Klerksdorp

Klerksdorp is 'n stad in die Noordwes-provinsie van Suid-Afrika en die oudste dorp in die weste van die historiese Transvaal. Benewens vir mynbouaktiwiteite is Klerksdorp die ekonomiese, mediese, onderwys- en handelsentrum van die Noordwes-provinsie en die noordelike Vrystaat. Die N12 nasionale pad gaan deur Klerksdorp.

Klerksdorp
Gebou van Klerksdorp se eertydse NG moedergemeente
Klerksdorp  Klerksdorp se ligging in Noordwes
Koördinate: 26°52′S 26°40′O
Land	Suid-Afrika
Provinsie	Noordwes
Distrik	Dr Kenneth Kaunda
Munisipaliteit	Matlosana
Stigting	1837
Oppervlak
• Totaal	105,98 km2 (40,92 vk. myl)
Bevolking  (2011)
• Totaal	186 515
• Digtheid	1 760/km2 (4 600/vk. myl)
Rasverdeling (2011)
• Wit mense	18.0%
• Indiërs/Asiërs	1.3%
• Bruin mense	6.4%
• Swart mense	74.0%
• Ander	0.3%
Taal (2011)
• Tswana	42.7%
• Afrikaans	23.8%
• Xhosa	11.7%
• Sotho	10.7%
• Ander	11.2%
Poskode (strate)	2571
Poskode (posbusse)	2570
Skakelkode	018

Geskiedenis

Fountain Villa, Hendrik Potgieterstraat

Die dorp is in 1837 gestig, toe Voortrekkers hulle aan die oewers van die Schoonspruit gevestig het. Die bekendste onder die eerste setlaars was C.M. du Plooy, wat op die plaas "Elandsheuwel" met 'n oppervlak van 160 vierkante kilometer geboer het. Hy stel erwe en weiregte op sy plaas aan ander Voortrekkers beskikbaar, wie in ruil daarvoor 'n dam en 'n besproeiingskanaal vir hom gebou het. Die gebied kry later, ter ere van sy eerste landdros, Jacob de Clerq, die naam Klerksdorp.

In Augustus 1886 is, net soos aan die Witwatersrand, ook in die Klerksdorp-distrik goud ontdek, en duisende fortuinsoekers het na die dorp gestroom, wat vinnig gegroei en oor sewentig kroeë en selfs sy eie effektebeurs beskik het.

Die goudrif het egter die gebruik van duur en tegnies gevorderde toerusting vir die ontginning van die edelmetaal noodsaaklik gemaak, en die meeste gouddelwers het die dorp in die laat negentigerjare weer verlaat. Die mynbounywerheid in die gebied beleef 'n ekonomiese agteruitgang.

Op 3 Augustus 1897 word Klerksdorp se spoorwegverbinding met Krugersdorp en in 1906 dié met Kimberley geopen.

Tydens die Tweede Vryheidsoorlog (1899-1902) vind swaar gevegte in die omgewing van Klerksdorp plaas, en die Britte rig hier ook 'n groot konsentrasiekamp op.

Groot maatskappye hervat die mynbou in 1932, en Klerksdorp beleef veral ná die Tweede Wêreldoorlog 'n nuwe ekonomiese bloeitydperk.

Vandag sluit die metropolitaanse gebied van Klerksdorp met sy meer as 350 000 inwoners (die sogenaamde Kosh-gebied: Klerksdorp, Orkney, Stilfontein en Hartbeesfontein) ook die dorpe Orkney, Kanana, Stilfontein, Khuma, Hartbeesfontein en Tigane in. Klerksdorp is die ekonomiese sentrum van die Noordwesprovinsie en is nog steeds 'n belangrike mynboudorp vir die goudbedryf, alhoewel sy belangrikheid geleidelik begin afneem. Naas goud word ook uraan in die gebied ontgin.

'n Hewige aardbewing het in Maart 2005 groot skade op Stilfontein aangerig en ook die mynbougeriewe ernstig beskadig. Daar word vermoed dat die aardbewing deur ondergrondse menslike mynaktiwiteite veroorsaak of aangehelp is, dus is meeste van die myne permanent gesluit daarna.

Distrik

Die distrik is 3 500 km² groot. Die distrik van Klerksdorp is nog steeds 'n belangrike landbousentrum, wat veral mielies, sorghum, grondboontjies en sonneblomme betref. Klerksdorp beskik oor die grootste mieliesilo in Suid-Afrika en die grootste landbou-koöperatief in die suidelike halfrond, Senwes. Die dorp staan ook bekend vir sy Sussex-beeskuddes; Klerksdorp is die hoofkwartier van die Suid-Afrikaanse Sussextelersvereniging.

Bekende boorlinge

• Eben Dönges (1898-1968), politikus
• Desmond Tutu (1931-2021), kerkleier en anti-apartheidsaktivis

Sien ook

• Gereformeerde kerk Klerksdorp
• Gereformeerde kerk Klerksdorp-Noord
• Gereformeerde kerk Klerksdorp-Wes
• Lys van dorpe in Suid-Afrika
• NG gemeente Elandia
• NG gemeente Klerksdorp
• NG gemeente Klerksdorp-Doringkruin
• NG gemeente Klerksdorp-Flimieda
• NG gemeente Klerksdorp-Goudkop
• NG gemeente Klerksdorp-La Hoff
• NG gemeente Klerksdorp-Noord
• NG gemeente Klerksdorp-Oos
• NG gemeente Klerksdorp-Suid
• NG gemeente Klerksdorp-Suidheuwels
• NG gemeente Klerksdorp-Wilkruin
• NG gemeente Meiringspark
• NG gemeente Skoonspruit

Eksterne skakel

• Haswell, Robert F.: Oudeklerksdorp and Weenen - Historic dorpsgesigte worthy of conservation. In: Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 32, nr. 2, April 1983
• Die webwerf van Klerksdorp se Stadsraad Geargiveer 23 Augustus 2004 op Wayback Machine
• Inligting oor Klerksdorp Geargiveer 10 Januarie 2016 op Wayback Machine
• Klerksdorper.com Geargiveer 23 Augustus 2007 op Wayback Machine: Stadsgids
• Myklerksdorp.co.za Geargiveer 21 Oktober 2015 op Wayback Machine: Stadsgids oor Klerksdorp se besighede