Halogenoalkaan: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
k →‎Vanuit alkane: vrye radikale
Verwysings
Lyn 2:
 
== Klasse ==
Vanuit die strukturele perspektief kan halogenoalkane geklassifiseer word volgens die verbinding van die koolstofatoom waaraan die halogeen geheg is. In primêre (1°) halogenoalkane is die koolstof wat die halogeenatoom dra slegs aan een ander alkielgroep geheg. 'n Voorbeeld is chlooretaan ({{chem|CH|3|CH|2|Cl}}). In sekondêre (2°) halogenoalkane het die koolstof wat die halogeenatoom dra twee C–C bindings. In tersiêre (3°) halogenoalkane het die koolstof wat die halogeenatoom dra drie C–C bindings.{{R|LibreTexts2018}}
 
Halogenoalkane kan ook geklassifiseer word volgens die halogeen verbinding. Halogenoalkane wat koolstof bevat wat aan fluoor, chloor, broom en jodium gebind is, het onderskeidelik organofluoor-, organochloor-, organobroom- en organojodiumverbindings tot gevolg. Verbindings wat meer as een soort halogeen bevat, is ook moontlik. Verskeie klasse van die algemeen gebruikte haloalkane word op hierdie manier geklasseer, bv. chloorfluorkoolstowwe (CFK's), hidrochlorofluorkoolstowwe (HCFK's) en fluorkoolwaterstowwe (HFK's). Hierdie afkortings kom veral voor in besprekings oor die omgewingsimpak van die halogenoalkane.
Lyn 26:
 
=== Vanuit alkene en alkyne ===
In die proses van hidrohalogenering reageer 'n alkeen met 'n "droë" waterstofhalogenied (HX) soos waterstofchloried (HCl) of waterstofbromied (HBr) om 'n mono-halogenoalkaan te vorm. Die dubbele binding van die alkeen word vervang deur twee nuwe bindings, een met die halogeen en een met die waterstofatoom van die waterstofsuur. Volgens Markovnikov se reël{{R|Hughes}} sal die halogeen meer geneig wees om aan die meer gesubstitueerde koolstof te heg. Dit is 'n elektrofiele byvoegingsreaksie. Water moet afwesig wees, anders is daar 'n neweproduk van 'n halogenohydrien. Die reaksie moet noodwendig in 'n droë inerte oplosmiddel soos CCl<sub>4</sub> uitgevoer word of direk in die gasfase. Die reaksie van alkyne is soortgelyk, met die produk 'n geminale dihalide (halogene op dieselfde koolstof atoom); weereens word Markovnikov se reël gevolg.
 
Alkene reageer ook met halogene om halogenoalkane met twee naburige halogeenatome te vorm in 'n halogeen-byvoegingsreaksie. Alkyne reageer soortgelyk en vorm die tetrahalogeen-verbindings. Die reaksie staan soms bekend as om die halogeen te "ontkleur", aangesien die reagens gekleur is en die produk gewoonlik kleurloos en reukloos is.
Lyn 33:
Halogenoalkane word kommersieel gebruik en is gevolglik bekend onder baie chemiese en kommersiële name. Dit word gebruik as vlamvertragers, brandblussers, verkoelingsmiddels, dryfmiddels, oplosmiddels en farmaseutiese middels. Na die wydverspreide gebruik in die handel, is daar ook getoon dat baie halogenokoolstowwe ernstige besoedelingstowwe en gifstowwe is. Daar is byvoorbeeld getoon dat die chloorfluorkoolstowwe tot [[osoonuitputting]] lei. Metielbromied is 'n omstrede berokingsmiddel. Slegs haloalkane wat [[chloor]], [[broom]] en [[jodium]] bevat, is 'n bedreiging vir die osoonlaag, maar gefluoreerde vlugtige halogenoalkane kan in teorie as [[kweekhuisgas]]se werk.
 
== Verwysings ==
{{Verwysings|verwysings=
<ref name="Hughes">{{cite journal | last=Hughes | first=Peter | title=Was Markovnikov's Rule an Inspired Guess? | journal=Journal of Chemical Education | publisher=American Chemical Society (ACS) | volume=83 | issue=8 | year=2006 | issn=0021-9584 | doi=10.1021/ed083p1152 | page=1152 | language=Engels}}</ref>
 
<ref name="LibreTexts2018">{{cite web | title=3.5: Haloalkane - Classification and Nomenclature | website=Chemistry LibreTexts | date=2 October 2018 | url=https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Organic_Chemistry/Map%253A_Organic_Chemistry_(Wade)/3%253A_Functional_Groups_and_Nomenclature/3.05%253A_Haloalkane_Classification | archive-url=https://web.archive.org/web/20200925155236/https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Organic_Chemistry/Map%253A_Organic_Chemistry_(Wade)/3%253A_Functional_Groups_and_Nomenclature/3.05%253A_Haloalkane_Classification | archive-date=25 September 2020 | url-status=live | access-date=25 September 2020| language=Engels}}</ref>
}}
[[Kategorie:Organiese chemie]]