig. Nywerheid en vervoer het aan die einde van die 19de eeu en aan die begin van die Sowjet-periode ontwikkel. Dit was ook die begin van [[geologiese]] prospektering, [[mynbou]] en die plaaslike vervaardiging van [[lood]]. Op [[27 April]] [[1922]] is die gebied verklaar tot die [[OSSR]] Jakoet. In 1992, ná die verbrokkeling van die Sowjetunie, is Jakoetië erken as die Republiek Sacha (Jakoetië) onder die jurisdiksie van die [[Rusland\|Russiese Federasie]]. == Ekonomie == Lyn 96: === Vervoer === Vrag word hoofsaaklik per water vervoer. Daar is ses rivierhawens en twee seehawens (Tiksi en Zeljoni Mis). Die belangrikste waterweg is die Lenarivier, wat Jakoetsk verbind met die spoorwegstasie van [[Oest-Koet]] in [[Irkoetsk ~~(oblast)\|Irkoetsk]]~~. Mense word hoofsaaklik per lug vervoer. Lugdienste verbind die republiek met die meeste streke van Rusland. Lyn 105: == Godsdiens == Voor die koms van die Russe het die grootste deel van die bevolking geglo in [[Tengrianisme]], algemeen onder die Turkse volke van Sentraal-Asië, of in Palaeo-Asiaties inheemse [[sjamanisme]]. Onder die Russe is die bevolking glo bekeer tot die [[Russies-Ortodokse Kerk]] en hulle moes Christelike name aanneem, maar in die praktyk het hulle gewoonlik die tradisionele gelowe bly aanhang. Tydens die Sowjet-era het die meeste of al die sjamane uitgesterf sonder opvolgers, maar daar is tans ’n hernude belangstelling in die tradisionele godsdienste. == Verwysings ==

Sacha (Jakoetië): Verskil tussen weergawes