Honduras

Honduras (Spaans: [onˈduɾas]), amptelik die Republiek Honduras (República de Honduras), is 'n demokratiese republiek in Sentraal-Amerika. Honduras is die armste van die Sentraal-Amerikaanse republieke, hoewel die land oor groot voorrade ruolie en edelmetale beskik. Piesangs is die belangrikste uitvoerproduk, maar die handel is geheel en al in Amerikaanse hande. Die geskiedenis van die land word gekenmerk deur outoritêre regerings, konflikte met buurstate en natuurrampe.

Republiek Honduras
República de Honduras (Spaans)

Vlag Wapen
Nasionale leuse: Libre, Soberana e Independiente (Spaans vir: "Vry, soewerein en onafhanklik")
Volkslied: Himno Nacional de Honduras
Hoofstad	Tegucigalpa 14°6′N 87°13′W
Grootste stad	Tegucigalpa
Amptelike tale	Spaans
Regering • President • 1ste Adjunkpresident • 2de Adjunkpresident • 3de Adjunkpresident	Unitêre presidensiële grondwetlike republiek Xiomara Castro Salvador Nasralla Doris Gutiérrez Renato Florentino
Onafhanklikheid • Verklaar van Spanje • Verklaar van die Eerste Meksikaanse Keiserryk • Verklaar van die Federale Republiek van Sentraal-Amerika • Huidige grondwet	15 September 1821 1 Julie 1823 5 November 1838 11 Januarie 1982
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	112 492 km2  (101ste) 43 433 myl2
Bevolking  - 2018-skatting  - 2013-sensus  - Digtheid	9 587 522 (95ste) 8 303 771 85 / km2 (128ste) 220,1 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2021-skatting $62,554 miljard (104de) $6 077 (133ste)
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2021-skatting $27,923 miljard (108ste) $2 712 (128ste)
MOI (2019)	0,634 (132ste)  –  medium
Gini (2019)	48,2 –  hoog
Geldeenheid	Lempira (HNL)
Tydsone  - Somertyd	CST (UTC-6) nie toegepas nie (UTC-6)
Internet-TLD	.hn
Skakelkode	+504

Dit beslaan 'n oppervlakte van 112 492 km² en het 'n bevolking van 9 587 522 in 2018 gehad. Honduras lê in die ooste van Guatemala en El Salvador, in die noorde van Nicaragua en in die suidweste van die Karibiese See. Die hoofstad en grootste stad is Tegucigalpa.

Ligging en klimaat

Nasa-Satellietbeeld van Honduras

Kaart van Honduras

Kaart van Honduras

Honduras, met 'n oppervlakte van 120 492 km², grens in die noorde aan die Karibiese See, in die weste aan Guatemala en El Salvador, in die suide aan die Stille Oseaan by die Golf van Fonseca en in die ooste aan Nicaragua. Grensgeskille met Guatemala en El Salvador is in 1936 bygelê en die grense van die lande kom op die Cerro Monte Cristo (2 419 m) bymekaar.

Die grens met El Salvador bly egter vaag en sedert 1970 – 'n jaar na die sogenaamde Sokkeroorlog – bestaan dit uit ’n gedemilitariseerde sone. 'n Grensdispuut met Nicaragua is in 1961 vreedsaam geskik. Honduras het 'n tropiese reënwoudklimaat met 'n jaarlikse reënval van tussen 2000 en 3000 mm in die noorde en ooste. Die oostelike laagland is baie warm met gemiddelde jaarlikse temperature van tussen 26° C en 28° C.

Die temperatuur neem egter met die hoogte af – op 2 000 m is die gemiddelde jaarlikse temperatuur slegs 14° C. In die somermaande kan groot orkane (byvoorbeeld Fifi in 1974, toe 5 000 tot 6 000 mense dood en 80% van die plantasies verwoes is) die land teister.

Reliëf, bodem en hidrografie

Die grootste gedeelte van die land word deur uitloopsels van die Andesgebergte beslaan. Die bergreeks loop in 'n oos-wes-rigting en word in die noorde en ooste deur alluviale laagvlaktes omring. Ander bergreekse soos die Cordillera entre Rios kom in die suide voer. Die vlakte van Mosquitia lê tussen die monding van die Rio Coco, die suidelike grensrivier, en die Rio Patuca.

Die Lagune van Caratasca met die eiland Isla de Tansin is op die vlakte. Heelwat ander lagunes kom verspreid oor die land voor. ’n Aantal riviere wat in die suidwestelike bergland ontspring en na die Karibiese See vloei, is die Rio Sico, Rio Aguán, Rio Ulúa en Rio Chamelecón. Die sentrale bergland het donkerige vulkaniese grond en die omringende laagvlaktes klei- en leemagtige grond.

Sosio-ekonomiese besonderhede

Honduras is een van die armste en onontwikkeldste republieke van Sentraal-Amerika. Ondanks verpligte skoolbywoning vir kinders tussen 7 en 15 jaar is meer as die helfte bo 10 jaar analfabete. Die enigste universiteit is in Tegucigalpa met fakulteite in San Pedro Sula en La Ceiba. Mediese voorsiening is minimaal. Daar is net 30 hospitale in die land, waarvan 10 in die hoofstad is. Die amptelike spreektaal is Spaans en vyf dagblaaie word in Honduras versprei. Die meeste Hondurese is Rooms-Katolieke. Hondurese maak hul bestaan uit bosbou, vissery en in die laaste jare ook rysverbouing. Die noordelike kusvlakte word gebruik vir die verbouing van piesangs, maar later het die United Fruit-maatskappy, die Standard Fruit-maatskappy en die Del Montevereniging hul ook begin toespits op ander vrugtesoorte. Die teel van varke en beeste speel ook ’n belangrike rol.

Ander produkte wat gelewer word, is koffiebone, kokosneute, tabak en katoen. Hoewel daar heelparty minerale bronne is, word dit nie aktief ontgin nie. Die geldeenheid is die lempira. In Honduras skep die berge ernstige vervoerprobleme en daar moet dikwels van vliegtuie gebruik gemaak word am afgeleë plekke te bereik.

Geskiedenis

Die Majastad Copán

Gedurende die eerste helfte van die 16de eeu is Honduras geleidelik deur die Spanjaarde vanaf Guatemala gekoloniseer nadat dit reeds in 1502 deur Christophorus Columbus vir Europa ontdek is. In 1524 is die hoofstad, Tegucigalpa, naby die silwermyne gestig. In 1525 het Hernán Cortés in die land aangekom en 'n koloniale bestuur tot stand gebring wat tot aan die begin van die 19de eeu geduur het. Die eerste eeu na onafhanklikwording was baie onrustig vanweë die opeenvolging van diktators. Eers teen die einde van die 19de eeu is op die gebied van wetgewing, onderwys en verkeer behoorlik vordering gemaak.

Die ekonomie en binnelandse politiek is deur Amerikaanse ondernemingswet die piesangplantasies met swart mense uit die Karibiese gebied bewerk het – beheer. Tot in 1950 het diktature modernisering teengestaan. Juan Manuel Cálvez, die land se president van 1949 tot 1954 het ’n aktiewe rol gespeel in die modernisering van die land – 'n beleid wat deur Villeda Morales verder gevoer is. Daar is begin met landshervorming en die wetlike beskerming van die werknemer is verbeter. In 1963 het kol. Oswaldo López Arellano (1921–2010) van Morales ontslae geraak en hoewel daar ander opvolgers was, het hy die sterk man agter die skerms gebly. Dit het in 1972 tot 'n tweede staatsgreep gelei.

Teen die einde van 1960 het die administrasie strenger geword, wat gedeeltelik te wyte was aan die Sokkeroorlog tussen Honduras en El Salvador wat 2 000 slagoffers binne in 'n week in Julie 1969 geëis het. 'n Sokkerwedstryd het tot die konflik aanleiding gegee maar die onderliggende rede was die onwettige immigrasie van ongeveer 300 000 mense uit 'n oorbevolkte El Salvador. Duisende immigrante moes terugkeer. Na die afsetting van Arellano in April 1975, het kol. Juan Alberto Melgar hom opgevolg. Honduras is sedert 1957 ’n republiek met 'n president as staatshoof. Die president word vir ’n termyn van ses jaar verkies. Die wetgewende mag berus teoreties grootliks by die kongres.

Bronne

Algemeen

• (en) "Honduras". Encyclopædia Britannica. Besoek op 31 Januarie 2022.
• (en) "Honduras". Central Intelligence Agency. Besoek op 31 Januarie 2022.
• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-50-8

Eksterne skakels

• (en) Toerisme-inligting oor Honduras op Wikivoyage
• (es) Amptelike webwerf van Honduras se presidensie