Inligting: Verskil tussen weergawes

'''Inligting''' of(Engels: '''informasieinformation''') is die resultaat wat verkry word as [[data]] versamel, verwerk, gemanipuleer en georganiseer word op so 'n manier dat dit die kennis van die ontvanger verryk.

Daar is geen aktiwiteit in die samelewing waarby informasie nie betrokke is nie. Toe die mens begin besef wat hy met die kennis kon doen wat uit inligting voortspruit, het daar feitlik 'n kennisontploffing plaasgevind. Terwyl dit vroeër as vanselfsprekend aanvaar is, word informasieinligting vandagdeesdae doeltreffend benut en in 'n verskeidenheid van dissiplines toegepas. 'n Onderskeid kan gemaak word tussen natuurlike '''informasieinligting''', afkomstig uit biologiese, fisiologiese en ander wetenskaplike prosesse, en geskepte informasieinligting, wat deel uitmaak van tale, kodes en tegnieke. Die kwantitatiewe benadering tot informasieinligting vind uiting in die informasieteorieinligtingsteorie, terwyl die hantering daarvan in formasieverwerkinginligtingverwerking behels.

Met moderne kommunikasiemiddels soos posversending, telefoondienste, koerante en die radio- en televisienetwerke word inligting daagliks oorgedra en uitgeruil. Die waarde van sulke informasieinligting word bepaal deur die mate van onsekerheid oor ʼn toestand of gebeurtenis wat opgeklaar of verminder word. 'n Berig wat lui "1 + 1 = 2", bevat eintlik nie informasieinligting nie omdat daar min twyfel oor die antwoord bestaan. Die berig dat 'n oorwinning in ʼn wedstryd behaal is, bevat weiwel informasieinligting aangesien 'n gelykopbeslissings of 'n nederlaag ook moontlik was, maar nie voorspel kon word nie. Om die waarde van die inligting te bepaal, moet die ontvanger bewus wees van die verskillende moontlikhede van die uitslag, anders kan hy nie die waarde van die inligting evalueer nie. Inligting oor toestande en gebeure word in numeriese en nonnie-numeriese informasieinligting ingedeel en onder die versamelnaam data geklassifiseer.

Numeriese data bevat hoofsaaklik syfers en tabelle, terwyl nonnie-numeriese data meer beskrywende gegewens bevat. Die data vorm deel van die verkryging, die oordra, die berging, verwerking en ontleding daarvan tot die uiteindelike handeling. Die verkryging van die data sluit onder meer in waarnemings en naslaanwerk. Deur middel van kommunikasie word die informasieinligting oorgedra en die handeling kan gou plaasvind, of dit kan geliasseer en gebêre word vir latere gebruik. Die verwerking sluit onder meer in die berekening en samestelling van statistiek waaruit sekere gegewens bekend word. Die gegewens word dadelik gebruik of gebêre. Sulke data kan betrekking hê op enige faset van die wetenskap, die tegnologie, die handel of die politiek. Met insae in die inligting word dit ontleed, hetsy deur 'n rekenaar of die mens self, waaruit sekere afleidings by en beslissings gemaak kan word.

Die kringloop, wat in wese neerkom op 'n wisselwerking tussen waarneming en handeling, het 'n patroon ontwikkel waarin navorsers begin belangstel het en wat aanleiding gegee het tot 'n studie bekend as die [[kubernetika]]. Daarvolgens toon al die verskillende informasiedissiplinesinligtingdissiplines ʼn ooreenkoms ten opsigte van toestand, waarneming en reaksie. InformasieInligting word in 'n verskeidenheid van dissiplines toegepas. Die suiwer wetenskap bestudeer informasieinligting om meer te wete te kom oor die aard daarvan, waarnemings wat gedoen word en hoe dit oorgedra word. Wetenskaplikes lê hulle deurgaans toe op wat die hoeveelheid, betekenis en inhoud van inligting behels en probeer veral uitdrukking daarvoor vind in wiskundige terme. So is informasieinligting betermeer verstaanbaar as dit kwantitatief (konkreet met syfers en vergelykings) voorgestel kan word. Op fisiologiese gebied kan informasieinligting byvoorbeeld gebruik word in die [[senuweestelsel]] en die [[brein]]. [[Prikkels]] wat deur die senuweestelsel na die brein oorgesend word, verskaf waardevolle inligting oor die omgewing waarin die mens of dier verkeer.

Die senuweestelsel word ondersteun deur kliere in die liggaam wat hormone afskei en waar- op sekere liggaamsdele reageer. Die informasieinligting wat in die hormone vervat is, word op 'n biologiese wyse deur die betrokke orgaan vertolk op grond van die genetiese kode. In die samestelling van die kode speel aminosure 'n belangrike rol. Kombinasies van verskillende aminosure vorm afsonderlik herkenbare eiwitte, en die reaksie van 'n orgaan word bepaal deur die opname van eiwit deur die proses van stofwisseling. Stofwisseling kan ʼn fisiese reaksie tot gevolg hê, deur byvoorbeeld die spiere te laat saamtrek, of dit kan 'n meer subtiele, psigologiese (sielkundige) stimulus aan die brein verskaf. Dit is stimuli soos hierdie wat 'n mens se gemoedstemming bepaal of daartoe lei dat 'n mens 'n beslissing kan neem. Verder het informasieinligting ook betrekking op die verskillende kommunikasiemetodes, wat insluit tale., gebare en kodes en deel vorm van die media.

Die media omvat die middele en bedrywighede waardeur informasieinligting verkry en oorgedra word. In sy primêre vorm word informasieinligting verkry deur sintuiglike waarneming; so genoem na aanleiding van die mens se sintuie, naamlik reuk, smaak. gevoel, gehoor, gesig en selfs die mistieke sesde sintuig, te wete intuïsie. Waarneming behels verder ook ʼn verskeidenheid van aktiwiteite. So byvoorbeeld kan 'n persoon se optrede of 'n gebeurtenis bloot betrag word en 'n aantekening van die waarneming gemaak word sodat dit nie verlore gaan nie. Tydens ʼn optrede of gebeurtenis word daar dikwels sake opgehaal wat op ʼn bandopnemer vasgelê kan word. ʼn Voorbeeld van so 'n waarneming is die van 'n verslaggewer wat later ʼn verslag of 'n artikel moet skryf. Meer gevorderde aktiwiteite is diedié van studente, navorsers en tegnici wat hulle toelê op die verkryging van informasieinligting deur middel van wetenskaplike metodes.

Dit sluit in die gebruik van instrumente, meting, eksperimente en berekeninge. In die handel bestudeer klerke en sakemanne op hulle beurt byvoorbeeld syfers en gegewens en maak aantekeninge daarvan vir gebruik as sake-inligting. Wanneer informasieinligting oorgedra word, moet dit verstaanbaar wees of ten minste reg vertolk kan word. Die vereiste vir waardevolle inligting is dat dit onsekerheid kan opklaar en tot 'n handelinglei. Dit is byvoorbeeld belangriker vir iemand om te weet watter pryse hy vir sy produk op die verskillende markte kan behaal as wat die waarde van sy produk is. wat hy waarskynlik reeds weet. Die persoon moet ook op die hoogte van ander moontlikhede wees. 'n Aanduiding van 'n markprys sal nie vir hom veel beteken nie tensy hy bewus is daarvan dat hy ʼn hoër of laer prys kan ontvang. Die mees algemene wyse waarop inligting oorgedra word, is deur middel van taal.

Die letters van die alfabet word so ingespan dat dit woorde en sinne met 'n bepaalde betekenis vorm. Benewens 'n taal kan inligting ook met behulp van simbole, seine en kodes verstrek word. Die oordra van informasieinligting geskied deur kommunikasie, wat enigiets van 'n gebaar tot 'n berig wat per televisie oorgesend word, kan insluit. Nuusbriewe is byvoorbeeld 'n baie algemene kommunikasiemiddel. Dit word gewoonlik direk na iemand gestuur of 'n aantal daarvan word versprei.

Daar is ook tydskrifte en boeke wat gereeld gepubliseer word en oor algemene onderwerpe of oor gespesialiseerde vakrigtings handel. Die tegnologie bied ook die telefoon, die radio, die rolprent, televisie en rekenaars. Die [[telefoon]] is grotendeels verantwoordelik vir die revolusierewolusie in kommunikasie omdat verdere ontwikkeling daaruit voortgespruit het. Die radio het die voordeel bo die telefoon dat dit meer mense kan bereik. Rolprente is weer kragtiger as die radio omdat dit oudiovisuele informasieinligting verskaf. [[Televisie]] is egter die kragtigste omdat dit die groot dekkingsgebied van die radio met die oudiovisuele vermoë van [[Rolprent|rolprente]] kombineer. By [[Rekenaar|rekenaars]] word informasieinligting per telefoonlyndatalyn van een plek na 'n ander oorgestuur.

== InformasieteorieInligtingsteorie ==

Die Amerikaner C.E. Shannon het informasieinligting op 'n wiskundige wyse benader en dit, net soos massa of energie, as 'n fisiese eenheid beskou. Hy het die bis gebruik om ʼn inligtingdeeltjie mee voor te stel. Daarvolgens bevat een bis die inligtinginhoud van 'n binêre keuse (keuse uit twee moontlikhede, wat voorgestel word deur die binêre syfers 0 en 1). Terwyl 1 bis 2 moontlikhede bevat (0,1), verskaf 2 bisse saam 4 keuses, naamlik 00, 01,10, 11. Met "n"-bisse is daar 2 moontlikhede, want 3 bisse het byvoorbeeld 2³ = 8 moontlike kombinasies, 4 het 2⁴ = 16, ensovoorts.

Een daarvan is die kubernetika, ook genoem sibernetika, wat hom besig hou met inligtingverwerking en kontrole by mense, diere, toestelle en masjiene. Lewende organismes of toestelle word gesien as georganiseerde sisteme wat in verhouding tot invloede van buite staan. Wanneer so 'n sisteem byvoorbeeld 'n impuls of steuring ontvang, sal dit daarop reageer. Met sogenaamde terugkoppeling (feedback) word 'n gedurige balans van die sisteem gehandhaaf, want sodra daar 'n afwyking ontstaan, word dit waargeneem en die balans in 'n reaksie herstel. Hieruit het 2 dissiplines, te wete die sisteemtegniek en sisteemanalise, ontstaan. Sisteemtegniek word geïllustreer deur die werking van 'n vlugnabootser waarmee [[vlieënier]]<nowiki/>s opgelei word.