William Butler Yeats

William Butler Yeats (1903)

Ierse digter en toneelskrywer

Handtekening

Literêre stroming
Simbolisme

Beduidende werke

The Celtic Twilight (1893)
The Tower (1928)
The Winding Stair and Other Poems (1933)
Collected Plays (1934)

William Butler Yeats ([ˈjeɪts]; * 13 Junie 1865 in Dublin, Ierland; † 28 Januarie 1939 in Menton, Frankryk) was 'n Ierse digter, toneelskrywer, mistikus, dramaturg en literêre kritikus; 'n leidende figuur van die 20ste eeuse literatuur.

As een van die voorste literêre persoonlikhede van die Ierse en Britse literêre lewe, wat ook in Ierse politiek belang gestel het, het Yeats in sy latere lewe vir twee ampstermyne as Ierse senator gedien. Hy was 'n drywende krag agter die Ierse Literêre Herlewing (Irish Literary Revival), 'n beweging wat die Engelse kulturele invloed tydens die Victoriaanse tydperk ten gunste van Ierland se eie kulturele erfenis wou terugbring, en het saam met Lady Augusta Gregory, Edward Martyn en andere die Abbey Theatre in Dublin gestig wat hy in sy beginjare as direkteur bestuur het.

Yeats se werk het 'n groot invloed op moderne poësie uitgeoefen. Hy lewer 'n beduidende bydrae tot die opbloei van 'n nasionale Ierse letterkunde aan die einde van die 19e eeu, onder meer deur die vestiging van die Irish National Theatre Society.

Hy het in Engeland en Dublin skoolgegaan en vakansies deurgebring in Sligo, aan die Ierse weskus, wat later die agtergrond vir talle van sy gedigte sou word. Yeats het in sy vroeë twintigerjare reeds in die okkulte en die mistisisme begin belangstel.

Hy was 'n ruk lank lid van die Teosofiese Vereniging en later van die okkultiese beweging Hermetic Order of the Golden Dawn. Hy het die werke van die mistikus-digter William Blake (1757-1827) intensief bestudeer en in 1893 'n uitgawe van Blake se poësie versorg. In 1889 ontmoet hy die Ierse revolusionêre aktrise Maud Gonne. Sy liefde vir haar sou lewenslank in sy gedigte neerslag vind.

Onder Gonne se invloed het hy hom ook by verskillende revolusionêre nasionalistiese bewegings aangesluit, onder meer die Irish Republican Brotherhood, wat die voorloper van die Ierse Republikeinse Leër was. Yeats se groot vriendin en medewerker was lady Augusta Gregory, op wie se landgoed Coole Park hy gereeld inspirasie en ontspanning gaan soek het.

Hy en Gregory het hulle beywer vir 'n Ierse Renaissance met die doel om 'n eie Ierse letterkundige tradisie, gegrond op Ierse folklore, te laat herleef. Yeats het baie van sy idealistiese sienings oor die opkoms van ŉ groot Ierse nasionale staat verloor na die Paasopstand in 1916, maar het nietemin senator in die Ierse Vrystaat geword en die amp van 1922 tot 1928 beklee. Sy gesondheid was swak en hy het in sy latere jare gedurig gereis om die ongunstige Ierse klimaat te ontwyk. Op 28 Januarie 1939 is hy in Roquebrune in Suid-Frankryk oorlede.

Hy is eers na die Tweede Wêreldoorlog in 1949 herbegrawe in Ierland. Hy het 'n omvangryke oeuvre nagelaat wat groot onderlinge samehang vertoon en dikwels 'n weerspieëling van sy lewe en belangstellings is. Die vroeë Ierse geskiedenis en mitologie vorm 'n deurlopende tema in sy werk. Sy toneelstuk Cathleen ni Houlihan (1902) is spesiaal vir Maud Gonne geskryf.

Ook sy eerste bundels, The rose (1893) en The wind among the reeds (1899), bevat liriese gedigte van persoonlike aard. Later het Yeats se politieke betrokkenheid sterk in sy werk neerslag gevind. Die bundel The green helmet (1910) bevat reeds politieke kommentaar. Sy belangrikste laaste bundels was Michael Robartes and the dancer (1921), The tower (1928) en The winding stair (1929), waarin Yeats se vernaamste simbole hul volledigste ontplooiing vind.

Afgesien van sy toneel- en digkuns was Yeats ook 'n belangrike essayis en kritikus. Sy bekendste werke op dié gebied is die gesaghebbende The Oxford book of modern verse (1936), A vision (1925) en Explorations (1962). Hy word saam met Ezra Pound en T.S. Eliot as een van die belangrikste vernuwers van die 20e-eeuse Engelse digkuns beskou.

Die Nobelprys vir Letterkunde is in 1923 aan hom toegeken

Bronne

Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 180

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie William Butler Yeats.