Zara Jakob
Zara Jakob (Ge'ez: ዘርዐ ፡ ያዕቆብ zar'ā yāʿiqōb, "Afstammeling van Jakob", letterlik "Saad van Jakob"; 1399 - 26 Augustus 1468) was die keiser van Ethiopië en ’n lid van die Salomoniese Dinastie. Sy troonnaam was Konstantyn I (Ge'ez: ቈስጠንጢኖስ qʷastāntīnōs). Hy was die seun van Dawid I en sy jongste vrou, Igzi Kebra.
| Zara Jakob | |
|---|---|
| Keiser van Ethiopië | |
| Dinastie | Huis van Salomo |
| Bewind | 1434-1468 |
| Gebore | 1399 |
| Shewa | |
| Gesterf | 1468 (op 68-69 jaar) |
| Voorganger | Amda Jesus |
| Opvolger | Baeda Mariam I |
| Gade van | Eleni |
| Vader | Dawid I |
| Moeder | Igzi Kebra |
Die Britse kenner van Ethiopië Edward Ullendorff meen Zara Jakob "was ongetwydfeld die grootste heerser van Ethiopië sedert Ezana, tydens die hoogtepunt van Aksoem-mag, en geen van sy opvolgers kan met hom vergelyk word nie – behalwe miskien die keisers Menelik II en Haile Selassie".[1]
Paul B. Henze herhaal die tradisie dat Zara Jakob na Tigray gebring is en daar in die geheim grootgemaak is weens die jaloesie van sy oudste broer, Tewodros I.[2] Die Ethiopiese historikus Taddesse Tamrat erken die tradisie is belangrik om die aandag te vestig op Zara Jakob se godsdienstige agtergrond vir sy bewind, maar die storie is "baie onwaarskynlik". Zara Jakob het self in sy Masjafa Berhan geskryf hy is maar op die vooraand van sy troonbestyging uit die koninklike tronk op berg Gishan gebring.[3]
Bewind
wysigNá die dood van keiser Dawid I het Tewodros I opdrag gegee dat Zara Jakob op berg Gishan opgesluit word (omstreeks 1414). Desondanks het Zara Jakob se ondersteuners hom as ’n kandidaat vir die troon beskou en hom die volgende 20 jaar gehelp om bo sy ouer broers uit te styg as die oudste gekwalifiseerde kandidaat.[4]
David Buxton lê klem op die uitwerking van dié gedwonge afsondering, "sonder kontak met gewone mense en die gewone lewe", op sy persoonlikheid. Daarna het hy hom skielik in ’n leiersposisie bevind sonder enige ondervinding van staatsake, in ’n koninkryk vol sameswerings en rebellies, ’n kerk deurtrek van kettery en vyande van buite gereed om die land aan te val.
Hy het dié desperate en chaotiese situasie egter vasberade gepak en die beste daarvan gemaak. Teen die einde van sy lewe, toe hy nie die liefde en getrouheid van selfs sy howelinge en familie gehad het nie, het hy ’n eensame figuur vol suspisie en wantroue geword. "Maar desondanks is die naam van dié groot verdediger van die geloof een van die onvergeetlikstes in die Ethiopiese geskiedenis."[5]
Nadat hy keiser geword het, het Zara Jakob die Hadija-sultanaat aangeval en die gevange prinses Eleni gedwing om met hom te trou. Sy is voor hulle troue gedoop.[6] Eleni was die dogter van die koning van Hadija, een van die Moslemse Sidamo-koninkryke suid van die Abayrivier. Hoewel sy geen kinders gehad het nie, het sy ’n magtige politieke persoon geword.
Zara Jakqob het Badlai ad-Din, die sultan van Adal, in 1445 verslaan en so sy houvas op die Sidamo-koninkryke in die suide verstewig, asook op die swak Moslemse koninkryke anderkant die Awashrivier.[7] Soortgelyke veldtogte in die noorde teen die Agau en Falasha was nie so geslaagd nie.
Nadat hy ’n helder lig in die lug gesien het (wat die meeste historici identifiseer as Halley se Komeet, wat in 1456 in Ethiopië sigbaar was) het Zara Jakob die stad Debre Berhan gestig en dit vir die res van sy bewind sy hoofstad gemaak.[8]
In sy latere jare het Zara Jakob despotieser geraak. Toe die ab van Dabra Libanos hom kritiseer omdat hy mans laat slaan en doodmaak, het die keiser die ab self laat slaan; hy is later in die tronk dood. Zara Jakob was in 1453 oortuig daar is ’n sameswering teen hom, en dit het tot nog wreder optrede gelei. Hy het toenemend daarvan oortuig geraak dat sy vroue en kinders teen hom saamsweer en het verskeie van hulle laat slaan. Sejon Morgasa, die ma van die toekomstige keiser Baeda Mariam I, is in 1462 weens dié mishandeling dood; dit het gelei tot ’n algehele breuk tussen pa en seun. Die verhouding is eindelik herstel en Zara Jakob het Baeda Mariam in die openbaar as sy opvolger aangewys.
Verwysings
wysig- ↑ Edward Ullendorff, The Ethiopians: An Introduction to the Country and People, 2de uitg. (Londen: Oxford University Press, 1960), p. 69. ISBN 0-19-285061-X.
- ↑ Paul B. Henze, Layers of Time, A History of Ethiopia (New York: Palgrave, 2000), p. 68. ISBN 1-85065-522-7
- ↑ Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 222 ISBN 0-19-821671-8
- ↑ Taddesse Tamrat, pp. 278–283.
- ↑ David Buxon, The Abyssinians (New York: Praeger, 1970), pp. 48f
- ↑ Hassen, Mohammed. Oromo of Ethiopia with special emphasis on the Gibe region (PDF). University of London. p. 22.
- ↑ His war against Badlay is described in the Royal Chronicles (Pankhurst, pp. 36-38).
- ↑ Die stigting van Debre Berhan word beskryf in the Royal Chronicles (Pankhurst, pp. 36–38).
Skakels
wysig
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
