Revolusie van Brumaire

Die revolusie van Brumaire of staatsgreep van 18 Brumaire het generaal Napoleon Bonaparte aan die bewind gebring as Eerste Konsul van Frankryk en volgens die mening van die meeste historici het die Franse rewolusie tot 'n einde gekom. Hierdie bloedlose staatsgreep het die Direktoraat omvergewerp en vervang deur die Franse Konsulaat. Dit gebeur op 9 November 1799, wat 18 Brumaire, Jaar VIII was onder die esoteriese en kortstondige Franse Republikeinse kalendersisteem.

Daar was verskeie redes waarom die Franse volk die jong generaal, wat enkele jare tevore die Oostenrykers in Italië so 'n swaar nederlaag toegedien het, met soveel geesdrif ontvang het. Frankryk se grense was weer in gevaar. Ten tyde van Napoleon se afwesigheid in Egipte is Switserland, Rome en Napels deur Franse troepe beset. Die Britse regering onder Pitt het saam met Rusland en Oostenryk 'n verbond teen Frankryk gevorm. Die Russiese aanvoerder Soewarof het die Franse leërs uit Italië verdryf en, in samewerking met die Oostenrykers, op die punt gestaan om Frankryk binne te val.

Die Direktoraat, wat sedert die Franse Revolusie die land bestuur het, was ongewild en sy regering ondoeltreffend. Die Franse volk het honger gely en was nie beter daaraan toe as voor die Revolusie nie. Hulle was siek en sat vir oorlog. Die volk het dus die hoop gekoester dat Napoleon die aanvalle van buite sou kan afslaan, die binnelandse wanorde beëindig en 'n doeltreffende regering saamstel. Toe Napoleon in Parys aankom, het hy gevind dat daar verskeie mense was wat bereid was om met hom saam te smee om die Direktoraat omver te werp.

Veral Siéyès, een van die Direkteure, het gehoop dat hy Napoleon se aansien en mag (Napoleon het volkome beheer oor die leer gehad) kon gebruik om aan die bewind te kom. Siéyès het sy planne so beraam dat die twee wetgewende rade, die Raad van Ouderlinge en die Raad van Vyfhonderd, op 'n sekere dag na St. Cloud, buite Parys, moes kom. Daar moes Napoleon se leer hulle dwing om 'n nuwe grondwet, wat al die mag in die hande van drie Konsuls sou plaas, te aanvaar.

As Konsuls sou optree hyself, sy beskermling en mede-Direkteur Ducos, en Napoleon. Siéyès het gemeen dat hy Napoleon sommer oor 'n paar onbelangrike staatsdepartemente sou aanstel. Die dag wat vir hierdie belangrike vergadering bepaal is, was 9 November 1799, of soos dit in die Franse kalender van na die Revolusie bekend was, 18 Brumaire. Napoleon het albei rade toegespreek en die bestaande grondwet hewig aangeval. Die lede van die Raad van Vyfhonderd het egter, uit vrees vir sy diktatoriale ambisies, probeer om hom te lyf te gaan en hy was verplig om die raadsaal te verlaat.

Gelukkig vir Napoleon het sy broer, Lucien, voorsitter van die Raad van Vyfhonderd, tot sy redding gekom. Hy het tevergeefs probeer om die Raad tot orde te roep. Nadat hy sy swaard teen Napoleon se bors gedruk en gesweer het dat hy hom sou doodmaak as hy (Napoleon) ooit die vryhede van die Franse volk sou skend, het hulle besluit om die leër in te roep om die orde te herstel. Dit het die lede van die twee wetgewende rade laat besluit om maar liewers die drie Konsuls te erken en die ou grondwet van 1795 deur 'n nuwe, bekend as die Grondwet van die Jaar VIII, te vervang.

Die grondwet het die uitvoerende gesag aan die drie Konsuls toevertrou, wat hul amp tien jaar lank sou beklee. Napoleon het homself byna onmiddellik tot Eerste Konsul laat verklaar. Die ander twee Konsuls moes hiermee genoeë neem, want Napoleon het oor ŉ troefkaart in die vorm van die leër beskik. Die nuwe grondwet is kort daarna met 'n oorweldigende meerderheid in 'n volkstemming aangeneem. Napoleon het as Eerste Konsul die ministers, diplomate, offisiere, regters en baie amptenare self aangestel en sodoende alleenheerser oor Frankryk geword.

Van Eerste Konsul tot Keiser

Napoleon het onmiddellik na die aanvaarding van sy amp besef dat hy veral twee dinge moes doen indien sy regering staande wou bly: vir eers moes hy die bedreiging van Frankryk se grense beëindig, en ten tweede moes hy die bestuur van die land hervorm. Die militêre posisie was benard. Die regterflank van die Oostenrykse leër was aan die oewer van die Ryn, terwyl die linkerflank van die Oostenrykse leer 'n Franse leër onder genl. Masséna in Genua in Italië beleer het.

Na ŉ epiese opmars met sy hele leër oor die Alpe het Napoleon Milaan ingeneem en die Oostenrykers by Marengo verpletterend verslaan (Junie I 800). Die Oostenrykse regering moes Nizza en die hele Riviera, sowel as Piëmont en Lombardye, afstaan. Die Franse volk het gejuig oor hierdie oorwinnings en Napoleon se posisie het steeds sterker geword. Toe Oostenryk weier om die vredesverdrag te onderteken, het Napoleon hulle by Hohenlinden verslaan.

Met die Franse leërmag binne 80 km van die Oostenrykse hoofstad Wenen, het Oostenryk haastig die Vredesverdrag van Luneville (Februarie 1801) onderteken, Volgens die verdrag is alle Duitse grondgebied aan die linkeroewer van die Ryn by Frankryk ingelyf (onder meer Luxemburg en België); verder het Frankryk beheer oor groot gebiede in Italië verkry, en die Oostenrykse keiser het die onafhanklikheid van die Nederlandse en die Switserse republieke erken. Slegs Brittanje het nou nog oorgebly. Sonder sy bondgenoot Oostenryk het Brittanje nie kans gesien om die oorlog alleen voort te sit nie, en ook Napoleon het na vrede verlang sodat hy sy posisie in Frankryk kon verstewig.

Die gevolg was die Vrede van Amiens in 1802. Napoleon se aansien in Frankryk het steeds nuwe hoogtes bereik. In 'n volkstemming het die Franse volk met 'n oorweldigende meerderheid (3 568 889 teen 8.374) besluit dat Napoleon Bonaparte lewenslank Konsul gemaak word met die reg om sy opvolger aan te wys. In Mei 1804 is 'n komplot om Napoleon om die lewe te bring, aan die lig gebring. Die Franse Senaat het daarop besluit om Napoleon tot erflike keiser van Frankryk uit te roep.

Weer eens het die volk in 'n volkstemming met ŉ groot meerderheid tot hierdie stap toegestem. Die Pous is uit Rome laat kom om die kroningsplegtigheid waar te neem (2 Desember 1804). Op die laaste oomblik het Napoleon die kroon uit sy hande geneem en dit self op sy hoof geplaas. So het Napoleon, wat 35 jaar tevore in Ajaccio op die eiland Korsika die eerste lewenslig aanskou het, keiser Napoleon I van Frankryk geword.

Binnelandse hervorminge

Napoleon het die Franse volk 'n goeie en doeltreffende binnelandse regering belowe, en hy het woord gehou. Hy het die wankelende geldwese van die land op 'n gesonde voet geplaas deur die stigting van die Bank van Frankryk, en die instandhouding van paaie en die handel bevorder. Amptenare sou voortaan nie meer deur die volk gekies word nie, maar hulle sou deur die regering aangestel en betaal word en streng toesig sou oor hul werk gehou word. In die staatsdiens sowel as in die leer het bevordering volgens verdienste geskied.

In 1802 het Napoleon die Legioen van Eer ingestel; persone wat besondere dienste aan die staat bewys het, kon tot lede daarvan verhef word. Een van Napoleon se grootste bydraes tot die reorganisasie van die landsbestuur was die Code Napoléon, waarvolgens gelykheid voor die wet aan almal gewaarborg is. Dit was 'n samevatting van al die wette van die land. Na die Franse Revolusie was daar ook onenigheid tussen die Franse regering en die Pous, veral vanweë die feit dat die kerkgronde tydens die Revolusie onteien en aan die kleinboere gegee is. Napoleon het deur die Konkordaat met die Pous (April 1802) 'n versoening tussen die regering en die Rooms-Katolieke Kerk bewerkstellig.

Napoleon onderwerp Europa

Die Vrede van Amiens het geen blywende vrede in Europa gebring nie. In 1803 het Brittanje weer teen Frankryk oorlog verklaar, en Napoleon het besluit om Engeland binne te val. Hy het ŉ groot troepemag en 1 500 platboomskuite by Boulogne saamgetrek. Die Britse admiraal Nelson het egter Napoleon se planne vir die inval gefnuik deur die Franse vloot op 21 Oktober 1805 by Kaap Trafalgar te verwoes. Dit was die einde van Napoleon se planne vir 'n inval -in Brittanje. Gelyktydig met die voorbereidsels om Brittanje binne te val, het die Franse leërs ook teen Oostenryk en Rusland, wat in verbond teen Napoleon was, opgeruk.

Op 20 Oktober, 'n dag voor die Seeslag van Trafalgar, het die Franse leërs Oostenryk by Ulm verneder en die seëvierende Franse het Wenen binnegemarsjeer. Op 2 Desember is 'n gesamentlike leer van Oostenryk en Rusland in 'n bloedige veldslag by Austerlitz totaal verslaan. Oostenryk was verplig om die voorwaardes wat Napoleon gestel het, by Pressburg te aanvaar. Napoleon het onder meer die benaming Heilige Romeinse Ryk vir Oostenryk afgeskaf en bufferstate teen Oostenrykse invalle soos Beiere, Baden en Württemberg in Duitsland geskep.

Hierdie state sou deur lede van sy familie regeer word. Pruise was volgende aan die beurt. Hoewel die staat aanvanklik 'n bondgenoot van Napoleon was en alle handel met Brittanje beëindig het, het Pruise hierdie verbond verbreek nadat Brittanje sy skepe gekonfiskeer en teen Napoleon oorlog verklaar het. Pruise het van Napoleon geëis dat hy sy troepe uit Duitsland terugtrek. Dit was 'n belediging vir die Franse keiser. In Oktober 1806 het hy teen Pruise oorlog verklaar en die Pruisiese leër binne 'n week in veldslae by Jena en Auerstadt oorweldig.

In die Slag van Jena het 12 000 Pruisiese soldate gesneuwel, terwyl 15 000 gevange geneem is. Maar nog was daar geen vrede in Europa nie. Napoleon wou Brittanje op sy knieë dwing deur 'n blokkade van Britse goedere in Europa. Rusland was egter, ondanks Austerlitz, nie bereid om Napoleon se voorgestelde blokkade te steun nie. Napoleon het deur Pole na Rusland opgeruk en die Russiese leer op 14 Junie 1807 by Friedland vernietigend verslaan.

Meer as 25 000 Russe het in die slag gesneuwel. Tsaar Alexander I het geen keuse gehad as om vrede te sluit nie - die Vrede van Tilsit in Julie 1807. Napoleon het nou oor die hele Europa koning gekraai - maar nog was daar geen vrede nie. Die Pous wou nie Napoleon se Kontinentale Stelsel ('n ander naam vir die blokkade van Britse goedere in Europa) steun nie. Napoleon het dus Rome beset. In Februarie 1808 was Napoleon met Spanje in 'n oorlog gewikkel.

Onder voorwendsel dat hy met die Portugese, wat die Kontinentale Stelsel nie streng genoeg toegepas het nie, wou afreken, het Napoleon ŉ Leër van I 00 000 man in Spanje saamgetrek; eintlik wou hy van die Spaanse koning ontslae moes die koning van die troon afstand doen, en Napoleon het sy broer Josef tot koning van Spanje uitgeroep. Maar die Spanjaarde, 'n trotse en verenigde volk, het dadelik in opstand gekom, en met die hulp van Brittanje is die Franse leërs uit Spanje verdryf.

Die welslae wat die Spanjaarde teen die Franse, leërs behaal het, het nou ook ander lande aangespoor om weer die wapen teen Napoleon op te neem. In 1809 het Oostenryk weer teen die Franse opgeruk, maar hulle is vir die soveelste keer verslaan, by Wagram.

ŉ Seun en opvolger

In hierdie stadium het Napoleon aan 'n erfgenaam en opvolger begin dink. Sy eie vrou, Josephine de Beauharnais, was kinderloos. Hierdie huwelik is ontbind en Napoleon hei na die slag by Wagram met die Oostenrykse prinses Marie Louise in die huwelik getree. Op 20 Maart 1811 is daar dan ook 'n seun gebore, en dit het gelyk of Napoleon se keiserryk stewig gevestig was.

Napoleon en sy familie het oor groot dele van Europa geregeer, in Frankryk, Italië, Switserland, en in die Groot hertogdom Warschau (Pole). Die leërs van Rusland, Oostenryk en Pruise was op hul knieë. Net Brittanje het nog oorgebly, maar almal het gemeen dat dit net 'n kwessie van tyd sou wees voordat ook die land Napoleon se oppergesag sou moes erken. Die Keiser se meteoriese opgang was gestuit en sy magtige ryk het agteruitgegaan en verbrokkel in minder as die helfte van die tyd wat dit geduur het om dit tot stand te bring.

Bronnelys

KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 328 - 331

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Revolusie van Brumaire.