Afrikaans: Verskil tussen weergawes

'''Afrikaans''' is [[Tipologie|tipologiestipologie]]s gesien 'n [[Indo-Europese tale|Indo-Europese]], [[Wes-Germaanse tale|Wes-Germaanse,]], [[Nederfrankies]]e [[taal]],<ref>https://www.ethnologue.com/language/afr</ref> wat sy ontstaan aan die suidpunt van Afrika gehad het onder invloed van verskeie ander tale en taalgroepe. Afrikaans is op 8 Mei 1925 as 'n [[amptelike taal]] van [[Suid-Afrika]] erken en is tans die derde jongste Germaanse taal wat amptelike status geniet, naas [[Faroëes]] wat in 1948 grondwetlik erken is en [[Luxemburgs]] wat hierdie status in 1984 gekry het.

Afrikaans is een van die elf amptelike tale van [[Suid-Afrika]] en daarnaas ook 'n belangrike taal van [[Namibië]]. Volgens die Suid-Afrikaanse sensusopname van 2011 word dit deur ongeveer 6,9 miljoen sprekers in Suid-Afrika (13,5% van die totale bevolking)<ref>http://www.statssa.gov.za/census/census_2011/census_products/Census_2011_Census_in_brief.pdf</ref> as moedertaal beskou. Sowat een miljoen van dié sprekers is tweetalige moedertaalsprekers van Afrikaans en [[Engels]].<ref name="louw">[http://web.archive.org/19990219222004/www.geocities.com/TheTropics/8240/afrikaan.htm ''Gerhard Louw: Afrikaans'']</ref>

Buiten die oorspronklike taalgebied is daar groot groepe Afrikaanssprekendes in lande soos [[Namibië]] (ongeveer 180&nbsp;000; naastenby 9% van alle huishoudings),<ref>http://data.un.org/Data.aspx?d=POP&f=tableCode%3a27%3bareaCode%3a0%3bsexCode%3a0&c=2,3,5,7,9,11,13,14,15&s=_vcvv2:asc,_countryEnglishNameOrderBy:asc,refYear:desc&v=1</ref> die [[Verenigde Koninkryk]] (ongeveer 100&nbsp;000),<ref>Volgens amptelike statistiek het 140&nbsp;236 Suid-Afrikaanse burgers in 2001 in die Verenigde Koninkryk gebly, [http://www.statssa.gov.za/PublicationsHTML/Report-03-51-032003/html/Report-03-51-032003_12.html ''Statistics South Africa – Comparative Assessment of Data on Self-Declared Emigration, 2002 Update'']</ref> [[Nieu-Seeland]] (21&nbsp;000 in 2006),<ref>[http://www.stats.govt.nz/census/2006-census-data/quickstats-about-culture-identity/quickstats-about-culture-and-identity.htm?page=para011Master ''Statistics New Zealand – QuickStats about Culture and Identity'']</ref> [[Botswana]] (20&nbsp;000), die [[Verenigde State]] (19&nbsp;000), [[Australië]] (43 741, volgens die sensus van 2016), en [[Kanada]] (8&nbsp;770 volgens die sensus van 2011).<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/tbt-tt/Rp-eng.cfm?LANG=E&APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&PID=107988&PRID=0&PTYPE=101955&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&Temporal=2011&THEME=90&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= ''Statistics Canada: 2011 Census of Canada: Topic-based tabulations. Besoek op 19 Mei 2015'']</ref>

* [[Maleis]]: "amper" van ''hampir'', "baadjie" van ''badju'', "baie" van ''badju'' en "piering" van ''piring'';

* [[Khoe]]: "gogga" van ''xoxon'';

* [[Portugees]]: "mielie" van "milho", "kombers" van ''cobertas'' en "kraal" van ''curral'';

* [[Zoeloe]]: "moetie" en afleidings daarvan soos "moetieman", "moetiemoord" en "moeitiewinkel" van die [[Zoeloe]] ''umuthi'' wat medisyne beteken.</ref><ref>Taalgeskiedenis, CJ Conradie:

* Woordeskat uit swart-tale: donga, dagha ("klei" of "sement"), [[mopanie]], maroela, moepel, kaboe(-mielies), tollie, mamba, tsetse(-vlieg), indaba, indoena, impie, loboloa, pasella, babalaas, haikôna, ietermagô, sakaboela, tamboekie(-gras), kaia, marog, skokiaan, poetoe(-pap).

* Maleis: nartjie, blatjang, bobotie, borrie, sosatie, mebos, doepa, paljas, siesal, ramkie, nonnie, nonna, kierang, pamperlang, lieplapper;

* Portugees: tronk, makou, tamaai, maskie;

* [[Duits]]: strawasie, laer, werda, jaarhonderd, sweis, verfoes, werskaf, hekel;

* [[Frans]]: pawee(-perske), sermyn(-peer), bermotsersan(-peer). Let daarop dat meeste ander Afrikaanse woorde wat van Franse afkoms is eers in Nederlands opgeneem is en daardeur in Afrikaans beland het;

* Khoekhoens: [[boegoe]], karee, dagga, koekmakranka, kambro, kanna, [[ghaap]], noem-noem, kwagga, oorbietjie, geitjie, gogga, karos, abba, kamma, kamalielies, kamtig, kastig, hoeka, ga(ng), soe, aitsa, arrie, eina, gonna, kierie, hn 'n, ghnarra, gorra, karkoer, koedoe.</ref> Afrikaans het op sy beurt weer invloed uitgeoefen op Suid-Afrikaanse Engels en ander inheemse tale deurdat 'n hele aantal Afrikaanse woorde in dié tale opgeneem is.<ref>Rajend Mesthrie, ''Language in South Africa''</ref> 90-95% van Afrikaans se woordeskat is na raming Germaans.

In 2004 was net 22% van die plaaslik gepubliseerde boeke Afrikaans, teenoor 77% Engels. Teen 2015 het die omset van Afrikaanse boeke tot 49% van die totaal toegeneem, terwyl die aandeel van Engelse boeke tot 50% afgeneem het.