Joachim Nikolaus von Dessin: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Lyn 195:
'n Legende het toe so ontstaan: omdat Von Dessin heel waarskynlik as sekretaris van die Weeskamer vooraf inligting omtrent die hoeveelheid boeke in die bestorwe boedels kon bekom het, asook watter boeke daar ter sprake was, kon hy daarom eerste kennis daarvan geneem het. Boonop het hy maar min te doene gehad met die sorg van die wesies, maar wel met die geld wat die wewenaars en weduwees moet gee wanneer hulle hertrou, in die belang van hul minderjarige kinders uit die eerste huwelik. Hy sou sodoende dus sy ingewinde intieme (voor)kennis omtrent private familiesake en -aangeleenthede van sy beskermlinge tot sy voordeel kon gebruik: Von Dessin sou dan presies weet wát en wáár daar te aas is.<ref name="Bostoen.1996." /><ref name="Delmas.2010" /><ref name="Immelman1961.26" /><ref name="Wendland1965.64" /><ref name="Sphor1968.154">Spohr, O. 1968. Vater der kapländischen Büchereien: Joachim Nikolaus von Dessin. In: Schleucher, K. (Red.). ''Deutsche unter anderen Völkern: Pioniere und Außenseiter''. Darmstadt: Turris-Verlag. S. 154</ref> Daarvolgens sou hy privaat sy kopies kon doen, of by veilings gaan bie. Soms het hy nie self gaan bie nie, maar familie (soos die swaers d'Ailly en Rhenius) en vriende gevra om die biewerk buitekant Kaapstad namens hom te gaan doen. Met behulp van sy vrou se bloedverwante het hy ook boeke probeer verkry sodra die leesstof beskikbaar geword het.<ref name="Immelman1961.26" /><ref name="Bostoen.1996." />
Maar nou lui die eintlike legende dat Von Dessin tydens die pokke-epidemie van 1755 (en ander epidemies wat voortdurend die Kaap sou teister met sterftes; twee pokke-epidemiejare sluit ook 1731 en 1740 in<ref name="Tyrrel-Glynn" />) sommer genadeloos 'n groot slag met die boeke geslaan het. Juis in die tyd van beproewing toe niemand hulle aan boeke gesteur het nie.<ref name="Delmas.2010" /> Hy het dus letterlik uit ander se dood baatgevind. Tydens die epidemie het die bevolking (5 123 koloniste en 5 787 slawe) byna 'n vyfde van omgekom: 963 koloniste en 1 109 wat nie van Europese afkoms was nie, het gesterwe.<ref name="Immelman1961.25">Immelman, R.F.M. 1968 (1961). Joachim von Dessin: Die Man en sy Boekery. In: Pama, C. (red.). ''Die Suid-Afrikaanse Biblioteek: Sy geskiedenis, versamelinge en bibliotekarisse 1818–1968.'' Kaapstad: A.A. Balkema. p. 25</ref>
Die besoeker [[William Wilberforce Bird]] het hierdie 'lasterlike bewering' ("detraction") maar net in 1822 opgeteken wat sy tydgenote aan hom meegedeel het toe hy in die Kaap was. Of die aantygings nou waar is of nie, vir Bird heilig die doel die middele: as mens soveel boeke moontlik wil versamel vir die openbare gebruik, wat tog 'n filantropiese daad is, dan maak dit tog net sin om die boeke so billik moontlik te versamel.<ref name="Bird1822.152" />
Lyn 210:
Von Dessin se vriend in die Kaap, Jan de Waal, wat sy vernaamste leweransier was van huishoudelike goedere, lewer aan hom die tydskrifte waarop Von Dessin ingeteken was, soos die ''Europische Mercurius'' en ''De Boekzaal van Europa''.<ref name="Bostoen.1996.">[https://www.dbnl.org/tekst/bost002verz01_01/bost002verz01_01_0001.php Bostoen, K.J. 1996. 'Verzamelaars, bezitters, lezers van Weyermaniana in de achttiende eeuw' In: ''Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman'' 19 (1996), p. 33-42.]</ref><ref name="Delmas.2010" />
Daar is ook die konrektor van die Latynse Skool in Amsterdam, Daniël Pels,<ref name="Tyrrel-Glynn" /> wat sy vernaamste boekeverskaffer in Nederland was. Op 16 Oktober 1755 en 2 Oktober 1761 (Von Dessin is toe reeds oorlede) staan die Heren XVII te Amsterdam Pels die vergunning toe om 'n kis met boeke vragvry te versend. In 1756, 1758 en 1759 versoek Von Dessin die Heren XVII te Amsterdam om sy salaris aan Pels uit te betaal.<ref name="Bostoen.1996." /><ref name="Bax1970.91" /><ref name="Wendland1965.65" /><ref name="Delmas.2010" />
Von Dessin se maandsalaris as onderkoopman was toe ƒ40.<ref name="Bostoen.1996." /> Maar eintlik het Pels reeds vanaf 1744 Von Dessin gereeld van boeke voorsien. Von Dessin vra in sy testament ook dat sy eksekuteurs die boeke (van Pels) moet betaal wat ná sy afsterwe in die Kaap nog moet aankom.<ref name="Bostoen.1996." />
| |||