Teleks is 'n teksgebaseerde telekommunikasiediens wat gebruik maak van 'n openbare geskakelde netwerk, soos 'n telefoonnetwerk, of deur private lyne, met teledrukker toestelle by beide die ontvang- en versendings kant.[1] Die term "teleks" kan verwys na die diens, die netwerk, die toestel of die werklike boodskap.[2] Telex, 'n opvolger van morsekode, was 'n belangrike metode om geskrewe boodskappe elektronies tussen besighede te stuur in die tydperk ná die Tweede Wêreldoorlog. Die gebruik daarvan het afgeneem namate die faksmasjien in die 1980's in gewildheid toegeneem het.

'n Teledrukker Model 32 wat vir Teleks-diens gebruik was

Tegnologie

wysig

Punt-tot-punt-teledrukker stelsels was in gebruik lank voordat teleks sentrales in die 1930's gebou is. Teledrukkers het uit telegraafstelsels ontwikkel en, soos die telegraaf, gebruik dit binêre seine. Dit verskil van die analoog telefoonstelsel, wat wisselende elektriese spanning gebruik het om 'n klanksein oor te dra. Om hierdie rede was teleks sentrales heeltemal apart van die telefoonstelsel, met hul eie seinstandaarde en stelsel van teleksnommers, soortgelyk aan telefoonnommers.

Telex het die eerste algemene, internasionale medium vir rekordkommunikasie verskaf deur gebruik te maak van gestandaardiseerde seintegnieke en bedryfskriteria en is deur die Internasionale Telekommunikasie Unie gespesifiseer. Kliënte op enige telex sentrale kan boodskappe aan enige ander een stuur, regoor die wêreld. Om boodskappe vinniger te stuur en verbindingstyd van die lyn te verminder, is teleksboodskappe vooraf op papierband met pons-gaatjies geënkodeer en dan van die papierband vinnig versend. Inligting is tipies teen 50 baud, of ongeveer 66 woorde per minuut, gestuur. In die laaste dae van die tradisionele teleksnetwerke is eindgebruikertoerusting dikwels deur modems en telefoonlyne vervang.

Ontwikkeling

wysig
 
Teledrukker wat tydens die Tweede Wêreldoorlog gebruik is.
 
'n Britse Telecom "Puma"-teleksmasjien van die 1980's

Navorsing en die ontwikkeling van die telex het in 1926 in Duitsland begin en in 1933 is 'n operasionele teledrukkerdiens gevestig. Die diens is deur die Duitse Reichspost bedryf en het 'n spoed van 50 baud gebied, ongeveer 66 woorde per minuut.[3]

Kort daarna is teleksdienste deur ander lande ontwikkel en deur Europa versprei. Na die einde van die oorlog in 1945 het dit oor die wêreld posgevat.[4]

Teen 1978 het Wes-Duitsland 123 298 telexverbindings gehad. Lank voordat outomatiese telefoondienste beskikbaar was, het die meeste lande, selfs lande in Sentraal-Afrika en Asië, ten minste 'n paar hoëfrekwensie kortgolf -teleksskakels gehad. Dikwels het regerings se pos- en telegraafdienste (PTT'e) hierdie dienste tot stand gebring. Die mees algemene protokol vir die radioseine, CCITT R.44, het fout-gekorrigeerde heruitsending van tydverdelingsmultipleksing van radiokanale gebruik. Baie van die armer PTT's het hul teleks-op-radio (TOR)-kanale konstant bedryf om die maksimum waarde uit die belegging te kry.

Die koste van TOR-toerusting het aangehou daal en gespesialiseerde toerusting is mettertyd vervang met spesiale sagteware en goedkoop hardeware wat rekenaars se klankkaarte aan kortgolfradio's koppel.[5] Teen 2016 het baie amateurradio- operateurs teleks-op-radio bedryf. Dit staan ook bekend as radioteletype (RTTY).

'n Groot voordeel van teleks is dat die sender die ontvangs van 'n boodskap met redelike sekerheid kan bevestig deur die "antwoord terug" protokol. Aan die begin van die boodskap sal die sender 'n WRU-kode ("Who are you?" - Wie is jy? ) stuur, en die ontvangende masjien sal outomaties antwoord, gewoonlik deur 'n roterende drom met penne geënkodeer, amper soos 'n draaiorrel. Die posisie van die penne het 'n ondubbelsinnige identifiseringskode na die sender gestuur, sodat die sender verbinding met die korrekte ontvanger kon verifieer. Die WRU-kode word aan die einde van die boodskap herhaal om te bevestig dat die verbinding die hele tyd ononderbroke gebly het. Dit het teleks 'n groot voordeel gegee bo groep 2-faks, wat geen inherente foutkontrolevermoë gehad het nie.

Afname van gebruik

wysig

Telex word steeds gebruik, maar nie soos dit oorspronklik geïmplementeer was nie. iTelegram bied 'n teleks-agtige diens sonder intekenaar-telekslyne. Individuele intekenare kan Deskmail gebruik, 'n Windows-program wat aan die iTelegram-teleksnetwerk koppel, met die finale verbinding met die eindgebruiker wat deur die internet geskied.[6][7] Telex is meestal vervang deur faks, e-pos en die SWIFT-bankdiens, hoewel radioteleks (teleks via HF-radio) steeds in die maritieme industrie gebruik word en eintlik 'n veiligheidsvereiste is.

Sien ook

wysig

Verwysings

wysig
  1. Hearings, Reports and Prints of the House Committee on Interstate and Foreign Commerce. United States. Congress. House. Committee on Interstate and Foreign Commerce. 1979. pp. 715–.
  2. "Telex definition and meaning". Collins English Dictionary. Besoek op 31 Augustus 2020.
  3. "Fifty years of telex". Telecommunication Journal. International Telecommunication Union. 51: 35. 1984. Besoek op 18 Mei 2017.
  4. Roemisch, Rudolf (1978). "Siemens EDS System in Service in Europe and Overseas". Siemens Review. Siemens-Schuckertwerke AG. 45 (4): 176. Besoek op 4 Februarie 2016.
  5. "RTTY Software". The DXZone.
  6. "International Telegram® - Answers to some common questions". itelegram.com. 2017. Besoek op 18 Mei 2017. Western Union closed its telegram service in January, 2006. Western Union is now the fastest way to send money online, and iTelegram is the fastest way to send telegram messages. Western Union's telex/cablegram network, Mailgram® service, and Deskmail/Infomaster services are now a part of International Telegram.
  7. "International Telegram – Send a telegram to Antarctica". itelegram.com. 2017. Besoek op 18 Mei 2017. Delivery: Service by telex / fax / e-mail or INMARSAT terminal (sender must provide number or address).

Bronnelys

wysig