Upsilon Andromedae
Upsilon Andromedae (ook υ And genoem) is ’n dubbelster sowat 44 ligjare van die Aarde af in die sterrebeeld Andromeda. Die hoofster, Upsilon Andromedae A, is ’n geelwitdwergster effens jonger as die Son. Die tweede ster in die stelsel, Upsilon Andromedae B, is ’n rooidwerg in ’n wye wentelbaan.
| Upsilon Andromedae | ||||
| ||||
| ’n Kunstenaarsvoorstelling van Upsilon Andromedae A en twee van sy vier planete. | ||||
| Sterrebeeld | Andromeda | |||
| Spektraaltipe | F9V[1] / M4,5 V | |||
| Soort | Dubbelster | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 01h 36m 47,84216s[2] | |||
| Deklinasie | +41° 24′ 19,6443″[2] | |||
| Skynmagnitude (m) | 4,09 | |||
| Besonderhede | ||||
| Massa (M☉) | 1,27 | |||
| Radius (R☉) | 1,48 | |||
| Ligsterkte (L☉) | 3,57 | |||
| Ouderdom (jaar) | 3,1 miljard | |||
| Temperatuur (K) | 6 074 | |||
| Afstand (ligjaar) | 44,25 | |||
| Eienskappe | ||||
| Veelvoudigheid | 2 | |||
| Planete | 4 | |||
| Ander name | ||||
| 50 Andromedae, BD+40 332, CCDM 01367+4125, FK5 1045, GC 1948, GCTP 331.00, Gl 61, HD 9826, HIP 7513, HR 458, LTT 10561, SAO 37362, WDS 01368+4124A. | ||||
| ||||
Vier planete (soos in 2010) wentel om die hoofster. Al vier is waarskynlik Jupiter-agtige planete. Upsilon Andromedae was beide die eerste veelvoudige planeetstelsel wat om ’n hoofreeksster ontdek is en die eerste veelvoudige planeetstelsel in ’n veelvoudige sterstelsel.
Dubbelster-komponente
wysigUpsilon Andromedae is taamlik na aan ons sonnestelsel geleë: sowat 44 ligjare.[3] Upsilon Andromedae A het ’n skynbare helderheid van 4,09 en kan dus selfs in effens onsuiwer toestande met die blote oog gesien word. Die dowwer ster is net met ’n teleskoop sigbaar.
Upsilon Andromedae A is ’n geelwitdwergster met ’n sterreklassifikasie van F8V – soortgelyk aan die Son, maar jonger, helderder en met ’n groter massa. Volgens die Genève-Kopenhagen-opname is dit sowat 3,1 miljard jaar oud en het dit dieselde verhouding van yster tot waterstof as die Son.[4] Teen sowat 1,3 sonmassas is sy leeftyd korter as dié van die Son. Die hoeveelheid ultravioletstraling op enige van die planete in sy bewoonbare sone sal dieselfde wees as dié wat die Aarde van die Son kry.[5]
Upsilon Andromedae B is ’n rooidwerg met ’n sterreklassifikasie van M4.5V en is skynbaar sowat 750 AE van die hoofster af. Die ware afstand is onbekend. Die ster is in 2002 ontdek in data van die 2MASS-lugopname.[6] Sy massa is kleiner as dié van die Son en hy is baie dowwer.
Planeetstelsel
wysig
Die binneste planeet van die Upsilon Andromedae-stelsel, b, is in 1996 ontdek en is in Januarie 1997 aangekondig saam met die ontdekking van die planeet van Tau Boötis en die binneste planeet van 55 Cancri.[7] Die ontdekking is gedoen deur Geoffrey Marcy en R. Paul Butler, albei sterrekundiges aan die San Francisco-staatsuniversiteit. Dit lyk of die planeet verantwoordelik is vir verhoogde aktiwiteit in die chromosfeer van sy ster.[8]
In 1999 het sterrekundiges aan die San Francisco-staatsuniversiteit en die Harvard-Smithsonian-sentrum vir Astrofisika onafhanklik van mekaar tot die slotsom gekom dat daar waarskynlik drie planete in die stelsel is.[9] Die buitenste twee planete is c en d genoem in volgorde van die ster af. Albei hierdie planete het groter eksentrisiteit in hul wentelbane as enige van die planete van ons sonnestelsel, insluitende die dwergplaneet Pluto.[10] Upsilon Andromedae d is in die stelsel se bewoonbare sone.[5]
’n Vierde planeet, Upsilon Andromedae e, is in 2010 ontdek.[11]
| Planeet of skyf (vanaf ster) |
Massa | Halwe lengteas (AE) |
Wentelperiode (dae) |
Eksentrisiteit | Baanhelling (°) |
Radius |
|---|---|---|---|---|---|---|
| b | 0,62 ± 0,09[13] MJ | 0,0595 ± 0,0034 | 4,62±0,23[13] | 0,022±0,007[13] | — | — |
| c | 1,8 ± 0,26[13] MJ | 0,832 ± 0,048 | 241,26±0,64[13] | 0,260±0,079[13] | — | — |
| d | 3,75±0,54[13] MJ | 2,53 ± 0,15 | 1276,46±0,57[13] | 0,299±0,072[13] | — | — |
| e | 0,96±0,14[13] MJ | 5,2456 ± 0,00067 | 3848,86±0,74[13] | 0,0055±0,0004[13] | — | — |
Verwysings
wysig- ↑ "HD 9826". Simbad. Centre de données astronomiques de Strasbourg. Besoek op 2018-12-09
- ↑ 2,0 2,1 Brown, A.G.A.; et al. (Gaia collaboration) (Augustus 2018). "Gaia-data-uitreiking 2 (DR2): Opsomming van die inhoud". Astronomy & Astrophysics. 616. A1. arXiv:1804.09365. Bibcode:2018A&A...616A...1G. doi:10.1051/0004-6361/201833051. Gaia DR2-rekord vir hierdie bron by VizieR.
- ↑ van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, doi:10.1051/0004-6361:20078357, Bibcode: 2007A&A...474..653V.
- ↑ Holmberg (2007). "Record 970". Geneva-Copenhagen Survey of Solar neighbourhood. Besoek op 19 November 2008.
- ↑ 5,0 5,1 Buccino, Andrea P.; Lemarchand, Guillermo A.; Mauas, Pablo J.D. (2006). "Ultraviolet Radiation Constraints around the Circumstellar Habitable Zones". Icarus. 183 (2): 491–503. arXiv:astro-ph/0512291. Bibcode:2005astro.ph.12291B. doi:10.1016/j.icarus.2006.03.007.
- ↑ Lowrance, Patrick J.; Kirkpatrick, J. Davy; Beichman, Charles A. (2002). "A Distant Stellar Companion in the υ Andromedae System". Astrophysical Journal. 572 (1): L79–L81. arXiv:astro-ph/0205277. Bibcode:2002ApJ...572L..79L. doi:10.1086/341554.
- ↑ Butler, R. Paul; et al. (1997). "Three New 51 Pegasi-Type Planets". Astrophysical Journal. 474 (2): L115–L118. Bibcode:1997ApJ...474L.115B. doi:10.1086/310444.
- ↑ Shkolnik, E.; et al. (2005). "Hot Jupiters and Hot Spots: The Short- and Long-term Chromospheric Activity on Stars with Giant Planets". Astrophysical Journal. 622 (2): 1075–1090. arXiv:astro-ph/0411655. Bibcode:2005ApJ...622.1075S. doi:10.1086/428037.
- ↑ Butler, R. Paul; et al. (1999). "Evidence for Multiple Companions to υ Andromedae". Astrophysical Journal. 526 (2): 916–927. Bibcode:1999ApJ...526..916B. doi:10.1086/308035.
- ↑ Butler, R.P.; et al. (2006). "Catalog of Nearby Exoplanets". Astrophysical Journal. 646 (1): 505–522. arXiv:astro-ph/0607493. Bibcode:2006ApJ...646..505B. doi:10.1086/504701.
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) (web version) - ↑ Curiel, S.; et al. (2011). "A fourth planet orbiting υ Andromedae". Astronomy & Astrophysics. 525: A78. Bibcode:2011A&A...525A..78C. doi:10.1051/0004-6361/201015693.
- ↑ Wright, J. T.; et al. (2009). "Ten New and Updated Multi-planet Systems, and a Survey of Exoplanetary Systems". Astrophysical Journal. 693 (2): 1084–1099. arXiv:0812.1582. Bibcode:2009ApJ...693.1084W. doi:10.1088/0004-637X/693/2/1084.
- ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 13,11 Ligi, R.; et al. (2012). "A new interferometric study of four exoplanet host stars : θ Cygni, 14 Andromedae, υ Andromedae and 42 Draconis". Bibcode:2012A&A...545A...5L. doi:10.1051/0004-6361/201219467.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(hulp)
Eksterne skakels
wysig- "A Triple-Planet System Orbiting Ups Andromedae". San Francisco State University. Lick Observatory. Besoek op 23 Junie 2008.
- "Mystery Solved: How The Orbits Of Extrasolar Planets Became So Eccentric". SpaceDaily. 14 April 2005. Besoek op 23 Junie 2008.
- "Upsilon Andromedae". The Planet Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Mei 2008. Besoek op 23 Junie 2008.
- "The Upsilon Andromedae Planetary System". Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Besoek op 23 Junie 2008.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Upsilon Andromedae.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
