Tier: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
ta-ta saadjie, vertalingsjabloon na Duits verander, |
|||
Lyn 45:
Die Afrikaanse benaming ''tier'' is 'n verkorting van die gewestelike [[Nederlands]] ''tiger''. Laasgenoemde is reeds in die Middelnederlands tot in die 17de eeu sonder diftong (''ij'') aangetref. In [[Afrikaans]] het die onge[[diftong]]eerde vokaal in ''tier'' (uit '''tiger''') behoue gebly, wat nie na die sinking van die intervokaliese konsonant "g" gediftongeer kon word nie, omdat die ''i(e)'' nie voor "r" gediftongeer kon word nie.<ref>{{af}}[https://repository.nwu.ac.za/handle/10394/10054 Boshoff, S.P.E. & Nienaber, G.S. 1967. ''Afrikaanse etimologieë''. Pretoria: Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. s.v. "tier", bl.642]</ref>
In Nederlands is die woord weer ontleen uit [[Frans]], ''tigre'', op sy beurt die erfgoed van sy voorgangertaal, [[Latyn]], ''tigris'', wat weer ontleen is aan die [[Grieks]] (τι ́ γρις, τι ́ γριδος "tiermannetjie" en "tierwyfie" onderskeidelik)<ref>{{fr}}[http://www.cnrtl.fr/etymologie/tigre Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales, s.v. "tigre"]</ref>. Moontlik is hierdie Griekse woord weer geleen uit [[Persies]], want in [[Avesties]] bestaan ''tigri-'' wat "pyl" en ''tigra-'' wat ''skerp, puntig'' beteken; moontlik verwys hierdie wortel na die tier se skerp kloue en tande.<ref>{{af}}{{nl}}[http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/tijger Etymologiebank.nl, s.v. "tijger"]</ref>
== Kenmerke ==
=== Pelstekstuur en -kleur ===
[[Beeld:Amur Tiger Panthera tigris altaica Cub 2184px.jpg|duimnael|Amoertier (Siberiese tier)]]
[[Beeld:Sumatran Tiger Berlin Tierpark.jpg|duimnael|Soematraanse tier]]
[[Beeld:Panthera tigris altaica female crop.jpg|duimnael|Siberiese tierwyfie in haar somerpels (Neurenberg-dieretuin)]]
Die tier se opvallende strepe op die grondkleur onderskei hom maklik van die ander groot roofkatte: die [[luiperd]]s en [[jaguar]]s het rosetvormige vlekke en die [[leeu]]s se pels is sandkleurig. In vergelyking met die reëlmatige strepe van die sebra beskik die tier oor onreëlmatige en gebroke strepe wat hom ideaal in sy habitat kamoefleer. Die pelskleur maak dit vir die tier moontlik om hom in die ruigte of plat op die grond te versteek.<ref>John Seidensticker, Susan Lumpkin: ''Große Katzen.'' S. 66</ref> Die swart strepe en die goudgeel- tot rooioranjekleurige grondpelskleur lyk in die bamboesplantasies op 'n druppel water na skadu's in die sonlig, en op soortgelyke wyse kan die tier ook op die dorre grasvlaktes tussen die grashalms en lae struike met die omgewing saamsmelt.<ref>Kailash Sankhala: ''Tiger.'' S. 7</ref> Die kat kan vir die prooi in sy gebied lank onsigbaar bly.<ref>Vratislav Mazák: ''Der Tiger.'' S. 31–32</ref> 'n Siberiese tier afgeteken op die boomvrye en spierwit, toegesneeude wintervlaktes sal natuurlik enige prooidier die hasepad laat kies, maar in die woude (soos die [[taiga]]) is daar weer baie bladhoudende, droë bome en struike wat hul herfsgekleurde blare nie afskud nie - hier is die tier dan tuis.
{{cquote|
Die kleur beskut die tier volkome. Soos die tier tussen die bosse en dorre blare van die Taiga deurloop, vloei die swart, geel en wit kleure ineen wat die tier eenkleurig bruingrys laat lyk. Veral in die herfs, tussen die oranje en rooigekleurde wingerdblare en die droë, geel varingblare wat met baie swarterige stingels oortrek is, kan die tier selfs nie eens van naby raakgesien word nie.
:- [[Wladimir Arsenjef]]
}}
Die grondkleur van die bokant (soos die rug) wissel na gelang van die subspesie tussen goudgeel en rooioranje. Die pens asook dele van die gesig en die binnekant van die bene is wit of ligroomkleurig. Die agterkant van die ore is swart en toon 'n duidelike wit vlek. Opvallende donker dwarsstrepe strek vanaf die kop, dwarsoor die hele rompgedeelte, tot aan die stertpunt. Die strepe om die stert lyk daarom soos swart ringe, net soos by die agterbene, maar om die voorbene is dit opmerklik minder. Die onderskeie subspesies se pelskleur wissel aansienlik. Die [[Siberiese tier]] is gewoonlik die een wat die ligste pelskleur het, hoewel die Bengaalse tier van Noord- en Sentraal-Indië net so 'n ligte pelskleur kan hê. Die donkerste en rykste pelskleur vind mens gewoonlik by die tier van [[Indonesië]] en op die [[Maleise Skiereiland]] naby die ewenaar. Die pelskleur van die Suid-Chinese en Kaspiese tier hou die middeweg. 'n Tier uit die noordelike tierbevolkings is gewoonlik ook ligter van kleur (met meer wit dele oor die liggaam) as dié uit die suide; laasgenoemde is meestal baie donkerder en het heelwat dikker/breër strepe wat aan hul eindpunte in groepies van vlekkies versplinter. Sulke vlekkies duik minder by die tiere in die noordelike dele op. Die Kaspiese tier uit Wes-Asië het daarenteen gewoonlik redelik smal, dun strepe. Die Bengaalse tier (wat liggekleurde pels kan hê) kan tussen ou Siberiese tiere byvoorbeeld uitgeken word aan sy intens swart flankstrepe, terwyl die Siberiese tiere s'n grys of bruin is. Afgesien van hierdie wisselvalligheid wat van streek tot streek verskil, verskil die tier binne die onderskeie bevolkings ook elkeen uniek van mekaar.<ref name="Mazák, 21 ff.">Mazák, 1983 (S. 21 ff.)</ref> Die neus van die tier is gewoonlik pienkrooi, maar kry met die ouderdom al hoe meer swart vlekkies.<ref name="Mazák, 115 ff.">Mazák, 1983 (S. 115 ff.)</ref>
== Sien ook ==
Line 75 ⟶ 90:
{{Wikt-inlyn|tier}}
{{
{{Normdata}}
| |||