Waterstofselenied

Waterstofselenied is 'n verbinding van waterstof en seleen in sy -2 oksidasietoestand en formule H₂Se. Die soute word seleniede genoem.

Eienskappe

Algemeen
Naam	Waterstofselenied
Struktuurformule van
Chemiese formule	H2Se
Molêre massa	80.987 [g/mol]
CAS-nommer	7783-07-5
Dipoolmoment	0,24 D
Reuk	Baie onwelriekend
Fasegedrag
Smeltpunt	-65,73 °C
Kookpunt	-41,3 °C
Digtheid
Oplosbaarheid	270 ml/100 ml (@22,5 °C)
Dampdruk	878 kPa (@21 °C)
ΔfHɵ	-26,4(0,1) kJ/mol
Suur-basis eienskappe
pKa	1ste: 3,9 ; 2de: 15
Veiligheid
Flitspunt
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.
Portaal Chemie

Dit is 'n toksiese, brandbare en baie onwelriekende gas wat oplosbaar is in water en 'n matig sterk suur is.

In die liggaam

Die stof speel 'n sleutelrol in die sintese van seleenhoudende proteïene. Dit kom in spoorhoeveelhede in die menslike liggaam voor as sy gekonjugeerde basis HSe⁻, die waterstofseleniedioon. Die liggaam kan 'n oorskot van die stof op twee maniere uitskei: deur vorming van selenosuikerverbindings wat in die urine uitgeskei word, of deur reaksie met S-adenosielmetionien (SAM) wat die vlugtige dimetielselenied oplewer wat uitgeasem word:

$H_{2}Se\xrightarrow {SAM} H_{3}CSeH\xrightarrow {SAM} CH_{3}SeCH_{3}$

Gebruike

H₂Se word óf as 'n reduseermiddel gebruik óf vir addisie aan onversadigde molekules. Dit word as reagens in organiese reaksies gebruik, bv. in invoeging in 'n nitril met funksionele groep -C≡N (sianied) wat 'n seleenamied -CSeNH₂ oplewer. Dit reageer ook met karbodiïmiede en vorm 'n selenoüreum. Disikloheksielkarbodiïmied word soms gebruik om 'n stof te verkry wat met radioaktiewe ⁷⁵Se gemerk is.

Reaksie van die suur met 'n oplossing van natriumhidroksied lewer natriumwaterstofselenied, wat ook as reagens gebruik word:

$H_{2}Se(g)+Na^{+}(aq)+OH^{-}(aq)\rightarrow Na^{+}(aq)+HSe^{-}(aq)+H_{2}O$

Natriumwaterstofselenied is 'n kristallyne vastestof wat makliker en veiliger is om as reagens te gebruik as die toksiese en onwelriekende gas self. Die gas kan indien nodig in situ gevorm word deur hidrolise van seleniede soos aluminiumselenied Al₂Se₃.