Planeet: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Inligting bygewerk |
|||
Lyn 10:
== Planetêre massa ==
’n Voorwerp met planetêre massa, soms ’n '''planemo''' genoem, is ’n hemelliggaam met ’n groot genoeg massa sodat dit [[hidrostatiese ewewig]] bereik het (dus rond gedruk is deur sy eie [[swaartekrag]]). Alle planete het planetêre massa, maar die term word veral gebruik om voorwerpe te beskryf wat nie aan al die vereistes van ’n planeet voldoen nie. Dit sluit in [[Dwergplaneet|dwergplanete]], die groter [[Natuurlike satelliet|mane]] en voorwerpe wat nie om ’n [[ster]] wentel nie.
== Benaming ==
Aan 'n nuwe planetoïed word 'n datum (jaar van ontdekking) en 2 alfabetiese letters toegeken. Die eerste letter is 'n aanduiding van die halfmaand waarin dit ontdek is, byvoorbeeld A = 1-15 Januarie; B = 16-31 Januarie, ensovoorts, en die tweede alfabetiese letter dui aan hoeveel planetoïede in daardie halfmaand ontdek is.
Die planetoïed 1975 EC is dus byvoorbeeld die derde (C) planetoïed wat in die eerste helfte van Maart (E) 1975 ontdek is. As die planetoïed se baan bereken is, kry dit 'n nommer en ʼn naam, soos 1 Ceres, 2 Pallas, ensovoorts.
Die eerste name was die van gode en godinne, maar hulle het spoedig uitgeput geraak en die name van lande, komponiste, blomme, plante, sterrekundiges, ensovoorts word deesdae gebruik. Gegewens oor [[planetoïede]] word ingesamel by die Planetoïedsentrum (Minor Planet Center) in Cincinnati, [[VSA]], en by die Instituut van Teoretiese Sterrekunde in [[Leningrad]], [[USSR]].
== Bane ==
Die planetoïede beweeg in dieselfde rigting as die planete om die son. Sommige se bane is sirkelvormig, ander s'n weer baie [[Elliptiese sterrestelsel|ellipties]]. Party se baanvlakke val saam met die [[ekliptika]] (die aarde se baanvlak), terwyl ander se bane hoeke van tot 35˚ met betrekking tot die ekliptika het. So het 1973 NA se baan 'n hoek van 68˚ Die planetoïede se afstande van die [[son]] wissel van 2,0 tot 3,5 AE, maar hulle is geneig om in groepe te wentel.
'n Groot aantal wentel byvoorbeeld op 'n afstand van 2,7 tot 2,8 AE en 'n tweede groep lê tussen 3,1 en 3,2 AE. In sekere gebiede in die gordel, die sogenaamde Kirkwoodgapings, is daar geen planetoïede nie vanweë steurings wat deur [[Jupiter]] se gravitasieveld veroorsaak word. Die Trojane is 'n groep planetoïede waarvan die gemiddelde afstand van die son af dieselfde as Jupiter s'n is. Sommige loop 60˚ voor Jupiter uit (soos van die son af gesien) en 'n tweede groep wentel 60˚ agter Jupiter.
Die planetoïed 433 Eros het ʼn baie eksentrieke baan. Die kleinste afstand van die son ([[perihelium]]) af is 1,13 AE; dit beweeg dus naby die aarde. In 1901 en 1931, toe Eros baie naby was, het sterrekundiges die geleentheid benut om (deur middel van driehoeksmeting) sy afstand na die aarde en daaruit die afstand van die aarde na die son akkuraat te bepaal. Daar is 'n groep van ongeveer 20 Apollo-planetoïede waarvan die perihelium binne die aarde se baan lê.
Die Amorgroep se perihelium is net buitekant die [[aarde]] se baan. Helin se gemiddelde afstand na die son is kleiner as die aarde s'n. Dit is dus 'n soort binneplanetoïed. Die planetoïed 944 Hidalgo se aphelium (grootste afstand van die son af) lê daarenteen naby [[Saturnus]] se baan. Baie planetoïede is onreëlmatige rotsblokke. Uit die periodieke veranderings in helderheid is afgelei dat Eros 'n roterende, langwerpige stuk rots is met afmetings van 30 X 19 X 7 km.
== Planete in ons sonnestelsel ==
Line 37 ⟶ 53:
{{PlaneteSon}}
== Bronnelys ==
* Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 206
== Eksterne skakels ==
| |||