Pruise: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.6.4) (robot Bygevoeg: ckb:پروسیا, vi:Phổ (quốc gia) |
k Bygewerk |
||
Lyn 12:
Die oorspronklike Pruisiese grondgebied (soos in 1871) maak tans naas Duitsland deel uit van ses ander state wat van [[België]] in die weste tot by die [[Russiese Federasie]] in die ooste strek. In die laaste jaar voor die Tweede Wêreldoorlog, 1939, het Pruise 'n oppervlakte van 294 160 vierkante kilometer met 'n bevolking van 41,8 miljoen beslaan. Dit was in administratiewe opsig onderverdeel in die provinsies Brandenburg, Grensmark Posen-Wes-Pruise, Hannover, Hessen-Nassau, Hoehenzollerse Lande, Oos-Pruise, Pommere, Rynprovinsie, Sakse, Silesië, Sleeswyk-Holstein en Wesfale. Die hoofstad [[Berlyn]] het 'n afsonderlike distrik gevorm.
== Berlyn en Potsdam - twee Pruisiese hoofstede ==
Die groei van Brandenburg-Pruise tot een van die beduidendste grootmoondhede in Europa word in die ontwikkeling van Berlyn as hoofstad en Potsdam as koninklike residensiestad weerspieël. Alhoewel Berlyn reeds vanaf die 15de eeu as administratiewe sentrum van Brandenburg se keurvorste gedien het, was daar nog ander Pruisiese stede met vorstelike wonings wat sodoende ook administratiewe funksies waargeneem het. Nedersettings met kastele of jaghuise van die Hohenzollern-dinastie soos Joachimsthal, [[Königs Wusterhausen]] of Paretz val in hierdie kategorie, maar ook [[Koningsberg]] en [[Kassel]].
Maar dit was uiteindelik Berlyn as hoofstad en residensiestad en - vanaf die 17de eeu - ook Potsdam met die tweede vorstelike woning (wat op bepaalde tye selfs as hoofwoning van Pruisiese heersers gedien het) wat 'n sentrale rol as politieke sentrums sou speel. Met Pruise se magsuitbreiding het albei stede voordeel uit die vorstelike behoefte aan representatiewe wonings getrek. Steeds nuwe kastele, reprsentatiewe staats- of administratiewe geboue het oor die eeue in dié twee stede ontstaan.
Nogtans het hierdie proses 'n uiteenlopende ontwikkeling in Berlyn en Potsdam bevorder. Die eersgenoemde stad het tot 'n belangrike ekonomiese en kulturele metropool gegroei waar die koninklike hof vanaf die 19de eeu nie meer die sentrale rol sou speel nie, terwyl Potsdam sy karakter as residensiestad, middelpunt van die Pruisiese hofhouding en woonplek van talle militariste en staatsamptenare steeds bewaar het. Alle elemente, wat later algemeen met die sogenaamde "Pruisedom" geassosieer is, was hier in 'n suiwer vorm gekonsentreer.
Potsdam as koninklike residensiestad toon baie ooreenkomste met soortgelyke vorstesetels in ander Europese lande, soos byvoorbeeld Versailles naby Parys in Frankryk en Windsor naby Londen.
[[Kategorie:Geskiedenis van Duitsland]]
| |||