Reinhold Gregorowski: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Morne (besprekings | bydraes)
Morne (besprekings | bydraes)
Lyn 14:
 
== In die ZAR ==
In 1896 word hy regter in die [[Zuid-Afrikaansche RepublikeRepubliek]]. As spesiale strafregter behartig Gregorowski in April 1896 in die marksaal in Pretoria die opsienbarende verhoor van [[Lionel Phillips]] en 63 ander, almal lede van die ''Reform Committee'' van [[Johannesburg]] wat ná die mislukking van die [[Jameson-inval]] in Januarie 1896 in hegtenis geneem is. Dit was die belangrikste gebeurtenis in sy regsloopbaan.<ref>{{en}} Potgieter, D.J. (ed.) 1972. ''[[Standard Encyclopaedia of Southern Africa]]''. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Ltd.</ref>. Phillips, [[John Hays Hammond|J.H. Hammond]], [[George Farrar]] en kol. [[Francis Rhodes]] word aan hoogverraad skuldig bevind en deur Gregorowski ter dood veroordeel; die ander beskuldigdes word aan crimen laesae maistatis skuldig bevind en ’n geldstraf opgelê.
 
'n Paar dae ná die uitspraak word die vier terdoodveroordeeldes deur pres. [[Paul Kruger]] van die ZAR begenadig en ook ’n geldstraf opgelê. Die kern van Gregorowski se uitspraak was dat artikel nege van die Drie-en-dertig Artikelen, wat 'n klein geldboete as straf voorskryf vir persone wat planne beraam om die ZAR se veiligheid te bedreig, nie van toepassing was nie omdat daar reeds tot 'n inval oorgegaan is; gevolglik geld die gemene reg met betrekking tot hoogverraad en moet die gemeenregtelike straf vir hoogverraad, naamlik die doodstraf, opgelê word.
Lyn 20:
Venynige kritiek volg op die uitspraak; daar word onder andere beweer dat Gregorowski reeds voor sy benoeming sy geesdrif verklaar het om met die beskuldigdes af te reken en om hulle die doodstraf op te lê. Sy gesindheid word vergelyk met dié van regter [[Eduard Jorissen|E.J.P. Jorissen]] wat hom aan die saak onttrek het omdat hy hom tevore teen die ''Reformers'' uitgespreek het. In die ''Cape Law Journal'' is geskryf: "Waar die een man nie by die verhoor wil dien nie uit vrees dat sy politieke gevoelens die oorhand mag kry, verlang die ander een na 'n geleentheid om die emosies van 'n al te vurige openbare aanklaer te vereenselwig met die heilige pligsgevoel van 'n regter'." In antwoord op die aantygings wys Gregorowski in die ''Cape Law Journal'' daarop dat hy altyd simpatie met die Uitlanders en ''Reformers'' se strewe gehad het "so lank dit deur eerlike middele geskied het, en tot die misdadige geaardheid daarvan aan die lig gekom het".
 
Gregorowski vermeld dat hy deurgaans met hoofregter J.G. Kotzé beraadslaag het en dat sy uitspraak Kotzé se goedkeuring weggedra het; ná die uitspraak het hy ook self die begenadiging van die veroordeeldes bepleit. Sedertdien word algemeen aanvaar dat die aantygings teen Gregorowski ongegrond was en sy werk as juris kan dus na waarde geskat word, aldus dr. M. Wiechers, in lewe professor in staats- en volkereg aan die [[Universiteit van Suid-Afrika]], in die ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]]'', deel I.<ref> {{af}} De Kock, W.J. 1968. ''[[Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek]], deel I''. Kaapstad: Nasionale Boekhandel Beperk.</ref>
 
== Hoofregter van die ZAR ==