Я
Cyrilliese letter Я | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Cyrilliese alfabet | |||||||
А | Б | В | Г | Ґ | Д | Ђ | |
Ѓ | Е | Ё | Є | Ж | Ѕ | З | |
И | І | Ї | Й | Ј | К | Л | |
Љ | М | Н | Њ | О | П | Р | |
С | Т | Ћ | Ќ | У | Ў | Ф | |
Х | Ц | Ч | Џ | Ш | Щ | Ъ | |
Ы | Ь | Э | Ю | Я | |||
Ou letters | |||||||
Ҁ | Ѹ | Ѡ | Ѻ | Ѿ | Ѣ | Ꙗ | |
Ѥ | Ѧ | Ѫ | Ѩ | Ѭ | Ѯ | Ѱ | |
Ѵ | Ѷ | Ѳ |
Я (kleinletter: я) is sedert die taalhervormings van Pieter die Grote van Rusland ’n letter van die Cyrilliese alfabet en word gebruik in Russies, Belarussies en Oekraïens. Dit word uitgespreek as /ja/.
Geskiedenis
wysigIn die ou Cyrilliese alfabet was /ja/ die letter Ѧ ѧ (ѧсъ малый, "klein joes") en het dit soms die syfer 900 voorgestel. Dit is aanvanklik as /ę/ getranslitereer. Die geskiedenis van die letter verskil van taal tot taal. In Serwies en Bulgaars het dit meestal /e/ geword. Onder die Oos-Slawiërs het dit waarskynlik ’n /æ/ geword wat die voorafgaande konsonant gepalataliseer het. Later het dit met /a/ verbind en ѧ het daarna /a/ aangedui ná ’n gepalataliseerde konsonant of /ja/ aan die begin van ’n woord. Daar het egter reeds ’n letter vir dié klank bestaan: .
Die twee letters was dus ekwivalente. In Russiese kursiewe skrif het die linkerkantse been van ѧ mettertyd korter geword en later heeltemal verdwyn en die middelste been het meer links geskuif. So het die letter sy я-vorm gekry.
In voorstelle vir ’n burgerlike skrif wat in 1708 aan Pieter die Grote voorgelê is, het al drie vorms verskyn. Pieter het net die vorm я behou en die ander twee doodgekrap, en so het laasgenoemde vorm deel van die nuwe Russiese alfabet geword. Dit is later ook vir Oekraïens en Belarussies aanvaar.