Kasteel: Verskil tussen weergawes

Oorspronklik was die reg, om 'n kasteel op te rig, 'n koninklike voorreg, en hierdie reg is net aan 'n beperkte aantal adellikes toegestaan. Die opkoms van die adellike burg staan in nou verband met 'n maatskaplike fenomeen.<ref>Bumke, Joachim: ''Höfische Kultur. Literatur und Gesellschaft im hohen Mittelalter''. Boekdeel 1. München: Deutscher Taschenbuch Verlag 1986, bl. 137</ref> Die meeste adellikes het aanvanklik op plase gewoon, wat geleidelik tot dorpe ontwikkel het. Later het baie adellikes begin om die plase te versterk. Hierdie versterkings was meestal eenvoudige burge met 'n wagtoring, 'n vestingbou en vestingwal.

 

Sedert die [[11de eeu]] het baie adellike gesinne egter begin om hulle herehuise te verlaat en hulle in kastele te vestig. Kastele is gewoonlik op ontoeganklike plekke in die wildernis soos bergspitse of – in vlaktes – as waterburge opgerig. Die kastele, wat dikwels teen hoë koste gebou is, is volgens die destydse militêre standaarde versterk en was in staat om selfs 'n lang beleg te weerstaan.

 

[[Lêer:Château de Vincennes Paris FRA 002.jpg|duimnael|regs|200px|Die ''donjon'' (woontoring) van die kasteel van Vincennes in Parys (Frankryk)]]

Die adellike kasteel, wat sedert die 11de eeu ontwikkel is, verskil duidelik van die ou volksburge, wat al vroeër opgerig is om in oorlogstye as 'n skuilplek vir 'n groot aantal mense te dien. Die terrein van die kasteel is verklein, sy versterkings is aansienlik verbeter, net stene is as boumateriaal gebruik, en die toring het die belangrikste en sentrale gebou van die kasteelterrein geword. Die toringkastele van [[Italië|Italiaanse]] adellikes, wat al vroeër opgerig is, het hier moontlik as 'n voorbeeld gedien.

 

Die kastele in Europa verskil ten opsigte van hulle grondplan van mekaar. Die tipiese [[Frankryk|Franse]] kasteel, wat ook in Engeland baie gewild geraak het, is meestal deur 'n groot ''donjon'' of woontoring gekenmerk. Hierdie toring is danksy sy hoogte en sy massiewe mure byna oninneembaar gemaak. Selfs sy ingang was gewoonlik twintig tot veertig voet bo-oor die grond, sodat [[leer (toestel)|lere]], beweeglike trappe of 'n ophaalbrug op dieselfde hoogte benodig is. Die torings was rond, vierkantig of meerkantig. Die laagste verdieping benede die ingang was van binne toeganklik deur trappe of lere. Aangesien dit nie oor vensters beskik het nie, was luggatjies die enigste ligbronne. Gewoonlik het dit 'n bron bevat, of dit is as wynkelder, voorraadkamer, skatkamer of kerker vir doodsvyande en misdadigers gebruik.

 

 

Veral in Duitsland het kastele in die [[12de eeu|12de]] en [[13de eeu]] naas die toring ook oor 'n aparte woonhuis vir die adellike gesin beskik, die sogenaamde ''palas''. Sodoende het die toring 'n suiwer militêre funksie vervul. Die middelpunt van die woonhuis of woongeboue was die fees- of riddersaal.

Die meeste kastele het oor 'n boomgaard beskik, waarin klein damme aangelê en bome, plante en kruie geplant is. Mense het dikwels in die skadu van bome geskuil, waarvan die saad deur kruisvaarders uit die oosterse lande saamgebring is.