Wonderboom (roman)

Wonderboom (2015) is die debuutroman van die kunstenaar Lien Botha. Die verhaal handel oor Magriet Vos, wat ’n vioolspeler is, en in Bettysbaai in die Kaap woon. Die land waarin sy woon, word gekenmerk deur dinge soos armoede en voedseltekorte. “Die proteïen sal haar goeddoen, terwyl sy probeer onthou wanneer laas sy so iets te ete gehad het.” (Botha, 2015:11)

Die land word regeer deur Albino X en dit is duidelik dat sy onderdane, of dan die ander mense in die land, ’n heilige vrees vir hom het. Daar is ook verwysings na gebeure in Suid-Afrika se geskiedenis, byvoorbeeld die Marikana-slagting in 2012. “Op sy (Albino X) reis na diktatorskap het heelparty faktore in sy guns getel. Marikana se onsigbares het hom laat uitblink, gevolg deur ’n reeks stakings wat in verskeie sektore van die land posgevat het.” (Botha, 2015:18)

Magriet het ’n hunkering om weg te kom uit die Kaap en na Wonderboom in Pretoria te gaan. “Nou is dit net die lang tog noorde toe, terug na waar ek vandaan kom.” (Botha, 2015:57)

Daar is gedurig in die vertelling ’n terugblik op Magriet se verlede, onder andere na haar oorlede man Wim. “Sy en Wim stry oor die mossies wat nes maak onder die sinkdak by die voordeur.” (Botha, 2015:206) Dié terugblik op haar verlede dien ook as ’n nostalgiese terugblik op die land se verlede, juis omdat die land veral onder Albino X se regering ’n land is wat waarskynlik nie meer so voorspoedige plek is om te in te bly soos wat dit voorheen was nie.

Wanneer sy eindelik op die reis na Wonderboom in Pretoria vertrek, is daar verskeie insidente wat oor haar pad kom. Een hiervan is wanneer sy en die musikante wat saam met haar reis deur ’n korrupte polisievrou afgetrek word. Die polisievrou dring daarop aan om ’n papegaai wat saam met Magriet-hulle reis te vat. “Die agent frons en ignoreer vir Senzi. ‘I want dat (sic) bird.’” (Botha, 2015:99) Die beampte dwing hulle om vir haar ’n liedjie te speel voordat hulle kan gaan. “You play me a song, then you go.” (Botha, 2015:100) Toe sy hulle uiteindelik laat gaan, is dit sonder die papegaai.

Later kry Magriet ’n saamrygeleentheid by ’n karakter met die naam Hemingway. Wanneer Hemingway Magriet wil dwing om seks met hom te hê teen haar wil, vermoor sy hom deur dorings in sy nek in te druk. “Buite die motor, vir ’n sekonde, kry sy kans om die dorings los te ruk, en met elke milligram krag tot haar beskikking bring sy die een klein spits wit punt loodreg na sy nek en deur sy slagaar.” (Botha, 2015:178)

Haar reis neem haar onder andere na Bloemhof in die Noordwes-provinsie. Hier besoek Magriet ’n vrou met die naam Hildagonda, iemand wat sy uit haar kinderjare uit ken. “Tussen die bome gewaar sy die vrou met haar androgene onvergeetlikheid: Hildagonda, jongste dogter van die Jansens, wat eens op ’n tyd hul ouma se kannas met klappers in die lug geblaas het.” (Botha, 2015:194)

Van daar reis sy verder na Pretoria. “Dis Dinsdagoggend. Haar wysvinger volg die stukkende roete wat teen die inligtingsbord geplak is Lanseria, verby Diepsloot, Centurion, Pretoria-Sentraal.” (Botha, 2015:212) Wanneer sy in Gezina, ’n woonbuurt in die Pretoriase Moot aankom, word sy ook hier met haar verlede gekonfronteer. “Sy is naby die hoek waar haar pa se jongste broer, Ben, eens op ’n tyd sy tandheelkundige praktyk bedryf het.” (Botha, 2015:218)

Sy bereik nooit Wonderboom nie, en haar vioolrugsakkie het sy in die taxi agtergelaat waarmee is tot in Gezina gery het. “Haar laaste verbintenis met haar geheue is daarbinne; foto’s van haar familie en die notaboek om haar te herinner wie sy is en waarheen sy op pad is.” (Botha, 2015:218)

Al die hoofstukke het boomname as name, byvoorbeeld “Doringboom” en “Oorlogboom.” Elke hoofstuk het ook ’n foto met verskeie items op, waaronder ’n kaart van Suid-Afrika en ’n boek met die naam Paradise. Hoe verder die boek vorder hoe meer dele van die items op die foto raak weg, waaronder die letters van die woord “paradise”. Sou dit wys op Magriet se amnesie? Dat haar spore agter haar en ook voor haar uitgewis word?

Lien Botha het die Jan Rabie-Rapportprys vir beste debuutroman in Afrikaans vir Wonderboom gewen.