Wortel: Verskil tussen weergawes

'''Wortels''' is net soos [[Stingel|stingels]] en [[Blaar|blare]] die hooforgane van die hoerhoër plante. In teenstelling met die stingel het die wortel nie groen blare nie en is meestal wit of geel tot bruin. Naas die opneem van water en opgeloste voedingsoute uit die grandgrond, moet die wortel die plant in die grond anker en soms reserwevoedsel berg. [[Beet]] en geelwortels word juis vanweë hierdie laastelaasgenoemde eienskap deur die mens gekweek. Die voedsel wat in die geelwortel geberg word, voorsien in 'n groot deel van die mens en dier se behoeftes aan [[Vitamien E|vitamiene]] en kalorieë.

Die grootte van die wortelstelsel hang af van die behoefte van die plant en die mate waarin die omgewing hierin voorsien. Die wortelpunt bestaan net soos die punt van die stingel uit 'n [[weefsel]] (primêre meristeem)., waarvan die selle voortdurend verdeel. Op die manier vind die vinnige lengtegroei van die wortel plaas. Die wortelpunt word beskerm deur die [[wortelmussie]] (kaliptra), waarvan die buitenste selle slymerig is. Die groeiende wortel kan gevolglik maklik die grond binnedring. Die selle wat in die punt gevorm is, differensieer baie vinnig.

Die buitenste selle vorm die [[epidermis]] (ook risodermis), wat insy bou betref baie met diedié van die stingel ooreenstem. Die selle van die epidermis hetbeskik egter nie oor die stewige selwand van die stingelselle nie. Die epidermisselle direk agter die groeipunt het uitstulpings wat as wortelhare bekend is. Hierdie wortelhare vergroot die oppervlakte aansienlik, waardeur water en sout vinniger opgeneem word. Epidermisselle en hul wortelhare is baie dun en gevolglik kwesbaar.

Hulle lewe net 'n paar dae en moet dan deur nuwe selle vervang word, Ouer dele van die wortel hetbeskik nooitglad nie oor wortelhare nie, en die epidermis word hier deur 'n seltipe met stewige, verkurkte wande vervang, naamlik die eksodermis. Hierdie sellaag het veral 'n beskermende funksie. Onder die eksodermis lê 'n dik laag parenchiemselle, naamlik die sentrale [[korteks]]. Hierin word die reserwevoedsel geberg, meestal in die vorm van setmeel. Onder die sentrale korteks lê die endodermis (saam met die eksodermis deel van die korteks), wat uit een laag selle bestaan en die grens tussen die korteks en die sentrale silinder (stele) is.

Die selwande van die endodermis is sodanig verkurk dat voedingstowwe net in 'n sentripetale rigting (van buite na binne) invloei. DusDerhalwe deurkan die lewende selinhoud,selle deur hierdiedie sellelewende kanselinhoud beweeg. Op die manier kan die plasma 'n selekterende werking op die opgeneemde minerale en soute uitoefen. Die endodermis en sentrale silinder word weer van mekaar geskei deur die perisikel, 'n weefsel met ʼn enkele sellaag, waaruit die kurkweefsel en sywortels kan ontwikkel.

By sommige spesies kom wortelvorming ook aan blare en stingels voor. Hierdie adventiewe wortels word ook by die uitlopers van plante soos aarbeie en steggies aangetref. Naas hierdie wortelvorming kom daar ook baie vormveranderings voor as aanpassing by 'n nuwe funksie of 'n bepaalde groeiwyse. 'n Duidelike voorbeeld van 'n dergelik aangepaste wortelvorm is die beet (genus ''Beta'') en in dieselfde mate die wortel (''Daucus carota''). Die wortel is baie verdik deur die berging van reserwevoedsel, en net die onderste wortels en die sywortels hetbehou hul oorspronklike funksies behou. Baie plante (byvoorbeeld die [[dahlia]]) het wortelknolle, wat ook vertak kan wees en as vegetatiewe voortplantingsorgane by dergelike plante gebruik word.

In teenstelling met [[stingelknolle]] (aartappels) het die wortelknolle nooit knope (oë van ʼn [[aartappel]]) nie. Sommige bome wat in moerasagtige streke groei, is met asemhalingswortels (pneumatofore) toegerus. Die suurstofvoorsiening van die wortels is in die dieper grondlae onvoldoende, en om in die behoefte aan suurstof te voorsien, ontwikkel stewige sywortels wat na die hoër liggendehoërliggende suurstofryke grondlae groei of selfs heeltemal bo die grond uitsteek.