Aarde: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Fisiese eienskappe: taal en spelfoute |
|||
Lyn 353:
| pmid=16592930 }}</ref>
=== Interne struktuur en
[[Lêer:Jordens inre-numbers.svg|duimnael|links|Die Aarde en sy interne opbouing: (1) binnekern; (2) buitekern; (3) binnemantel; (4) oorgangssone; (5) buitemantel; (6) kors]]
Die aardkors bestaan uit 95% stollingsgesteentes en 5% afsettings- of sedimentgesteentes. Desondanks bedek laasgenoemde ongeveer 75% van die aardoppervlak, terwyl die stollingsgesteentes hoofsaaklik onder die oppervlak voorkom. Die kors bestaan veral uit stollingsgesteentes met 'n lae digtheid, soos [[andesiet]] en [[graniet]], terwyl die oseaniese kors veral uit gabbro en [[basalt]] bestaan. Daar bestaan ook 'n derde soort gesteente, metamorfe gesteente, wat uit afsettings- en stollingsgesteentes vorm deur die groei van nuwe minerale in die dieper dele van die kors.
Lyn 359:
Tussen die kern van die Aarde en die kors lê die mantel, wat hoofsaaklik saamgestel is uit yster- en magnesiumryke silikate en oksiede. Die mantel se digtheid is hoër as dié van die kors en neem toe met diepte, gemiddeld 3,5 tot 5 g/cm<sup>3</sup>. Danksy die Aarde se hoë druk sit die mantel vas, maar is hy tog taaivloeibaar, wat beteken dat materiaal in die mantel kan stroom. Baie naby aan die kern is die mantel (as gevolg van die groot druk) onbeweeglik, maar hoe nader mens aan die kors beweeg, hoe meer viskeus of "sagter" word hy. Die mantel is tussen 2800 en 2900 km dik. Afhanklik van die mantel se viskositeit kan 'n onder- en bomantel (ook 'n binne- en buitemantel genoem) onderskei word, met 'n breë oorgangsone tussenin.<ref name="opbouw">Vir die opbou van die Aarde kan ook verwys word na byvoorbeeld Fowler (1990), p. 1-2 & 105; Duff (1993), p. 598; Stanley (1999), p. 14-16; of [http://pubs.usgs.gov/gip/interior/ hierdie teks] van E.C. Robertson op die webwerf van die USGS.</ref> Die aardkern het 'n digtheid van 10 tot 13 g/cm<sup>3</sup> en bestaan vernaamlik uit yster en nikkel, met spore van ander elemente. Die kern kan in 'n vaste binnekern en 'n vloeibare buitekern verdeel word. Die binnekern het 'n deursnit van ruim 2500 km en is, ondanks die uiters hoë temperatuur van 5000 K, in vaste vorm, as gevolg van die enorme druk wat daarop uitgeoefen word. Om die binnekern is die buitekern geleë, met 'n dikte van 2200 km en 'n temperatuur van 4500 K.<ref name="opbouw" /> Konveksiestrominge in die buitekern is verantwoordelik vir die opwekking van die Aarde se magneetveld.
Die buitenste laag van die Aarde is in vaste vorm en word die litosfeer genoem. Die litosfeer word gevorm uit die kors en 'n deel van die mantel. Onder die litosfeer lê die astenosfeer, wat vanweë die hoë temperatuur en relatief lae druk die taaivloeibaarste deel van die mantel is. Die litosfeer is volgens die teorie van
[[Lêer:Plates tect2 af.svg|duimnael|350px|Die Aarde se grootste tektoniese plate:
| |||