Warskouverdrag
Die Warskouverdrag (voorheen die Verdrag van Vriendskap, Samewerking, en Gemeenskaplike Bystand, soms ook kortweg na verwys as WarPac, in opposisie tot NAVO; Russies: Договор о дружбе, сотрудничестве и взаимной помощи)[1] was 'n kollektiewe verdedigingsverdrag tussen die Sowjetunie en sewe ander satellietstate in Sentraal- en Oos-Europa tydens die Koue Oorlog. Die Warskouverdrag was die militêre aanvulling tot die Raad vir Gemeenskaplike Ekonomiese Bystand, die streeksorganisasie vir die kommunistiese state in Sentraal- en Oos-Europa. Die Warskouverdrag is gestig in reakie tot die integrasie van Wes-Duitsland by NAVO,[2][3][4] in 1955 asook oor die Parysverdrae van 1954,[5][6][7][8][9] maar daar was ook geglo dat die organisasie gemotiveer is deur die Sowjetunie se strewe om beheer te behou oor die militêre magte van Sentraal- en Oos-Europa.[10]
Hoewel die Waskouverdrag gestig is as 'n magsbalans,[11] of teenwig teen[12] NAVO, was daar nooit werklike konfrontasie tussen die twee magte nie. Pleks hiervan is die konflik op 'n ideologiese basis geveg. Beide NAVO en die Warskouverdrag het tot die uitbreiding van militêre magte gelei, en die integrasie daarvan by die onderskeie blokke.[12] Die Warskouverdrag se grootste militêre betrokkenheid was die Warskouverdrag se inval in Tsjeggo-Slowakye (met die deelname van al die Verdraglande, behalwe Roemenië en Albanië).[11] Die Verdrag het nie daarin geslaag om op te tree toe die Rewolusies van 1989 in Oos-Europa posgevat het nie. Dit het met die Solidarność-beweging in Pole begin en in Junie 1989 in sy doel geslaag.
Die Verdrag se ontbinding is op 25 Februarie 1991 op 'n vergadering van verdedigings- en ministers van buitelandse sake van die oorblywende lidlande in Hongarye bespreek. Op 1 Julie 1991 verklaar die Tsjeggo-Slowaakse president Václav Havel die formele ontbinding van die Warskouverdrag van Vriendskap, Samewerking, en Gemeenskaplike Bystand, wat in 1955 gestig is. Die Ontbinding van die Sowjetunie self het hierna in Desember 1991 gevolg.
Struktuur
wysigDie Warskouverdrag se organisasie was tweeledig: die politieke raadplegende komitee, wat die politieke aangeleenthede hanteer het, en die gekombineerde bevel van die verdraglande se weermagte, wat die multi-nasionale gevegsmagte vanuit sy hoofkwartier in Warskou, Pole, beheer het. Die opperbevelhebber van die verenigde gewapende magte van die Warskouverdrag, was ook altyd die eerste- adjunkminister van verdediging van die Sowjetunie, en ook die hoof van die gekombineerde magte van die verdraglande, en ook 'n eerste-adjunkhoof van die generale staf van die gewapende magte van die Sowjetunie. Dus, hoewel dit oënskynlik 'n internasionale veiligheids-alliansie moes wees, het die Sowjetunie die Warskouverdrag se gewapende magte beheer.[13]
Strategie
wysigDie strategie agter die stigting van die Warskouverdrag was die Sowjetunie se begeerte om Sentraal- en Oos-Europa te domineer. Hierdie beleid is gedryf deur ideologiese en geostrategiese oogmerke. Ideologies gesproke het die Sowjetunie vir homself die reg opgeëis om sosialisme en kommunisme te definieer en as wêreldleier van die globale sosialistiese beweging op te tree. 'n Uitvloeisel uit hierdie idee was die noodsaaklikheid van ingryping waar dit lyk of 'n land die kern van die sosialistiese idee en funksionering van die Kommuniste Party oortree, soos dit vasgestel was in die Brezhnef Doktriene.[14] Geostrategiese beginsels het ook druk op die Sowjetunie geplaas om invalle op sy gebiede vanuit die Europese magte te verhoed.
Geskiedenis
wysigDie begin
wysig
Voordat die Warskouverdrag gesluit is, het die Tsjeggo-Slowaakse leierskap, wat bang was vir Wes-Duitsland se herbewapening, 'n veiligheidspakt met Oos-Duitsland en Pole gesluit.[8] Hierdie lande het hul baie skerp uitgespreek teen die hermilitarisering van Wes-Duitsland.[15] Die Warskouverdrag is hoofsaaklik gestig omdat Wes-Duitsland binne NAVO toegelaat is om weer militêr op te bou. Soos die Sowjetunie, was Europese lande in beide die Weste sowel as die Ooste, bang dat Wes-Duitsland weer 'n militêre mag sou word, aangesien die Duitse militarisme van Nazi-Duitsland nog vars in almal se geheue was.[3][4][16] Die Sowjetunie het reeds bilaterale verdrae met al sy oostelike satellietstate gehad, die Verdrag was ook vir 'n lang tyd as "oorbodig" beskou,[17] en omdat dit so inderhaas gesluit is, het NAVO-amptenare dit as 'n "kartondoos-kasteel" beskryf.[18] In Maart 1954 het die Sowjetunie, uit vrees vir 'n nuwe gemilitariseerde Wes-Duitsland, aansoek gedoen om lidmaatskap van NAVO.[19][20]
Die Sowjets het, in die nadraai van die Berlynse Konferensie van Januarie-Februarie 1954, gevra om lid te word van NAVO. Die Sowjet minister van buitelandse sake, Molotof, het 'n voorstel ingedien om Duitsland te herenig[21] en 'n verkiesing te hou vir 'n pan-Duitse regering,[22] met die voorwaardes dat die Geallieerde Magte se leërs onttrek en Duitsland neutraal bly.[23] Al die ander ministers van buitelandse sake, die Verenigde State, die Verenigde Koninkryk en Frankryk, het dit geweier.[24]
Op 23 Oktober 1954, skaars nege jaar nadat die Geallieerdes Nazi-Duitsland oorwin het, en daarmee 'n einde aan die Tweede Wêreldoorlog in Europa gebring het, is daar finaal besluit om Wes-Duitsland as deel van NAVO toe te laat. Die inkorporasie van Wes-Duitsland op 9 Mei 1955 by die organisasie, is beskryf as "'n beslissende keerpunt in die geskiedenis van ons kontinent", deur Harvard Lange, die Noorweegse minister van buitelandse sake van daardie tyd.[25] In November 1954 vra die Sowjetunie vir 'n nuwe Europese vredesverdrag, in 'n finale poging om die herbewapening van Wes-Duitsland te verhoed, maar dit word geweier.
Die Sowjetunie en sewe ander Europese lande vergader op 14 Mei 1955 vir "die bevestiging van hul strewe om 'n stelsel van kollektiewe sekuriteit in Europa te vestig wat gegrond is op die deelname van alle Europese lande, ongeag hul sosiale- en politieke bedelings",[26] en stig die Warskouverdrag in reaksie op die integrasie van Wes-Duitsland by NAVO.[3] Die groep verklaar tydens die stigtingsvergadering dat " 'n gemilitariseerde Wes-Duitsland en sy integrasie by die NAVO-blok, gevare inhou vir nog 'n oorlog en 'n bedreiging is vir die nasionale sekuriteit van vredevolle lande. Onder die omstandighede moet die vredevolle Europese lande die nodige stappe neem om hul eie veiligheid te verseker".[26]
Die Sowjetunie het een van die stigterslande van die Warskouverdrag, die Duitse Demokratiese Republiek (Oos-Duitsland) toegelaat om te herbewapen en die Nasionale Volksleër op die been te bring, as teenvoeter vir Wes-Duitsland.
Lede
wysigDie agt lidlande van die Warskouverdrag het onderneem om mekaar te verdedig indien enige van hul lande aangeval word. Die onderlinge verhouding was gegrond op gemeenskaplike nie-ingryping by mekaar se interne aangeleenthede, respek vir nasionale soewereiniteit, en politieke onafhanklikheid. Byna al daardie lidlande was egter onregstreeks deur die Sowjetunie beheer.
Die stigterslande van die Verdrag van Vriendskap, Samewerking en Gemeenskaplike Bystand, was die volgende kommunistiese lande:
Volksrepubliek van Albanië (onttrek in 1968)
Volksrepubliek van Bulgarye
Oos-Duitsland
Volksrepubliek van Hongarye
Roemeense Volksrepubliek
Sowjetunie
Tsjeggo-Slowaakse Republiek
Gedurende die Koue Oorlog
wysigNAVO en die Warskoulande het vir 36 jaar nooit regstreeks teen mekaar in Europa, die VSA, of die Sowjetunie, en hul respektiewelike bondgenote oorlog gemaak nie. Strategiese beleide is gebruik om mekaar in bedwang te hou, terwyl daar binne die wyer Koue Oorlog op die internasionale teater teen mekaar gewerk en geveg is.
Toe die regering van Imre Nagy in 1956 Hongarye uit die Warskouverdrag onttrek, het Sowjet-troepe inbeweeg en die regering verwyder. Sowjetsoldate het die Hongaarse Rewolusie landwyd met geweld onderdruk en sowat 2 500 Hongare is dood.
Die multi-nasionale gewapende magte se enigste gesamentlike optrede was die Warskouverdrag se inval in Tsjeggo-Slowakye in Augustus 1968. Alle lidlande, behalwe die Sosialistiese Republiek van Roemenië en die Volksrepubliek van Albanië het aan die inval deelgeneem.
Einde van die Koue Oorlog
wysigDie begin van die einde van die Koue Oorlog het aangebreek met die reeks rewolusies wat in laat 1989 begin het, toe opstande en openbare onmin die kommunistiese regerings van die Warskouverdaglande van hul mag ontneem het. Terselfdertyd het nasionalisme die klimaat geskep vir perestroika en glasnost om die institusionele ineenstorting van die kommunistiese regering in die Sowjetunie teweeg te bring.[27]
Die kommunistiese regerings in Pole, Hongarye, Tsjeggo-Slowakye, die Duitse Demokratiese Republiek, Roemenië en Bulgarye is tussen 1989 en 1991 in opstande tot 'n val gebring.
Op 25 Februarie 1991 is die Warskouverdrag op 'n vergadering van verdedigings- en ministers van buitelandse sake van die Verdraglande wat nog oorgebly het, in Hongarye ontbind.[28] Op 1 Julie 1991 kondig die Tsjeggo-Slowaakse president Václav Havel in Praag formeel die einde van die 1955 Warskouverdrag van Vriendskap, Samewerking en Gemeenskaplike Bystand aan, na 36 jaar van militêre alliansie met die Sowjetunie. Die verdrag was inderdaad de facto in Desember 1989 ontbind met die gewelddadige rewolusie in Roemenië toe die regering omvergewerp is sonder enige ingryping deur enige ander lidland. Die Sowjetunie het homself in Desember 1991 onttrek.
Sentraal- en Wes-Europa na die Warskouverdrag
wysigDie Tsjeggiese Republiek, Hongarye en Pole sluit op 12 Maart 1999 by NAVO aan, saam met Bulgarye, Estland, Letland, Litaue, Roemenië en Slowakye wat in Maart 2004 aansluit, Albanië en Kroasië volg hulle voorbeeld op 1 April 2009.
Rusland en sommige van die ander post-Sowjetunie-lande sluit aan by die Gesamentlike Veiligheidsverdrag-organisasie.
In November 2005 open die Poolse regering sy Warskouverdrag-argiewe vir die Instituut vir Nasionale Herinneringe wat in Januarie 2006 sowat 1 300 gedeklassifiseerde dokumente publiseer. Honderd dokumente is teruggehou hangende militêre deklassifikasie, 30 hiervan is later gepubliseer, terwyl sowat 70 dokumente geheim en ongepubliseer bly.
Verwysings
wysig- ↑ "Text of Warsaw Pact" (PDF). United Nations Treaty Collection. Besoek op 22 Augustus 2013.
- ↑ Yost, David S. (1998).
- ↑ 3,0 3,1 3,2 "Formation of Nato and Warsaw Pact" (in Engels). History Channel. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Mei 2020. Besoek op 22 Desember 2015.
- ↑ 4,0 4,1 "The Warsaw Pact is formed" (in Engels). History Channel. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2020. Besoek op 22 Desember 2015.
- ↑ Broadhurst, Arlene Idol (1982).
- ↑ Christopher Cook, Dictionary of Historical Terms (1983)
- ↑ The Columbia Enclopedia, fifth edition (1993) bl. 2926
- ↑ 8,0 8,1 The Warsaw Pact Reconsidered: International Relations in Eastern Europe, 1955–1969 Laurien Crump Routledge, bl. 21-22, 11.02.2015
- ↑ The Oder-Neisse Line: The United States, Poland, and Germany in the Cold War Debra J. Allen page 158 "Treaties approving Bonn's participation in NATO were ratified in May 1955...shortly thereafter Soviet Union...created the Warsaw Pact to counter the perceived threat of NATO"
- ↑ "Warsaw Pact: Wartime Status-Instruments of Soviet Control".
- ↑ 11,0 11,1 Amos Yoder (1993). Communism in Transition: The End of the Soviet Empires. Taylor & Francis. p. 58. ISBN 978-0-8448-1738-5.
- ↑ 12,0 12,1 Bob Reinalda (11 September 2009). Routledge History of International Organizations: From 1815 to the Present Day. Routledge. p. 369. ISBN 978-1-134-02405-6.
- ↑ Fes'kov, V. I.; Kalashnikov, K. A.; Golikov, V. I. (2004).
- ↑ The Review of Politics Volume, 34, No. 2 (April 1972), bl. 190-209
- ↑ Europa Antoni Czubiński Wydawn.
- ↑ World Politics: The Menu for Choice page 87 Bruce Russett, Harvey Starr, David Kinsella – 2009 The Warsaw Pact was established in 1955 as a response to West Germany's entry into NATO; German militarism was still a recent memory among the Soviets and East Europeans.
- ↑ The Warsaw Pact Reconsidered: International Relations in Eastern Europe, 1955–1969 Laurien Crump Routledge, bl. 17, 11.02.2015
- ↑ The Warsaw Pact Reconsidered: International Relations in Eastern Europe, 1955–1969 Laurien Crump Routledge, bl. 1, 11.02.2015
- ↑ "Soviet Union request to join NATO" Geargiveer 13 September 2016 op Wayback Machine (PDF).
- ↑ "Proposal of Soviet adherence to NATO as reported in the Foreign Relations of the United States Collection".
- ↑ Molotov 1954a, p. 197,201.
- ↑ Molotov 1954a, p. 202.
- ↑ Molotov 1954a, p. 197–198, 203, 212.
- ↑ Steininger, Rolf (1991). The German Question: The Stalin Note of 1952 and the Problem of Reunification. Columbia Univ Press. p. 103.
- ↑ "West Germany accepted into Nato". BBC News (in Engels). 9 Mei 1955. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2019. Besoek op 17 Januarie 2012.
- ↑ 26,0 26,1 "Text of the Warsaw Security Pact (see preamble)".
- ↑ The New Fontana Dictionary of Modern Thought, third edition, 1999, bl. 637–8
- ↑ "Warsaw Pact and Comecon To Dissolve This Week".
Eksterne skakels
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Warsaw Pact. |