Brilpikkewyn
Die brilpikkewyn (Spheniscus demersus) is 'n klein pikkewyn wat endemies is aan die wes- en suidooskuste van Suider-Afrika en die enigste pikkewyn wat in dié area se gebiedswater broei. Wetenskaplikes het vroeër gedink pikkewyne is so ongewoon dat hulle aan 'n baie vroeë tak van voëlevolusie behoort, maar onlangse navorsing het getoon hulle is eintlik maar net verwante van stormvoëls wat baie goed aangepas is om in die water te lewe. Die brilpikkewyn is een van 'n aantal spesies wat in 'n warmer klimaat woon.
| Brilpikkewyn Afrika-pikkewyn | |
|---|---|
.jpg)
| |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Familie: | |
| Genus: | |
| Spesie: | S. demersus
|
| Binomiale naam | |
| Spheniscus demersus (Linnaeus, 1758)
| |
Brilpikkewyne word uitgeken aan hulle swart-en-wit gesigspatroon. Hiérdie kenmerk, saam met sy regop houding en swart-en-wit verekleed, maak dit maklik om die voël op land te herken. In teenstelling met volwasse brilpikkewyne het die onvolwasse brilpikkewyn 'n donker grysblou kleur en makeer die kenmerkende gesigspatroon van die volwassenes. 'n Brilpikkewyn se lengte wissel tussen 30 en 100 cm.
Brilpikkewyne loop regop op land, maar draai hulle lywe horisontaal as hulle swem. Hulle swem baie laag in die water en slegs die kop en nek steek dan bo die water se oppervlak uit. Die digte vere beskerm die pikkewyne teen die koue water, en die vlerke is omvorm sodat die voëls as't ware onderwater vlieg teen 'n spoed van 7 km per uur. Brilpikkewyne uiter 'n harde, donkieagtige geblad wat meestal snags gehoor kan word.
Net minder as die helfte van die brilpikkewyn se dieet bestaan uit vis; verder eet hy ook skaaldiere, pylinkvisse en een soort borselwurm.
Die voëls vorm groot broeikolonies langs die see en op kuseilande. Siende dat daar nie baie plantegroei op die kus is nie, word die neste van geharde mis gemaak. Brilpikkewyne lê gewoonlik twee tot drie eiers wat beurtelings deur die mannetjie en wyfie uitgebroei word. Die broeityd begin tussen die middel van November en vroeg Desember en hou vir vyf weke aan. Kleintjies word met uitbraaksels gevoer en vir agt weke opgepas. Tydens hierdie periode lei die ouers en hul kleintjie(s) 'n geïsoleerde lewe, maar oor die algemeen bestaan 'n kolonie uit 50 tot 100 pikkewyne. Slegs omtrent 40% van alle kleintjies bereik volwassenheid, waarna elkeen 'n lewenslange maat vind.
Die brilpikkewyn word deur die IUBN geklassifiseer as 'n kwesbare spesie: die bevolkingstal is besig om drasties te daal. In 1999 was daar slegs 120 000 wilde brilpikkewyne oor: 90% minder as in die 1940's. 'n Onlangse katastrofiese oliestorting het ongeveer 40% van die bevolking aangetas en gelei tot die wêreld se grootste seevoël-reddingsaksie. Buiten oliestortings word hierdie pikkewyne ook deur oorbevissing bedreig, sowel as natuurlike kompetisie en rowing deur pelsrobbe. Sommige vissers beweer dat die voëls die mens benadeel siende dat die vissers met hulle moet kompeteer vir visvangste, maar die voël se grootte en die relatief klein oorblywende bevolkings beteken dat brilpikkewyne slegs 2900 ton vis per jaar eet. Hierdie hoeveelheid is ver te min om tot nadeel van vissers te wees.
Die eilande waarop die pikkewyne broei is tans omgesit in natuurreservate of -parke en heinings is om hulle broeigebiede opgerig om aanvalle op kleintjies en die steel van eiers te voorkom. Die Suid-Afrikaanse Nasionale Stigting vir die Bewaring van Kusvoëls (SANKUB) het ook reeds baie lede van hierdie spesie van oliestortings gered en ná rehabilitasie weer in die natuur losgelaat.
Bronnelys
wysig- Suider-Afrikaanse Voëls, deur Ian Sinclair (1994). Struik uitgewers: Kaapstad. ISBN 1-86825-628-6
- Fichtner, D. 1999. Spheniscus demersus by Animal Diversity Web.
- BirdLife International 2005. Spheniscus demersus Geargiveer 9 Junie 2008 op Wayback Machine. In: IUBN-rooilys van bedreigde spesies, 2007.
Sien ook
wysigEksterne skakels
wysig- Brilpikkewyn Geargiveer 19 Junie 2008 op Wayback Machine op SANKUB se webwerf.