Verenigde Nasies: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in. |
+ Prent & Hersien |
||
Lyn 4:
[[Lêer:Genl JC Smuts.jpg|duimnael|upright|Genl. [[Jan Smuts]], indertydse eerste minister van die [[Unie van Suid-Afrika]], het die aanhef tot die grondwet van die Verenigde Volke-organisasie, soos dit destyds in [[Afrikaans]] geheet het, opgestel]]
Die '''Verenigde Nasies''' ([[Arabies]]: الأمم المتحدة, [[Engels]]: ''United Nations'', [[Frans]]: ''Organisation des Nations unies'', [[Russies]]: ''Организация Объединённых Наций'', [[Chinees]]: 联合国, [[Spaans]]: ''Organización de las Naciones Unidas''), of '''VN''', is 'n [[internasionale organisasie]] wat uit 193 [[land]]e<ref>{{en}} [http://www.un.org/en/members/index.shtml un.org: ''Member States of the United Nations'']</ref> bestaan.
Die VN is gestig ná die [[Tweede Wêreldoorlog]] op 24 Oktober 1945 in [[San Francisco]] ná die [[Dumbarton Oaks Konferensie]] in [[Washington, D.C.]], maar die eerste sitting van die Algemene Vergadering met 51 nasies verteenwoordig, is eers gehou op 10 Januarie 1946 in [[Church House]], [[Londen]]. Die Verenigde Nasies is die direkte opvolger van die voormalige [[Volkebond]], wat op 18 April 1946 ontbind is. Die organisasie se hoofkantoor is in United Nations Plaza in [[New York]], [[Verenigde State van Amerika|Verenigde State]]. Die VN het kantore in [[Genève]], [[Wene]] en [[Nairobi]].
Die [[Amptelike taal|amptelike tale]] is Arabies, Engels, Frans, Russies, Chinees en Spaans, waarvan Engels en Frans werkstale is.<ref name=langs>{{en}} [http://www.un.org/en/ga/about/ropga/lang.shtml un.org: ''General Assembly of the United Nations – Rules of Procedure'']</ref> Die vyf permanente lede van die VN se Veiligheidsraad, wat die mag het om resolusies te veto, is [[Frankryk]], [[Rusland]] (tot 21 Desember 1991 as die [[Sowjetunie]]), die [[Verenigde Koninkryk]], die Verenigde State en die [[Volksrepubliek China]] (tot 25 Oktober 1971 die [[Republiek China]]).
Die doel van die organisasie is die fasilitering van samewerking rakende internasionale wetgewing, internasionale sekuriteit, ekonomiese ontwikkeling, maatskaplike vooruitgang, [[menseregte]] en [[internasionale reg]]. In 2001 het beide die Verenigde Nasies en die destydse sekretarisse-generaal [[Kofi Annan]] die [[Nobelprys vir Vrede]] ontvang.<ref>{{en}} {{cite web |title=The Nobel Peace Prize 2001 |publisher=Nobelprize.org |url=https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2001/index.html |
== Stigtingsgeskiedenis ==
{{Hoofartikel|Geskiedenis van die Verenigde Nasies}}
[[Lêer:Vereinte Nationen in Wien.jpg|duimnael|links|VN-
[[Lêer:United Nations Member States-1945.png|duimnael|Die VN in 1945: stigterslede in ligblou, protektorate en gebiede van die stigterslede in donkerblou]]
[[Lêer:UN building, Genevra.jpg|duimnael|links|VN-
[[Lêer:United Nations Members.svg|duimnael|Lidlande van die Verenigde Nasies]]
[[Lêer:UN Security Council and G4.svg|duimnael|Permanente lede van die Veiligheidsraad en die G4-lande]]
[[Lêer:Flags of the member states at UNON.jpg|duimnael|links|VN-kantoor in [[Nairobi]], [[Kenia]]]]
Die gereelde kontak tussen die Geallieerdes gedurende die [[Tweede Wêreldoorlog]], in die besonder tussen die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State, het die weg gebaan vir die stigting van die VN.
Die beleidsrigting vir die nuwe organisasie is uiteengesit in die Atlantiese Handves (''Atlantic Charter''), wat in Augustus 1941 deur die Amerikaanse president [[Franklin D. Roosevelt]] en die Britse premier [[Winston Churchill]] gesamentlik op die oorlogskip Augusta iewers in die Atlantiese Oseaan uitgereik is.
In die Atlantiese Handves het die twee staatsmanne die wens uitgespreek dat daar na die oorlog 'n waterdigte stelsel van internasionale ooreenkomste opgebou moes word vir die handhawing van vrede en veiligheid, maar met behoud van staatsoewereiniteit, dit wil sê elke staat se alleenseggenskap oor sy eie sake.
Op 1 Januarie 1942 is die Verklaring van die Verenigde Nasies (''Declaration of the United Nations''), waarin die idee en die doelstellings van die Atlantiese Handves uiteengesit is, deur die afgevaardigdes van 26 lande onderteken. Die verklaring, waarin die naam Verenigde Nasies (United Nations, op voorstel van Roosevelt) vir die eerste keer voorkom, is later deur die afgevaardigdes van nog 21 lande onderteken.
'n Verdere stap was die byeenkoms van die groot moondhede in [[Moskou]], waar China (toe nog nasionalisties en pro-Westers), die Verenigde Koninkryk, die Verenigde State en die Sowjetunie op 30 Oktober 1943 die Verklaring van Moskou (''Moscow Declaration on General Security'') onderteken het. Die verklaring het onder meer voorsiening gemaak vir die stigting van 'n internasionale organisasie wat hom vir wêreldvrede moes beywer. Die organisasie het vorm begin aanneem by die byeenkoms te [[Dumbarton Oaks]] (Augustus-Oktober 1944), 'n landgoed naby Washington, D.C.
Die vier lande het daarin geslaag om 'n soort grondplan vir die VN op te stel. Hulle was dit eens dat daar 'n "veiligheidsraad" moes wees waarin die vyf groot moondhede (die Groot Vyf, naamlik die vier aanwesiges plus [[Frankryk]]) permanente sitting moes hê. Die veiligheidsraad sou die kern van die nuwe internasionale organisasie vorm.
Line 59 ⟶ 60:
* [[2011 Verenigde Nasies se Klimaatberaad]]
* [[Verenigde Nasies Konferensie vir die Standardisering van Geografiese Name]]
== Verwysings ==▼
== Bronnelys ==
Line 66 ⟶ 70:
* {{en}} {{cite book|year=2008|editor-last1=Lowe|editor-first1=Vaughan|editor-last2=Roberts|editor-first2=Adam|editor-last3=Welsh|editor-first3=Jennifer|editor-last4=Zaum|editor-first4=Dominik|title=The United Nations Security Council and War: The Evolution of Thought and Practice since 1945|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-953343-5}}
* {{en}} {{cite book|year=1994|editor1-last=Roberts|editor1-first=Adam|editor2-last=Kingsbury|editor2-first=Benedict|title=United Nations, Divided World: The UN's Roles in International Relations|edition=2de|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-827926-6|url=https://archive.org/details/unitednationsdiv00adam}}
▲== Verwysings ==
▲{{Verwysings|2}}
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|United Nations|Verenigde Nasies}}
* {{ar}} {{en}} {{es}} {{fr}} {{ru}} {{zh}} [http://www.un.org/ Amptelike tuisblad]
* {{en}} {{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/United-Nations|title=United Nations|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]|accessdate=
{{VN-Organisasies}}
|