William Harvey

William Harvey (1 April 1578 - 3 Junie 1657) was 'n Engelse dokter wat 'n groot bydrae tot die mediese wetenskap gelewer het deur te ontdek hoe bloed in 'n sirkelbaan deur die liggaam vloei en die rol van die hart daarin. William Harvey is op 1 April 1578 op Folkestone, in Kent, Engeland, as die seun van 'n suksesvolle handelaar gebore.

Ná sy skoolopleiding het hy in Cambridge gaan studeer en daarna aan die Universiteit van Padua in Italië, waar daar toe 'n bekende mediese skool was. Harvey se familiewapen pryk vandag nog in die voorportaal van die Universiteit van Padua as 'n huldeblyk aan een van die inrigting se beroemdste studente. Een van sy leermeesters aan dié universiteit was Fabricius van Aquapendente, wat sy studente geleer het dat daar kleppe in die are is. Fabricius was egter nie seker wat die doel van die kleppe was nie. Nadat Harvey sy graad in 1602 behaal het, is hy terug na Engeland, waar hy in 1607 tot die Royal College of Physicians toegelaat is. In 1609 is hy aangestel as dokter by die St. Bartholomeus-hospitaal in Londen. Later het hy ook Karel I se Iyfarts geword. In dié tyd het die meeste medici hul idees oor bloedsomloop en die werkinge van die menslike liggaam gegrond op die idees van die Grieks-Romeinse dokter Galenus. Omdat dit eeue lank verbode was om aan 'n lyk te sny, was dit moeilik om meer oor die menslike liggaam te wete kom. Die ondersoek na die bloedsomloop was nog moeiliker omdat bloed nie in 'n lyk vloei nie. Navorsing op dierekarkasse was dus vergeefs. Galenus was in die 2e eeu n.C. 'n beroemde dokter wat op Aristoteles se idees uitgebrei het. Hy het gemeen dat daar twee tipes bloed in die liggaam is: die een tipe het volgens hom in die lewer ontstaan en die ander in die linkerkant van die hart. Volgens dié teorie het bloed van die lewer deur die are na die regterkant van die hart beweeg en van daar deur openinge na die linkerkant van die hart, waar dit gemeng het met bloed wat lug van die longe af gekry het. Dié mengsel het dan in stadige golfbewegings deur die liggaam beweeg en verdwyn.

Claudius Galenus en die ander medici het nie besef dat die hart die bloed pomp nie en het geglo dat aarsametrekkings vir die beweging van bloed verantwoordelik is. Sedert Galenus se tyd is talle klein ontdekkings oor bloed en die are gemaak, soos Fabricius se ontdekking van kleppe in die are. Die algemene opvatting oor bloed se beweging in die liggaam het egter basies onveranderd gebly. Harvey het Galenus se idee van golfbewegings van bloed in twyfel begin trek en tot die gevolgtrekking gekom dat die kleppe in die are daar is om te sorg dat die bloed net in een rigting beweeg: na die hart.

Deur disseksies op diere en ook Iyke het hy mettertyd vasgestel dat net een tipe bloed in 'n aaneenlopende sirkelbaan deur die liggaam beweeg as gevolg van die werking van die hart: die hart pomp die bloed deur slagare weg van die hart en dit vloei weer deur are terug na die hart. Hy kon egter nie bepaal hoe die bloed van die slagare na die are verwissel nie. Dié vraag is eers 3 jaar ná sy dood beantwoord toe die Italianer Marcello Malpighi die haarvate met behulp van 'n mikroskoop ontdek het. Harvey het voortgegaan met sy navorsing en in 1628 sy boek Exercitatio anatomica de motu cordis et sanguinis in animalibus ("Anatomiese verhandeling oor die beweging van die hart en die bloed van diere") gepubliseer. Dit het groot opskudding in mediese kringe veroorsaak, maar nadat verskeie ander medici sy teorie getoets het, is dit eers in Engeland en heelwat later op die Europese vasteland aanvaar.

In 1651 is Harvey se boek oor voortplanting, Exercitationes de generatione, gepubliseer. Hierin het hy beweer dat alle lewende wesens ontstaan uit 'n embrio wat in 'n eier gesetel is. Op 3 Junie 1657 is hy in Londen oorlede. Aangesien sy vrou toe reeds dood en hulle kinderloos was, het hy 'n groot deel van sy besittings aan die Royal College of Phycisians bemaak.

Sien ook

Bloedvat

Bronnelys

Wêreldspektrum, Volume 10, bl.106-107, ISBN 0908409451
KENNIS, vol 12, 1980, bl. 2300, ISBN 0 7981 0834 7