Slag van Sandfontein: Verskil tussen weergawes

As gevolg van die sluipmoord op aartshertog Ferdinand van Oostenryk in Sarajewo, het Oostenryk op 28 Julie 1914 oorlog verklaar teen Serwië . Op 1 Augustus het Duitsland oorlog verklaar teen Rusland en op 3 Augustus teen Frankryk. Groot Brittanje het op 4 Augustus oorlog verklaar teen Duitsland.<ref name="couzensGreatSilence">Couzens, Tim,. The Great Silence: From Mushroom Valley to Delville Wood, South African Forces in World War One, Art Publishers, 2014, Hoofstuk 1, Kindle uitgawe.</ref>{{Rp|loc. 137}} Op 7 Augustus het Brittanje Suid-Afrika versoek om Deutsch-Südwestafrika (Duitswes) in te neem en veral om beheer te verkry oor die radiosenders in [[Windhoek]], [[Lüderitz]] en [[Swakopmund]]. Die Botha-kabinet het op 10 Augustus ingestem, op voorwaarde dat slegs vrywilligers gebruik word en dat die Parlement die optrede goedkeur. Hierdie goedkeuring is eers op 14 September bekom.<ref name="vdwaag">Van der Waag, Ian, The battle of Sandfontein, 26 September 1914, First World War Series, Volume 4, No. 2.</ref>{{Rp|p. 143}}

Die troepe van Taakmag A en hul toerusting het reeds voor September in [[Port Nolloth]] begin aankom en het geleidelik hul weg gebaan na die grens op die Oranjerivier by Ramansdrif<ref>Hierdie spelling volg die naam op die 1:50,000 kaart, 2818CD, asook die pleknaam daarop, net noord van die rivier. Die ligging is 28°52'47.43"S, 18°20'18.69"EO (WGS84)</ref> en Houmsdrif. Ramansdrif is beset op 12 September. Warmbad was omtrent 64 km noordoos daarvandaan.<ref>Warwick(2003), supra, p. 43</ref> Op 16 September het luitenant-kolonel Berrangé voorgestel dat hulle Sandfontein<ref>Ligging is 28°41'04.92"S, 18°31'00.23"EO (WGS84)</ref>, omtrent 28 km noordoos van Ramansdrif beset. Dit was die enigste bron van vars water tussen die Oranjerivier en Warmbad.<ref>Warwick, Rodney C., The battle of Sandfontein, Scientia Militaria, South African Journal of Military Studies, Volume 34, No. 2, 2006, pp. 74-5</ref> Digby die watergate by Sandfontein was 'n keëlvormige ysterklipkoppie, skynbaar omtrent 50 meter hoër as die omliggende sandveld. <ref>Warwick (2003), supra, p. 66.</ref> Die Duitsers het die plek jarelank as polisiekamp gebruik en dit was soms deur troepe beset tydens gevegte teen die Nama Bondelswarts. Daar was verskeie klipskanse met skietgate op die koppie.<ref>Warwick (2003), supra, p. 56.</ref>

Die Slag van Sandfontein was die begin van die [[Suidwes-Afrika-veldtog]]. Kaptein E.J. Welby het die middag van die 25ste vir Lukin per telefoon laat weet dat die Duitsers gaan aanval. Sy skatting was dat die Duitse mag 300 man sterk was. Gevolglik stuur Lukin vir Grant na Sandfontein met nog troepe, twee 13-ponder kanonne en twee masjiengewere. Daar was ook mediese personeel saamgestuur. Grant het Ramansdrift eers om 17:30 op die 25ste verlaat. Hulle marsjeer deur die nag en arriveer eers om 7:25 op die 26ste. Grant neem onmiddellik beheer oor. Hy sien dat sy posisie nie goed was nie, moeilik om te verdedig en onuithoudbaar teen artillerie. Sy mag was 237 man sterk. Dit was duidelk dat indien die Duitsers die hoë grond aan die suide en suidooste beset dat hulle gou uitgewis kan word. Binne 'n halfuur na sy aankoms verskyn Duitse magte aan die noordweste, ooste en suide. Teen 08:00 was Grant omsingel en hy besef dat hy teen 'n oormag gaan veg. Uitkomkans was daar nie.<ref name="GreatSilence">The Great Silence: From Mushroom Valley to Delville Wood, South African Forces in World War One, Tim Couzens, Art Publishers, 2014, ISBN 978-1-920380-35-9</ref>

Om 10:30 word een van Grant se kanonne getref en sersant-majoor Harris sterf onder andere. Die ander kanon hou aan skiet ten spyte van die feit dat die kannoniers getref word deur geweervuur. Teen 11:00 het hulle ammunisie begin opraak en slegs Luitenant Adler was nog ongeskonde. Adler stel sy kanon buite aksie en val terug met sy gewondes na Sandfontein. Die geveg woed op sy hewigste tussen 10:30 en 11:30. Gedurende die tyd het die Duitsers 1,200 skrapnelbomme afgevuur. Al die perde word uitgewis, oor die 200. Gedurende die tyd het die Duitsers ook van hulle kanonne tot suid van Sandfontein gesleep en op 'n afstand van 2&nbsp;500&nbsp;m begin vuur. Dit het die [[infanterie]] 'n kans gegee om nader te sluip totdat hulle ongeveer 600&nbsp;m van Sandfontein was. Dit het hulle in staat gestel om Luitenant Butler se masjiengeweer buite aksie te stel. Teen 12:00 word Grant ernstig gewond en hy gee die bevel oor aan Welby. Dan om 13:00 hou die Duitsers feitlik op met skiet om eers middagete te geniet.<ref name="GreatSilence" />

Teen die middel van die dagmiddag het Lukin, weens die gedonder van kanonne, twee afdelings gestuur om ondersoek te gaan instel. Kaptein King was in bevel van ʼn eskadron van die vierde regiment en kaptein Davidson van ʼn afdeling van die vyfde regiment. Beide is deur die Duitsers voorgekeer.<ref>Warwick (2003), supra, p. 82.</ref> Lukin self het die volgende oggend gaan kyk.

Om 18:00 het Grant ʼn junior offisier opdrag gegee om die witvlag te hys.<ref>Warwick (2003), supra, p. 92.</ref> Tien blanke Suid-Afrikaners en veertien Duitsers is doodgeskiet. Hulle is by Sandfontein begrawe. Moontlik is ses nie-blanke Suid-Afrikaners ook daar begrawe.<ref>Warwick (2003), supra, p. 93.</ref> Daar was 205 krygsgevangenes.<ref name="couzensGreatSilence"/>{{Rp|loc. 429}} Die Duitsers het toe noordwaarts uitgewyk.