Marteragtiges: Verskil tussen weergawes

Marteragtiges (familie ''Mustelidae'') is primitiewe roofdiere (orde ''[[Carnivora]]''). Dit blyk onder meer uit die groot aantal tande, waaronder groot hoektande, skerp snytande en gepunte maaltande. Die liggaam van 'n marteragtige is meestal lank en slank en die pote is kort. Die [[Skedel|skedeskedel]]<nowiki/>l is gewoonlik plat en breed en die snoet spits. By baie marteragtiges van die gematigde en koue streke kom ʼn’n verlengde dratyd voor.

Na bevrugting verdeel die eiersel slegs enkele kere tot 'n klein selklompie (''blastula'') wat eers 'n paar maande later, gewoonlik vroeg in die lente, aan die baarmoederwand bly vassit. Danksy hierdie vertraging word die kleintjies in die warmer tyd van die jaar gebore. Die familie Marteragtiges bestaan uit sowat 70 verskillende spesies. Die [[Suid-AfrikaanseAfrika]]anse verteenwoordigers, naamlik sekere [[Muishond|muishondemuishond]]e asook ratels en otters, word onder afsonderlike kenwoorde behandel.

Die gewone [[Wesel (dier)|wesel]] (''Mustela nivalis'') is met 'n lengte van 25 &nbsp;cm die kleinste van die genus Mustela. Hy is nogtans 'n gedugte roofdier wat naas voëls, muise en spitsmuise ook soms konyne aanval. In die gematigde streke is hy altyd bruin, maar in kouer gebiede kry hy in die winter 'n spierwit pels.

'n Soortgelyke kleurverandering kom ook insommige streke by die [[hermelyn]] (''Mustela erminea'') voor. Talle hermelyne ondergaan in die winter nie 'n volledige kleurverandering nie, maar het steeds bruin kolle op die wit winterpels. Oor die algemeen vang die hermelyn groter prooidiere as die wesel. In teenstelling met die weser en die hermelyn jag die [[stinkdier]] (''Mustela putorius'') slegs snags. Sy pels is donkerbruin en glansend en die hare is lank. Hy verkleur nie in die [[winter]] nie.

Die [[Fretkat|fret]] (''Mustela putorius furo'') is 'n halfmak albino-subspesie van die stinkdier. Hy word in verskeie lande vir konynjag gebruik: 'n baie mak fret word in een van die konyngate se gange geplaas en die vlugtende konyne word by die uitgange gevang. Die gewone hermelyn kom in Noord-Eurasië en in die noordelike dele van die Verenigde State voor. Suid van die dele word die [[langsterthermelyn]] (''Mustela frenata'') aangetref. Die Amerikaanse verwante van die stinkdier, die [[swartpootstinkdier]] (''Mustela nigripes''), loop gevaar om uit te sterf.

Die tropiese verwante van die wesel, Mustela africana, kom nie in Afrika voor soos sy Latynse naam te kenne gee nie, maar in die Amasonegebied. 'n Ander bekende verteenwoordigervan die genus Mustela is die nerts (''Mustela lutreola''), wat vroeër oral in Europa voorgekom het maar tans hoofsaaklik tot [[Noord-Asië]] beperk is. Diere soortgelyk aan stinkdiere kom ook in Asië en Latyns-Amerika voor, maar word in onderskeidelik die genus ''Vormela'' en ''Galictis'' ingedeel.

Marters (genus ''Martes'') verskil duidelik van wesels deurdat hulle groter is, groter ore en dikker sterte het. Twee spesies kom in Europa voor, naamlik die boommarter (''Martes martes''), wat feitlik uitsluitend in woude leef, en die steenmarter (''Martes foina''), wat ook soms in stede aangetref word.

Die donkerbruin pelse van hierdie diere is baie gewild, maar nie so gewild soos die van die sabelmarter (''Martes zibellina'') nie. Laasgenoemde is in [[Skandinawië]] reeds heeltemal uitgeroei en het in Noord-Asië ook feitlik verdwyn, maar danksy teelprogramme is sy voortbestaan voorlopig verseker. Die [[tayra]] (''Eira barbata'') is ʼn’n marteragtige van [[Suid-Amerika]].

Hy is 'n boombewoner en word onderskei op grond van sy besonder lang pote. Die grootste verteenwoordiger van die Marteragtiges is die [[veelvraat]] (''Gulo gulo''), wat in die Noordpoolgebied voorkom. Hy kan tot 90 &nbsp;cm lank word. Sy pels is bruin met 'n breë geelwit streep oor die flanke. Die veelvraat het vroeër ook in [[Suid-Kanada]] en [[Pole]] voorgekom. Hy vreet aas en vang ook self prooidiere.

Verskeie spesies marteragtiges word dasse genoem. Die diere moet egter nie met die [[Suider-AfrikaanseAfrika]]anse dassies en [[Klipdassie|klipdassiesklipdassie]]s (familie ''Procaviidae'') verwar word nie. Die dasse van die familie ''Mustelidae'' is swaar, plomp diere met besonder breë skedels en is nou verwant aan die Suider-Afrikaanse ratels.

Die [[Europese das]] (''Meles meles'') lyk effens so as die [[ratel]] (''Mellivora capensis'') en woon ook in gate. In [[China]] en Voor- en Agter-Indië kom die [[varkdas]] (''Arctonyx collaris'') voor, wat 'n besonder lang, spits snoet het. In hierdie gebied kom ook [[sondasse]] (genus ''Melogale'') voor wat uiterlik baie na gewone marters lyk. Die [[Maleise stinkdas]] (''Mydaus javanensis'') en die [[Filippynse stinkdas]] (''Suillotaxus marchei'') skei 'n onwelriekende vloeistof deur anale kliere uit; vandaar die naam stinkdas.

Die enigste das van die [[Nuwe Wêreld]] is die silwerdas (''Taxidea taxus''), wat soos 'n klein Europese das lyk. Sy pels is egter van 'n baie beter gehalte. Benewens klein soogdiere eet dasse ook baie bessies, ander plantaardige kos, wurms en slakke. Amerikaanse muishonde Hierdie diere ("skunks") kom uitsluitend in [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Suid-Amerika]] voor. Die 9nege verskillende spesies verskil uiterlik min. Hulle is plomp diere met klein koppe en hulle vreet ook baie plantaardige kos. Ondanks die stinkkliere wat 'n baie onwelriekende stof afskei wanneer gevaar dreig, was die pels van Amerikaanse muishonde vroeër baie gewild.

[[Kategorie:Marteragtiges| ]]