Stemopwarming

Stemopwarming is 'n reeks oefeninge bedoel om die stem voor te berei vir sang, toneelspel, of ander gebruik.

Daar is tans baie min wetenskaplike bewyse vir die voordele van stemopwarming. Relatief min studies het navorsing gedoen op die uitwerking wat dié (oefeninge) op spierfunksie het en selfs minder het bestudeer wat die effek op sang het.

Beskrywing

Stemopwarming se doel is om vyf aspekte te bereik: om fisies die hele liggaam op te warm, voorbereiding van asemhaling, die voorbereiding van die artikulators en resonators, die verskuiwing van die praat register na die sing registrer (of uitgebreide spraak register vir toneelspel) en voorbereiding van die materiaal wat gerepeteer of uitgevoer word.

Om fisies die hele liggaam op te warm, help 'n sanger of akteur om sy of haar liggaam voor te berei op verskeie maniere. Spiere oor die hele liggaam word gebruik tydens sang/optrede. Strekoefeninge help om die groot spiergroepe te aktiveer en voor te berei wat sorg vir balans en postuur en kleiner spiergroepe is weer direk betrokke by asemhaling en gesig artikulasie. Die strek van die maag, rug, nek en skouers is belangrik om te verhoed dat spanning die stem se klank beïnvloed deur die vernouing van die larinks en/of asemhalingspiere. Akteurs (insluitend opera sangers of musikale teater kunstenaars) mag 'n meer omvattende fisiese opwarming benodig aangesien hul rolle ook fisies veeleisend is. 

Die voorbereiding van asemhaling behels nie net die strek van die verskillende spiere betrokke by asemhaling nie, maar die korrekte voorbereiding om uitaseming tydens lang sing/praat gedeeltes te kan onderhou. Spesifieke opleiding van die asemhalingsspiere word benodig vir sangers om baie vinnig diep asem te haal en om uitaseming te kan volhou vir die duur van die musieknote soos vereis. Voldoende, goeie stemopwarming moet oefeninge insluit soos inaseming vir vier tellings, dan uitaseming vir ag tellings (en stadige oorgang totdat die kunstenaar kan inasem vir een telling en uitaseming vir so lank as moontlik); hyg of die blaas van lug word ook gebruik om die interkostale spiere te betrek.

Vokale artikulasie word beheer deur 'n verskeidenheid weefsels, spiere, en strukture (plek van artikulasie), maar is die gevolg van die lippe, tande en die punt van die tong. Dikwels probeer ons ook om ons kakebeen te gebruik vir artikulasie, wat lei tot onnodige spanning in die gesigspiere en tong. Goeie stemopwarming sal die kakebeen ontspan en die oopmaak van die  mond en die tong voorberei in 'n verskeidenheid oefeninge wat die spiere sal rek vir die meer gedefinieerde vokale artikulasie wat benodig word wanneer die kunstenaar sing of optree. Hierdie oefeninge kan insluit, tong knopers, of die bekende "me, may, ma, moh, moo: soos wat akteurs dikwels doen in flieks. 

Resonators is die harde en sagte oppervlaktes binne die mondholte wat die klankgolwe affekteer tydens fonasie. Harde oppervlaktes, soos die harde verhemelte, kan nie beheer word deur die sanger nie, maar sagte oppervlaktes, soos die sagte verhemelte, kan geoefen word om die tibre van die klank te verander. Stemopwarming moet oefeninge insluit wat direkte klank na die harde en sagte oppervlaktes lei – hierdie oefeninge kan geïnkorporeer word in 'n verskeidenheid klank-effekte, insluitend oeps, wails, en nasale klanke. Ander oefeninge kan sangers/akteurs help om bewus te wees van die opheffing van die sagte verhemelte, wat 'n donkerder en ryker timbre tot gevolg het – so 'n voorbeeld is die simulasie om 'n skielike geskokte asemintrekking te simuleer en daarna die handhawing van die openheid aan die agterkant van die mond.

Laastens, 'n goeie stemopwarming moet die spesifieke materiaal wat gerepeteer of uitgevoer gaan word voorberei (gewoonlik is 'n stemopwarming die voorloper tot óf die repetisie of optrede). Dit kan so eenvoudig wees soos om 'n paar oefeninge te doen in die sleutel wat gesing gaan word of met die aksent wat 'n  akteur moet gebruik vir hul rol. Sekere moeilike gedeeltes van die komende repertoire kan afgebreek en gebruik word as 'n oefening en enige taal vereistes moet voorberei word (indien die kunstenaar sing in 'n ander taal as hul moedertaal, sal hul oefeninge wil doen om die klanke en vorms voor te berei wat nodig is in daardie taal).

Wanneer 'n stemopwarming gelei word deur 'n direkteur (óf musikale of teater), verskaf dit 'n belangrike geleentheid om die vokale vermoeëns van die sangers/akteurs te beplaal sonder die by die hand sonder die afleiding van die repertoire en om spesifiek opleiding te verskaf in die swakker areas. Vir sommiges, sal die direkteur die enigste stemonderwyser wees waarmee hul ooit werk en is dus die enigste geleentheid waar hul spesifieke opleiding kan ontvang vir die spiere wat vereis word deur hul talent. 

Vokaliseer

Klassieke musiek

In die vroeë 20ste eeu het baie orkestrale klankbane woordlose kore (veral vroulike kore) geïnkorporeer vir kleurvolle effekte. Sulke kore kan aangetref word in werke deur Debussy, Ravel, Vaughan Williams, Holst en in baie rolprentklankbane.

Noemenswaardige voorbeelde

• Gabriel Fauré: Vocalise-étude (1906)
• Maurice Ravel: Vocalise-étude en forme de habanera, M. 51, vir stem en klavier (1907)
• Igor Stravinsky: Pastorale vir sopraan (1907)
• Carl Nielsen: Simfonie No. 3, Op. 27: tweede beweging (1911)
• Sergei Rachmaninoff: Vocalise, Op. 34, No 14, vir sopraan (1912)
• Nikolai Medtner: Sonate-Vocalise, Op. 41, No 1 (1922) en Suite-Vocalise, Op. 41, No. 2 (1927)
• Heitor Villa-Lobos: Bachianas Brasileiras No. 5: eerste beweging (1938)
• Reinhold Glière: Concerto vir Coloratura Sopraan en Orkes, Op. 82 (1943)
• John Corigliano: Vocalise, vir sopraan, elektronika en orkes (1999)
• Gilad Hochman: Nag Winde, vocalise vir sopraan en klavier (2015)

Jazz en die wêreld musiek

Vocalese (met die -ese agtervoegsel) verwys na 'n tipe jazz sang waar nuwe woorde word geskep en gesing word op bestaande instrumentele improvisasies. Beide Die Swingle Sangers en Jon Hendricks het beide hierdie tegnieke gekombineer. Hierdie styl is vooraf saamgestel is (d.w.s nie geïmproviseer nie); dus moet dit nie verwar word met verspreide sang, wat woordelose improvisasie is nie.

Die 1929 evangelie blues liedjie "I Had a Good Father and Mother" deur Washington Phillips het 'n stemopwarming as refrain.

In die Indiese klassieke musiek, word die tradisie van aakaar gebruik as stemopwarming voor sang en raak ook tot 'n sekere mate by die sang en die melodie.  

Sien ook

• Menslike Stem

Eksterne skakels

• www.ncvs.org Geargiveer 23 Oktober 2018 op Wayback Machine – voorgestel warm-ups van die Nasionale Sentrum vir Stem En Spraak
• Warm-up met behulp van Vloei Bestand Strooitjies Geargiveer 2 Januarie 2011 op Wayback Machine uit die Joernaal van Sing artikel: en'n video illustreer die tegniek met Ingo Titze
• Lys van vocalises