Honduras: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k →Verwysings: Link GA is now handled by Wikidata, removed: {{Link GA|eo}} using AWB (10861) |
Inligting bygewerk |
||
Lyn 68:
}}
Die Republiek '''Honduras''', met die hoofstad [[Tegucigalpa]], is die armste van die Sentraal-Amerikaanse republieke, hoewel die land oor groot voorrade [[aardolie]] en edelmetale beskik. [[Piesang|Piesangs]] is die belangrikste uitvoerproduk, maar die handel is geheel en al in Amerikaanse hande. Die geskiedenis van die land word gekenmerk deur outoritêre regerings, konflik met buurstate en natuurrampe.
== Ligging en klimaat ==
Honduras, met 'n oppervlakte van 120 000 km², grens in die noorde aan die [[Karibiese See|Karibiese See,]] in die weste aan [[Guatemala]] en [[El Salvador|EI Salvador]], in die suide aan die [[Stille Oseaan]] by die [[Golf van Fonseca]] en in die ooste aan [[Nicaragua]]. Grensgeskille met Guatemala en EI Salvador is in 1936 bygelê en die grense van die lande kom op die [[Cerro Monte Cristo]] (2 419 m) bymekaar.
Die grens met EI Salvador bly egter vaag en sedert 1970 - 'n jaar na die sogenaamde [[Sokkeroorlog]] - bestaan dit uit ʼn gedemilitariseerde sone. 'n Grensdispuut met Nicaragua is in 1961 vreedsaam geskik. Honduras het 'n tropiese reënwoudklimaat met 'n jaarlikse reënval van tussen 2000 en 3000 mm in die noorde en ooste. Die oostelike laagland is baie warm met gemiddelde jaarlikse temperature van tussen 26°C en 28°C.
Die temperatuur neem egter met die hoogte af - op 2 000 m is die gemiddelde jaarlikse temperatuur slegs 14°C. In die somermaande kan groot orkane (byvoorbeeld Fifi in 1974, toe 5 000 tot 6 000 mense dood en 80 % van die plantasies verwoes is) die land teister.
== Reliëf, bodem en hidrografie ==
Die grootste gedeelte van die land word deur uitloopsels van die [[Andesgebergte]] beslaan. Die bergreeks loop in 'n ooswes-rigting en word in die noorde en ooste deur alluviale laagvlaktes omring. Ander bergreekse soos die [[Cordillera entre Rios]] kom in die suide voer. Die vlakte van [[Mosquitia]] Iê tussen die monding van die Rio Coco, die suidelike grensrivier, en die [[Rio Patuca]].
Die [[Lagune van Caratasca]] met die eiland [[Isla de Tansin]] is op die vlakte. Heelwat ander lagunes kom verspreid oor die land voor. ʼn Aantal riviere wat in die suidwestelike bergland ontspring en na die [[Karibiese See]] vloei, is die [[Rioseco de Soria|Rio Sico]], [[Rio Aguán]], [[Rio Ulúa]] en [[Rio Chamelecón]]. Die sentrale bergland het donkerige [[vulkaniese grond]] en die omringende laagvlaktes klei- en leemagtige grond.
== Sosio-ekonomiese besonderhede ==
Honduras is een van die armste en onontwikkeldste republieke van Sentraal-Amerika. Ondanks verpligte skoolbywoning vir kinders tussen 7 en 15 jaar is meer as die helfte bo 10 jaar analfabete. Die enigste universiteit is in Tegucigalpa met fakulteite in [[San Pedro Sula]] en [[La Ceiba|La Ceiba.]] Mediese voorsiening is minimaal. Daar is net 30 hospitale in die land, waarvan 10 in die hoofstad is. Die amptelike spreektaal is [[Spaans]] en vyf dagblaaie word in Honduras versprei. D
ie meeste Hondurese is [[Rooms-Katolieke Kerk|Rooms-Katolieke]]. Hondurese maak hul bestaan uit bosbou, vissery en in die laaste jare ook rysverbouing. Die noordelike kusvlakte word gebruik vir die verbouing van piesangs, maar later het die [[United Fruit-maatskappy]], die Standard Fruit-maatskappy en die Del Montevereniging hul ook begin toespits op ander vrugtesoorte. Die teeI van varke en beeste speel ook ʼn belangrike rol.
Ander produkte wat gelewer word, is koffiebone, kokosneute, tabak en katoen. Hoewel daar heelparty minerale bronne is, word dit nie aktief ontgin nie. Die geldeenheid is die lempira. In Honduras skep die berge ernstige vervoerprobleme en daar moet dikwels van vliegtuie gebruik gemaak word am afgeleë plekke te bereik.
== Geskiedenis ==
Gedurende die eerste helfte van die 16e eeu is Honduras geleidelik deur die Spanjaarde van Guatemala gekoloniseer nadat dit reeds in 1502 deur [[Columbus]] ontdek is. In 1524 is die hoofstad, Tegucigalpa, naby die silwermyne gestig. In 1525 het [[Hernán Cortés|Hernán Cortes]] in die land aangekom en 'n koloniale bestuur tot stand gebring wat tot aan die begin van die 19e eeu geduur het. Die eerste eeu na onafhanklikwording was baie onrustig vanweë die opeenvolging van diktators. Eers teen die einde van die 19e eeu is op die gebied van wetgewing, onderwys en verkeer behoorlik vordering gemaak.
Die ekonomie en binnelandse politiek is deur Amerikaanse ondernemingswet die piesangplantasies met Negers uit die Karibiese gebied bewerk het - beheer. Tot in 1950 het diktature modernisering teengestaan. [[Juan Manuel Cálvez]], die land se president van 1949 tot 1954 het ʼn aktiewe rol gespeel in die modernisering van die land - 'n beleid wat deur [[Villeda Morales]] verder gevoer is. Daar is begin met landshervorming en die wetlike beskerming van die werknemer is verbeter. In 1963 het kol. [[Oswaldo López Arellano]] (geb. 1921) van Morales ontslae geraak en hoewel daar ander opvolgers was, het hy die sterk man agter die skerms gebly. Dit het in 1972 tot 'n tweede staatsgreep gelei.
Teen die einde van 1960 het die administrasie strenger geword, wat gedeeltelik te wyte was aan die Sokkeroorlog tussen Honduras en EI Salvador wat 20 000 slagoffers binne in 'n week in Julie 1969 geëis het. 'n Sokkerwedstryd het tot die konflik aanleiding gegee maar die onderliggende rede was die onwettige immigrasie van ongeveer 300 000 mense uit 'n oorbevolkte EI Salvador. Duisende immigrante moes terugkeer. Na die afsetting van [[Arellano]] in April 1975, het kol. [[Juan Alberto Melgar]] hom opgevolg. Honduras is sedert 1957 ʼn republiek met 'n president as staatshoof. Die president word vir ʼn termyn van ses jaar verkies. Die wetgewende mag berus in teorie grootliks by die kongres.
== Verwysings ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409524 band
{{CommonsKategorie-inlyn}}
{{Verwysings|2}}
| |||