Bantoetale: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Bygewerk |
|||
Lyn 8:
|fam3=[[Benue-Kongo-tale|Benue-Kongo]]
|fam4=[[Suidelike Bantoid-tale|Suidelike Bantoid]]
|dogter1=[[Guthrie-klassifikasie van Bantoetale|Sones
|dogter2=([[Jarawan-tale|Jarawan]]
|dogter3=[[Sawabantu-tale|Sawabantu]]<br />[[Basaa-tale|Basaa]]
|dogter4=[[Bafia-tale|Bafia]]<br />[[Beti]]
|dogter5=[[
|dogter6=[[
|dogter7=[[
|dogter8=[[
|dogter9=[[Lebonya-tale|Lebonya]]<br />[[
|dogter10='''[[Noordoostelike Bantoetale|Noordoostelike Bantoe]]'''<br />[[Tongwe|Tongwe-Bende]]
|dogter11=[[
|dogter12=[[Kongo-tale|Kongo]]
|dogter13=[[
|dogter14=''[[Mbukushu-tale|Mbukushu]]''<br />[[Pende-tale|Pende]]
|dogter15=[[Luban-tale|Luban]]<br />[[Lunda-tale|Lunda]]
|dogter16=[[Rukwa-tale|Rukwa]]<br />[[Sabi-tale|Sabi]]
|dogter17=[[Nyasa-tale|Nyasa]]<br />[[
|dogter18=''[[Umbundu]]''<br />[[Kavango
|dogter19=''[[
|dogter20='''[[Suidelike Bantoetale|Suidelike Bantoe]]'''<br />(ongeklassifiseerd): ''[[Buya-tale (Demokratiese Republiek van die Kongo)|Buya]]''
|kaart=[[Lêer:Bantu area.png|300px]]
Lyn 37:
[[Lêer:Niger-Congo NL.png|duimnael|links|Verspreiding van Bantoetale (donkergeel) ten opsigte van andere Niger-Kongo tale (liggeel)]]
[[Lêer:Bantu zones.png|duimnael|links|Die geskatte verspreiding van die 16 Guthrie Bantoe-sones, insluitende die bykomende sone J. Die Jarawantale word in Nigerië gepraat]]
[[Lêer:African language families en.svg|duimnael|links|Verspreiding van [[Afrikatale]]]]
Bantoetale word gepraat in Suid-[[Kameroen]], in die suidooste van [[Nigerië]], [[Gaboen]], [[Republiek van die Kongo]], [[Demokratiese Republiek van die Kongo]], [[Uganda]], [[Kenia]], [[Tanzanië]], [[Burundi]], [[Rwanda]], [[Angola]], [[Zambië]], [[Malawi]], [[Mosambiek]], [[Zimbabwe]], [[Namibië]], [[Botswana]] en [[Suid-Afrika]]. Deur dié breë verspreiding is die Bantoefamilie die mees wyd verspreide taalfamilie in [[Afrika]], met ongeveer 310 miljoen sprekers. Hulle is in die hele [[Sentraal-Afrika|Sentraal-]] en [[Suider-Afrika]] versprei en vorm in al daardie lande die mees gebruikte tale, hoewel meestal [[Engels]], [[Frans]], [[Portugees]] of [[Spaans]] die [[Amptelike taal|amptelike tale]] vorm.
In die noordweste grens die Bantoetale aan die ander Niger-Kongo-tale, in die noordooste aan die [[Nilo-Sahariese tale|Nilo-Sahariese]] en [[Afro-Asiatiese tale]] ([[Semitiese taalfamilie|Semitiese]] en [[Koesjitiese tale]]). In die suidweste vorm die [[Khoisan-tale]] 'n [[enklawe]] binne die Bantoetale. Vir 'n oorsig sien die artikel [[Afrikatale]].
== Taalkundige kenmerke ==
Line 43 ⟶ 46:
* iemand uit die gebied Buganda heet in die taal [[Luganda]] 'n ''Mu''ganda. Die meervoud van 'n ''Mu''ganda is [[Baganda|''Ba''ganda]]. Die prefix van die woord verander dus: ''mu-'' word ''ba-''.
* iemand uit [[KwaZulu]] is 'n umZulu en praat [[Zoeloe|isiZulu]]. Hy behoort tot die [[Zoeloe|amaZulu]]-volk.
Die woord Bantoe bestaan self ook uit die meervoudsprefiks ''ba-'' en die wortel ''-ntu'' wat persoon beteken in Zoeloe en [[Xhosa]]. Bantoe beteken dus ''mense.'' Die voorvoegsel vir 'n taal of 'n kultuur is egter ''si-'' en nie ''ba-'' nie. Daar is dus 'n beweging om na hierdie taalgroep as Sintoe oftewel
== Tale ==
Die Bantoetaal met die meeste sprekers is [[Swahili]].
Ander belangrike Bantoetale in [[Sentraal-Afrika|Sentraal]]- en Suidoos-Afrika:▼
{{columns-list|3|
▲* Ander belangrike Bantoetale in [[Sentraal-Afrika|Sentraal]]- en Suidoos-Afrika:
* [[Swahili]] (Kiswahili)▼
** [[
** [[Comories]] (Shikomori of Shimasiwa)
* [[Kirundi]]▼
** [[Fang]] (Pangwe, Faŋ, Paŋwe)
* [[Lingala]]▼
** [[
** [[Kinyarwanda]] (Ikinyarwanda)
* [[Kikuyu]]▼
▲** [[Kirundi]] (Ikirundi)
▲** [[Lingala]] (Lingála)
▲* [[Kongo (taal)|Kikongo]]
** [[Luba-Kasai]] (Ciluba of Tshiluba)
** [[
▲** [[Swahili]] (Kiswahili)
* in [[Suider-Afrika]]
** [[Herero (taal)|Herero]] (Otjiherero)
** [[Lozi]] (siLozi)▼
** [[Noord-Ndebele]] (isiNdebele)
** [[Suid-Ndebele]] (isiNdebele)▼
** [[Noord-Sotho (taal)|Noord-Sotho]] (Sepedi)
** [[
** [[Shona (taal)|Shona]] (chiShona)
▲** [[Suid-Ndebele]] (isiNdebele)
** [[Suid-Sotho]] (Sesotho)
** [[Swazi]] (siSwati)
** [[Tswana]] (Setswana)▼
** [[Tsonga]] (Xitsonga)
▲** [[Tswana]] (Setswana)
** [[Venda (taal)|Venda]] (TshiVenḓa)
** [[Xhosa]] (isiXhosa)
** [[Zoeloe]] (isiZulu)
▲** [[Lozi]] (siLozi)
▲** [[Fula]]
}}
== Eksterne skakels ==
{{
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Bantu-languages|title=Bantu languages|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=
* [http://linguistics.berkeley.edu/CBOLD/ Vergelykende Bantoe-aanlynwoordeboek]
* [http://www.bantu-languages.com/en/ Bantoe-aanlynbronne deur Jacky Maniacky]
| |||