Wiets Beukes
Wiets Beukes is joernalis, redakteur van Die Burger en 'n Afrikaanse skrywer.
Lewe en werk
wysigWiets Daniël Beukes is op 25 Augustus 1927 op die plaas De Poort aan die Osspruit in die distrik Brandfort in die Vrystaat gebore. Sy ouers is Wiets Beukes en Nonnie Duvenhage. Nadat hy die plaasskool Vlakfontein vir sy laerskoolopleiding bygewoon het, gaan hy na die Sekondêre Skool op Brandfort (tans bekend as Hoërskool Staatspresident Swart), waar hy matrikuleer. In sy matriekjaar verower hy die goue Dux-medalje by sy skool. Sy vader is vroeg oorlede, waarna hy sy weduwee moeder getrou bystaan. Hy studeer verder aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, waar hy in 1947 die B.A.-graad en in 1948 die B.A. Honneurs-graad in Afrikaans-Nederlands met lof behaal. Op universiteit is hy redakteur van die studentetydskrif Irawa en is hy lid van die Studenteraad en voorsitter van die Lettere-vereniging.
Vanaf 1 Januarie 1949 is hy verbonde aan die redaksie van Die Volksblad in Bloemfontein, waar hy verskeie kere parlementêre verslaggewer is en ook politieke skrywer en algemene nuusman. Hy doen baanbrekerswerk in die vyftigerjare met die vestiging van Die Volksblad se redaksionele kantore in Welkom, die Goudveld – Kroonstadgebied en op Klerksdorp. In 1957 word hy aangestel as assistent tot die redakteur en in 1970 word hy bevorder tot assistent-redakteur. Sedert begin 1976 is hy assistent-redakteur by Die Burger in Kaapstad en word in 1977 redakteur van hierdie koerant, ’n posisie wat hy tot met sy aftrede in Augustus 1990 beklee. Na sy aftrede is hy in beheer van die Nasionale Pers se geskiedenis-afdeling, waar hy redakteur is van die boekstawing van die maatskappy se geskiedenis. Hy onderneem verskeie buitelandse reise vir studie- en verlofdoeleindes en besoek onder meer Europa, Suid-Amerika, Rhodesië, Zambië en Mosambiek. Hy is ongetroud en gaan bly na sy aftrede in die La Provence-oord in Welgelegen in die Kaap. Hy besit ook ’n strandhuis op Franskraal.
Skryfwerk
wysigOp skool begin hy al vir tydskrifte skryf. Reeds in November 1956 verskyn prosasketse van hom in Standpunte en twee daarvan, “Oudag se oues” en “Werkster op besoek”, word deur Hennie Aucamp in “Bolder” opgeneem. In “Oudag se oues” woon ouer getroude pare in ’n behuisingskompleks wat deur die ongenaakbare mnr. Kotze geadministreer word. Die reëls bepaal dat slegs getroude pare in die kompleks mag woon, sodat as iemand sterf, die eggenote nie net ’n lewensmaat verloor nie, maar ook ’n dak oor sy/haar kop. Frans en Dora maak dan reeds planne om te trou as hulle wederhelftes sou sterf. “Werkster op besoek” is die verhaal van ’n vrou wat nooit kinders gehad het nie en as gevolg daarvan geestelik afgetakel is deur haar man. Sy probeer selfmoord pleeg deur bytsoda te drink, maar slaag slegs daarin om haar keel en ingewande so te beskadig dat sy nooit weer normaal kan eet nie. Wanneer die maatskaplike werkster besoek aflê, is dit duidelik dat die vrou speel asof sy ’n baba het en haar kos eet en aan haar lyf voel asof sy ’n baba is. So kom haar lewenswens op ironiese wyse tot vervulling.
Die novelle “En kyk, ’n wit perd” [1]se titel verwys na die perd van Openbaring wat die weg vir die Wederkoms voorberei en dit word ook simbool van die mens se vermoë om te glo en te droom. Hierin word die problematiek van liefde in sy wydste betekenis aangespreek.[2] Benewens die liefde tussen die geslagte, word met verwysing na maatskaplike toestande ook die liefde en aanvaarding tussen rasse aangeraak.[3] Veral geslaagd is die beskrywing van die bevoorregte sosiale werklikheid van die blanke teenoor die nie-blanke, wat telkens rakelings by mekaar aansluit. Die novelle het ’n episodiese opset, maar Beukes slaag knap daarin om die verskillende episodes aanmekaar te heg deur die sentrale tema. Van sy kortverhale word opgeneem in die versamelbundels “Bolder” en “Vuurslag”. Hy kry die 1992 Rapportprys vir nie-fiksie en die 1993 Recht Malan-prys vir sy redigering van “Boekewêreld – Die Nasionale Pers in die Uitgewersbedryf tot 1990”.[4] Hy is ook redakteur van “Oor grense heen: Op pad na ’n nasionale pers 1948–1990” waarin die geskiedenis van die koerantbedryf die onderwerp is.
Eerbewyse
wysigMet sy uittrede word die Nasionale Pers se hoogste eerbewys vir individuele prestasie, die Phil Weberprys, aan hom toegeken. In 1991 word hy deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns met die Markus Viljoen-medalje bekroon uit erkenning vir sy langdurige hoogstaande werk in die Afrikaanse joernalistiek.
Publikasies
wysig| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1975 | En kyk, ’n wit perd |
| As redakteur | |
| 1992 | Boekewêreld – Die Nasionale Pers in die Uitgewersbedryf tot 1990 |
| Oor grense heen: Op pad na ’n nasionale pers 1948–1990 | |
Bronnelys
wysigBoeke
wysig- Grobler, Hilda “Bolder” Blokboeke 57 Academica Pretoria en Kaapstad Eerste uitgawe 1988
- Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en
- Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
Tydskrifte en koerante
wysig- Anoniem “Wiets Beukes word redakteur van Die Burger” “Die Volksblad” 5 Februarie 1977
- Anoniem “Wiets Beukes lê die tuig neer” “Die Burger” 31 Julie 1990
- Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale
- Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
- Spesiale verteenwoordiger “Burger se oud-redakteur deur Akademie vereer” “Die Burger” 22 Junie 1991
Internet
wysig- Beukes, Wiets Netwerk24: http://www.netwerk24.com/Stemme/Vorster-en-Botha-Laaste-indrukke-20150217 Geargiveer 3 Oktober 2018 op Wayback Machine
- Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1990/07/31/8/11.html
- Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Beukes,_Wiets_D.
- Pressreader: http://www.pressreader.com/south-africa/die-burger/20150711/282948153903942/TextView
- Serfontein, Dot Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2004/11/18/BY/10EEU/01.html
- Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n93105995/