Wikipedia:Voorbladartikel week 21 2020
Die Verenigde Koninkryk (Engels: United Kingdom; kort UK, VK) of Brittanje, amptelik die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje en Noord-Ierland (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland), is die grootste eilandnasie in Europa en bestaan uit die vier lande (in Engels nations genoem) Engeland, Skotland, Wallis en Noord-Ierland. Dit is noordwes van die Europese vasteland op die hoofeiland Groot-Brittanje geleë en beslaan daarnaas ook sowat 'n sesde van sy westelike buureiland Ierland (Noord-Ierland). Die staatsgebied word omring deur die Noordsee in die ooste, die Engelse Kanaal in die suide en die Atlantiese Oseaan in die weste en die noorde. As gevolg van sy koloniale verlede is daar nog steeds talle kleiner oorsese besittings.
Die historiese oorspronge van die Verenigde Koninkryk strek terug tot in die tydperk van die Angel-Saksiese koning Athelstan wat in die vroeë 10de eeu n.C. oorheersende invloed oor aangrensende Keltiese koninkryke begin uitoefen het. In die volgende eeue het ook verder af geleë koninkryke deur militêre verowering onder Engelse gesag gekom.
Wallis, 'n losse verbond van Keltiese koninkryke in die suidweste van Groot-Brittanje, is deur die sogenaamde Uniewette (Acts of Union) van 1535 en 1542 formeel met Engeland verenig. Skotland, wat al sedert 1603 deur 'n Engelse monarg geregeer word, is in 1707 formeel met Engeland en Wallis verenig om die Verenigde Koninkryk van Groot-Brittanje te vorm (Acts of Union 1707). Sedertdien is na die verskillende volke binne die Verenigde Koninkryk as Britte verwys.
Ierland het vanaf die 17de eeu geleidelik onder Engelse gesag gekom en is in 1800 volgens die Uniewet (Act of Union) formeel met Groot-Brittanje verenig. Die grootste deel van Ierland, 'n merendeels Rooms-Katolieke land, het in 1922 sy onafhanklikheid van die Verenigde Koninkryk verwerf, maar ses van die historiese provinsie Ulster se nege graafskappe met 'n oorwegend Protestantse bevolking het as Noord-Ierland deel van die Verenigde Koninkryk gebly.
Betrekkinge tussen die vier landsdele van die Verenigde Koninkryk is verskeie kere deur politieke, ekonomiese en kulturele spanning vertroebel. So het die regerende party in Skotland, die Skotse Nasionale Party, laat in 2014 'n vergeefse poging aangewend om Skotse onafhanklikheid deur middel van 'n referendum te bewerkstellig. Die Britse regering het politieke ontevredenheid met die tendensieel sentralistiese regeringstelsel in die laat 20ste eeu deur die skepping van streeksparlemente met sekere bevoeghede in Noord-Ierland, Skotland en Wallis probeer teenwerk.
Britse entrepreneurs, tegnici en wetenskaplikes het beslissende bydraes tot die wêreldekonomie en tegnologiese vooruitgang gemaak. So was die Verenigde Koninkryk die eerste land ter wêreld wat die nywerheidsomwenteling ondergaan het. In die tyd ná die Tweede Wêreldoorlog het die land sy internasionale invloed veral op kulturele gebied laat geld, waaronder literatuur, toneelkuns, film, televisie en popmusiek. Die lang lys van suksesvolle uitvoere sluit die Engelse taal in wat vandag orals op aarde as die leidende medium en lingua franca van ekonomie, wetenskap, kuns en kultuur gebesig word.
Van die Verenigde Koninkryk se huidige totale bevolking van 65,1 miljoen is die oorgrote meerderheid (sowat 54,8 miljoen of 84,2 persent) in Engeland saamgetrek. Die bevolking van Wallis word op 3,1 miljoen beraam (vyf persent van die VK se totale bevolking), dié van Skotland op 5,4 miljoen (agt persent) en dié van Noord-Ierland op 1,85 miljoen (drie persent). Die gemiddelde bevolkingsdigtheid vir die hele Koninkryk is 265 inwoners per km².
Die Verenigde Koninkryk is 'n stigterslid van die Britse Statebond, die NAVO en die Verenigde Nasies. Tussen 1 Januarie 1973 en 31 Januarie 2020 was dit daarnaas 'n lidland van die Europese Unie. Ontevredenheid met die EU se beleid van politieke integrasie en massa-immigrasie uit Oos-Europese EU-lidlande, wat buitengewone druk op gesondheidsdienste en die behuisings- en arbeidsmark geplaas het, was van die hoofredes vir 'n meerderheid Britse kiesers om in 'n referendum op 23 Junie 2016 teen die land se voortgesette EU-lidmaatskap te stem.