Wikipedia

Haïti: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Statistieke hersien
Lyn 7:
|simbool_tipe = Wapen
|beeld_kaart = Haiti (orthographic projection).svg
|leuse = ''[[Liberté, égalité, fraternité]]''<ref>{{fr}} {{cite web|url=https://www.haiti-reference.com/pages/plan/histoire-et-societe/documents-historiques/constitutions/constitution-de-1987/ |title=Artikel 4 van die Haïtiaanse Grondwet |publisher=Haiti-reference.com |accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref> <small>{{fr}}</small><br />''Libète, Egalite, Fratènite'' <small>(Haïtiaanse Kreools)</small><br /><small>''([[Afrikaans]]: "Vryheid, Gelykheid, Broederskap")''</small><br />Tradisionele leuse op die wapen:<br />''L'union fait la force'' <small>{{fr}}</small><br />''Inite se fòs''<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.haitiobserver.com/blog/tag/election/after-the-group-of-g8-now-come-g30-headed-by-louko-desir.html|title=After The Group Of G8, Now Come G30 Headed By Louko Desir|website=Haiti Observer|accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref> <small>(Haïtiaanse Kreools)</small><br /><small>''(Afrikaans: "Eenheid is krag")''</small>
|volkslied = ''[[La Dessalinienne]]'' <small>{{fr}}</small><br />''Desalinyèn'' <small>(Haïtiaanse Kreools)</small><br /><small>''(Afrikaans: "Die Dessalinienne-lied")''</small><br /><center>[[Lêer:Haiti National Anthem.ogg]]</center>
|amptelike_tale = [[Frans]] en [[Haïtiaanse Kreools]]
Lyn 19:
|longEW = W
|grootste_stad = [[Port-au-Prince]]
|regeringsvorm = Unitêre semi-presidensiële<br />grondwetlike [[republiek]]
|leiertitels = <br />• [[President]]<br />• [[Eerste minister]]
|leiername = [[Jovenel Moïse]]<br />[[JeanFritz-HenryWilliam CéantMichel]]
|oppervlak_rang = 143<sup>ste</sup>
|oppervlak_grootte =
Lyn 27:
|oppervlakmi² = 10&nbsp;710
|persent_water = 0,7
|bevolking_skatting = 10&nbsp;847&nbsp;334<ref>{{en}} {{cite web |url=https://esa.un.org/unpd/wpp/DataQuery/ |title=World Population Prospects: The 2017 Revision |type=custom data acquired via website |publisher=United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division |website=ESA.UN.org |accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref>
|bevolking_skatting_jaar = 2016
|bevolking_rang = 85<sup>ste</sup>
Lyn 35:
|bevolkingsdigtheidmi² = 989,4
|bevolkingsdigtheidrang = 32<sup>ste</sup>
|BBP_PPP = $21,039406&nbsp;miljard<ref name=imf2>{{en}} {{cite web |url=httphttps://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/20172019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=22&pr.y=18&sy=20152017&ey=20222024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=64&pr1.y=4&c=263&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Haiti |publisher=[[Internasionale Monetêre Fonds]] |date=April 2019 |accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref>
|BBP_PPP_rang =
|BBP_PPP_jaar = 20182019
|BBP_PPP_per_kapita = $1&nbsp;893903<ref name=imf2 />
|BBP_PPP_per_kapita_rang =
|BBP = $79,805602&nbsp;miljard<ref name=imf2 />
|BBP_rang =
|BBP_jaar = 20182019
|BBP_per_kapita = $702854<ref name=imf2 />
|BBP_per_kapita_rang =
|onafhanklikheidstipe = • Verklaar<br />• Erken<br />• Eerste Keiserryk<br />• Suidelike Republiek<br />• Noordelike Staat<br />• Koninkryk<br />• Unifikasie van Hispaniola<br />• Tweede Keiserryk<br />• Republiek<br />• Huidige grondwet
|onafhanklikheidsgebeure =
|onafhanklikheidsdatums = van [[Frankryk]]<br />[[1 Januarie]] [[1804]]<br />[[17 April]] [[1825]]<br />[[22 September]] [[1804]]<br />[[9 Maart]] [[1806]]<br />[[17 Oktober]] [[1806]]<br />[[28 Maart]] [[1811]]<br />1822–1844<br />[[26 Augustus]] [[1849]]<br />[[15 Januarie]] [[1859]]<br />[[29 Maart]] [[1987]]
|MOI = {{wins}} 0,493498<ref>{{en}} {{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report2018_human_development_statistical_update.pdf |title=20162018 Human Development Report |yeardate=20162018 |accessdate=57 SeptemberAugustus 2019 2018|publisher=United Nations Development Programme }}</ref>
|MOI_rang = 163168<sup>ste</sup>
|MOI_jaar = 20152017
|MOI_kategorie = {{kleur|#FF0000|laag}}
|Gini = 41,1<ref>{{en}} {{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=HT |title=Gini Index |publisher=[[Wêreldbank]] |accessdate=57 September 2018Augustus 2019}}</ref>
|Gini_rang =
|Gini_jaar = 2012
Lyn 68:
}}
 
'''Haïti''' ([[Frans]]: ''Haïti'', [a.iti]; [[Haïtiaanse Kreools]]: ''Ayiti'', [ajiti]), amptelik die '''Republiek Haïti''' (Frans: ''République d'Haïti''; Haïtiaanse Kreools: ''Repiblik Ayiti''),<ref>{{fr}} {{cite web|url=http://ufdc.ufl.edu/AA00000626/00001/5j |title=Konstitisyon Repiblik Ayiti 1987 |publisher=Ufdc.ufl.edu |accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref> is 'n [[eilandnasie]] met 'n oppervlakte van 27&nbsp;750 vierkante kilometer en 'n bevolking van 10&nbsp;847&nbsp;334 (2016) wat die westelike gedeelte van [[Hispaniola]], een van die eilande van die [[Groot Antille]] in die [[Karibiese See]], beslaan. Dit grens in die ooste aan die [[Dominikaanse Republiek]].<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Hispaniola |title=Hispaniola |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref>
 
[[Lêer:Haiti OnEarth WMS.jpg|duimnael|links|[[Nasa]]-Satellietbeeld van Haïti]]
Die landsnaam het sy oorsprong in die taal van die Taíno, die [[Indiane|indigene]] bevolking van Hispaniola, en beteken "bergagtige land". Die huidige bevolking is merendeels nakomelinge van swart [[Afrika]]ne. Die [[hoofstad]] en grootste stad is [[Port-au-Prince]]. Haïti is die tweede mees bevolkte land van die Karibiese gebied, net ná [[Kuba]] en nog voor die buurland Dominikaanse Republiek.
 
Haïti is die enigste staat in [[Noord-Amerika|Noord-]] en [[Suid-Amerika]] wat by die minste [[ontwikkelde land]]e (LDC) gereken word. Naas sy onderontwikkelde ekonomie word Haïti se onstabiele politieke klimaat en veiligheidssituasie as sorgwekkend beskou. Daar het onder meer voorvalle van onluste oor hoë voedselpryse voorgekom – die plaaslike [[landbou]]sektor kan nie in die land se basiese voedselbehoeftes voorsien nie sodat groot bedrae aan buitelandse valuta aan agrariese invoere bestee moet word (waaronder jaarliks sowat 800 miljoen VSA-$ vir [[rys]]).<ref>{{de}} ''Der Fischer Weltalmanach 2009''. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch Verlag 2008, bl. 211</ref> Sowat drie miljoen Haïtiane was reeds genoodsaak om 'n heenkome in die buiteland te vind.
Lyn 105:
Die huidige Haïtiaanse bevolking is oorwegend nakomelinge van slawe wat deur die koloniale Franse bewindhebbers as plantasiewerkers vanuit Afrika na die Karibiese land gebring is. Ook die plaaslike [[Voedoeïsme|Vodou-godsdiens]] het sy oorsprong in [[Wes-Afrika]].
 
Sowat 'n derde van die bevolking (35 persent) is kleurlinge, terwyl blankes 'n klein minderheid vorm.<ref>{{de}} ''Der Fischer Weltalmanach 2009'', bl. 211</ref> Ander statistieke toon afwykende proporsies met tot 95 persent swartes en vyf persent kleurlinge en blankes.<ref>{{en}} {{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ha.html|title=Haiti|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|work=CIA World Factbook|accessdate=57 SeptemberAugustus 20182019}}</ref>
 
Byna veertig persent van die Haïtiaanse bevolking is verstedelik, terwyl vier vyfdes van die landelike bevolking onder die broodlyn leef. Die bevolkingsgroeikoers is die hoogste in [[Latyns-Amerika]] en word net deur 'n eweneens hoë babasterftekoers verminder. Met ruim 53 jaar het Haïtiane die laagste lewensverwagting van alle Karibiese lande. Meer as die helfte van die bevolking is [[Geletterdheid|ongeletterd]].
Lyn 114:
Haiti word as die armste land in die [[Westelike Halfrond]] beskou – die jaarlikse per capita-inkomste het in 2007 sowat 600 VSA-$ beloop. Sowat tagtig persent van die bevolking moet met minder as 2 VSA-$ per dag oorleef, die helfte van alle Haïtiane het selfs minder as 1 VSA-$ per dag.<ref>{{de}} [http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/de/Laenderinformationen/Haiti/Wirtschaft.html ''Duitse Departement van Buitelandse Sake: Haïti – Ekonomie'']</ref>
 
Op die Verenigde Nasies se [[Menslike -ontwikkelingsindeks|Menslike Ontwikkelingsindeks-ontwikkelingsindeks (MOI)]] word Haïti as die 146ste van 177 lande geranglys. Die land is tot 'n groot mate afhanklik van finansiële en tegniese steun uit die buiteland. Sowat tagtig persent van alle staatsbeleggings en veertig persent van die nasionale begroting word tans uit buitelandse bronne gefinansieer. Haïti se infrastruktuur, openbare dienste, onderwys- en gesondheidsstelsel is nog onderontwikkeld.
 
Daarnaas het ook natuurrampe soos oorstromings en siklone, wat die land in 2008 getref het, en die sterk aardbewing van Januarie 2010 daartoe bygedra dat Haïti se ekonomiese situasie nie verbeter het nie.
Lyn 138:
 
== Eksterne skakels ==
{{Commons-kategorie inlynCommonsKategorie|Haiti|Haïti}}
* {{en}} {{Wikivoyage|Haiti|Haïti}}
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Haiti|title=Haiti|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=7 Augustus 2019}}
 
{{Lande van Noord-Amerika}}
 
{{Normdata}}
 
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Haïti"