Tong van Lucifer

Tong van Lucifer

Ruud van de Wint, 1993

Koperdraad, 900 × 400 cm

Flevoland

Die Tong van Lucifer is 'n reuse ovaalagtige korfkonstruksie, 9 meter hoog en 4 meter breed, geskep deur Ruud van de Wint met dik koperdraad wat soos 'n spoeletjie omwikkel is. Dit is onthul in 1993 en staan gewoonlik langs die A6, op die Knardijk, in die Nederlandse provinsie Flevoland. Die interne konstruksie van die geraamte met die koperbedrading word geskat op 8 tot 10 ton. Die aanskafwaarde van De Tong van Lucifer wat in 1993 op die Knardijk geplaas is, was € 181 512 (omgereken uit gulden). Daarvan dra die provinsie € 121 008 by, en die res deur die toenmalige Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur.

Simboliek

Vir party mense roep die beeld 'n eensame sipresboom op wat vingeralleen op die Toskaanse landskap in Italië staan, maar nou wel in Nederland, wyd omsoom deur die oop, uitgestrekte omgewing van die Knardijk daaromheen. Vir ander laat die beeld dink aan 'n tong, en daarom dink die skepper (by die onthulling) dat dit 'n afbeelding van die tong van Lucifer kan wees; die gevalle aartsengel wat na die hemel lek.

Van de Wint reken toe dit sou te mooi wees wanneer die weerligstrale deur die koper aangetrek word, jaar in en jaar uit in die kunswerk sou vasslaan, die werk uit mekaar sou spat en die deeltjies stadig maar seker verbrokkel en een word met die natuur. Tot die verligting van die Provinsie Flevoland (die opdraggewer van die werk), blyk dit volgens hul navorsing onmoontlik. Volgens 'n ander anekdote (volgens Den Hollander) sou die weerlig die koper laat smelt en 'n ander vorm laat aanneem het. Nog 'n anekdote lui weer Van de Wint wou dat die bliksem daarin sou vasslaan, sodat die beeld letterlik lig na die aarde sou bring, 'n ligdraer.

Onder meer die SGP vind egter die beeld godslasterlik, omdat dit die duiwel sou uitbeeld wat sy tong uitsteek vir God. Nie eens 'n naamsverandering na "De Tong" sou die ChristenUnie of SGP tevrede stel nie, veral nie as "tienduisende Euro's" op die spel is nie.

Hoewel Gijs van de Wint nie by die onthulling van die kunswerk teenwoordig was nie, is hy van mening dat sy (ontslape) vader nie sy kuns sou inspan as middel om gelowe te beledig nie, en sien die simboliek anders in:

Lucifer was een figuur uit de Romeinse mythologie, hij staat symbool voor vuur. De omwikkeling met koperdraad wekt de associatie met een spoel, met elektriciteit, ook vanwege de mogelijke blikseminslag. Het gaat om natuurkundige verschijnselen, het heeft niets met religie te maken.

Hy herhaal ook soortgelyke bewoording in 'n onderhoud met Omroep Flevoland (op beeld vasgevang).

Jord den Hollander sien in Beeldspraak (2016) velerlei simboliek in die kunswerk. Onder andere pas die kopersulfaatvoorkoms by die groen dyk waarop dit vasstaan. Die konstruksie binne die kunswerk herinner aan die houtribbe in die spante van 'n houtskip (vroeër óók uitgevoer met koper), en toevallig sit die beeld op 'n dyk, op een lyn met waar die varende skepe in die verlede sou rondvaar; nou op land wat drooggelê is. Hy vergelyk ook die "tong" met "tonge van vuur" (die omwikkeling van die spoeletjie koper versinnebeeld geleiding van vuur/elektrisiteit/bliksemstraal; wat in die Bybel voorkom en geen duiwelse betekenis het nie). Na aanleiding van die woordspeling "tong van vuur", herinner die beeld ook aan 'n vuurhoutjiekop ('lucifer' is die Nederlands vir 'vuurhoutjie'). En einde ten laaste is die Tong van Lucifer bloot 'n voortsetting van al die kunstenaar se ander werke wat ander vorme aanneem in sy werkplek, De Nollen, en dat die idee van sy tongbeeld by die landskap inpas en nie iets is wat "uit de hemel is gevallen".

Die beeld kan ook as landbaken en herkenningspunt vir motoriste op die A6 dien.

Beskadiging en vernieling

Die beeld het verskeie kere onder vandale deurgeloop, soos in 1995 (skade € 22 235, uit gulden omgereken). Ná die herstelwerk is die Tong teen die einde van 1996 weer teruggeplaas. In die somer van 2004 het 'n groot aantal koperdrade losgewikkel, maar luidens die ondersoek kon daar nie duidelik vasgestel word of dit aan die vandalisme of die kombinasie van die gebruikte materiale ten opsigte van die konstruksie toegeskryf moet word nie.

In Oktober 2006 is ontdek van die koperdraad in die kunswerk is (waarskynlik deur koperdiewe) losgeknip en weggedra. In 2007 is besluit om die beeld te herstel en terug op sy plek te plaas (sedertdien staan daar sekuriteitskameras om 'n ogie te hou). Daarvan wou die ChristenUnie en SGP in die Provinsiale Staten van Flevoland niks weet nie, weens die simboliek daaraan verbonde. Die tragiek rondom die herstelkoste ten spyt (€250 000 herstelwerk, plus dan nog die €86 000 vir beligting, kameras en ander verklikkers ter beveiliging van die beeld): aan die begin 2009 het die herstelwerk in Amsterdam, wat toe langer duur as wat verwag is, boonop 'n man se lewe gekos. Ná vier jaar is die Tong van Lucifer op Oktober 2010 weer terug op die dyk, met die bykomende veiligheid, beligting en kamerastelsel ook in 2010 aangebring.

In Oktober 2012 is nog skade aangemeld. Vandale het toegeslaan, maar die Provinsie (die eienaar van die kunswerk) swyg aanvanklik oor die skade daaraan verbonde, aangesien alle mededelinge die vandalisme kon vererger. Dit blyk toe die lampe is weg en die kragboks verniel. Omdat die kunswerk nie saans nou verlig is nie, sou die kameras niks kon opneem nie en koperdiewe gewoon hul gang kon gaan. In antwoord op die gestelde vrae van die PVV Flevoland is die antwoord:

De recente vernielingen (oktober 2011) (sic) betreffen vernielingen aan de beveiliging van het beeld, waarbij de verlichting is ontvreemd. De Tong van Lucifer is daarbij onbeschadigd gebleven.

Op 30 Januarie 2013 is aangekondig dat die beligting wat Oktober 2012 gesteel is nie meer vervang sal word nie, omdat die lampe te duur is en maklik gesteel kan word.

In Februarie 2020 is die kunswerk opnuut beskadig deur die winterstorms; die beeld staan toe windskeef. Op 28 Februarie is die kunswerk deur die Noord-Amsterdamse Machinefabriek kom haal vir herstelwerk. 'n Aantal Flevolanders het toe 'n petisie opgestel om die Tong van Lucifer uit godsdienstige, ekonomiese en praktiese redes nie te laat herstel of terug op die Knardijk te plaas nie. Van die toekomsmoontlikhede van die beeld sluit in: om die beeld geheel en al vir herwinning te skrap; in 'n museum te plaas; om die beeld De Surfboard om te doop en by die nuutaangelegde branderplankstrand van Lelystad op te rig, of, dat die beeld, ná 20 jaar uittarting van gelowiges, maar liefs in die vergeetboek moet kom. As die beeld dan moet weg van die Knardijk af, dan sou Gijs van de Wint dit liefs by De Nollen tussen sy vader se ander kunswerke wou hê.

In April 2020 word 'n voorstel ter tafel gelê deur onder meer die SGP, ChristenUnie, Forum voor Democratie en die PVV in die Provinsiale State van Flevoland om 'n ander staanplek te vind vir hierdie kunswerk, maar dit word net-net verwerp. 'n Ander mosie deur die CDA en Groenlinks ingedien ter ondersoek van die restourasie- en verskuiwingskoste, asook die presiese ooreenkomste wat destyds oor die kunswerk aangegaan is, is wel aangeneem.

Die herstelwerk beloop ondertussen €125 000, en om 'n nuwe staanplekkie te vind sou maar alleen die ondersoek €75 000 bedra. Vir sulke groot bedrae is die Provinsiale State nie te vinde nie, maar sake sloer glo om alternatiewe te soek, te wyte aan veranderde werksomstandighede weens covid-19-maatreëls. Uit die dokumente wat agterna aan die Provinsiale State gestuur is, blyk dit 'n opsigter het 'n week voor die storm uitgebreek het alarm gemaak, maar sy raad is in die wind geslaan.