Sangiro
Sangiro (23 Augustus 1894 – 30 April 1979) is die pseudoniem van die Afrikaanse skrywer Andries Albertus Pienaar, wat hasie beteken.[1][2] In 1927 wen hy die Hertzogprys vir sy boek Diamantkoors en Twee fortuinsoekers. 'n Tweede Hertzogprys word in 1945 aan hom toegeken vir sy oeuvre (somtotaal van sy werke).
Andries Pienaar | |
|---|---|
 | |
| Gebore | Andries Albertus Pienaar 23 Augustus 1894 Broederstroom, Pretoria |
| Sterf | 30 April 1979 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrika |
| Beroep | Skrywer |
Biografie
wysigAndries Albertus Pienaar is op 23 Augustus 1894 op Broederstroom naby Pretoria gebore. Sy ouers trek later na Tanzanië (destyds Tanganijka), maar hy keer in 1913 terug na Suid-Afrika om sy studie te voltooi - eers aan die Volkskool op Heidelberg, Transvaal (waar hy ook 'n onderwyser was) en later aan die Universiteit van Stellenbosch. Hy skryf boeke onder die skuilnaam Sangiro en word veral bekend vir Uit oerwoud en vlakte en Simba. In die dertigerjare werk hy as regisseur aan verskeie rolprente.
Op 12-jarige leeftyd het hy saam met sy ouers na Duits-Oos-Afrika (tans Tanzanië) gegaan, en tydens sy jeugjare aan die voet van berg Kilimandjaro het hy goeie kennis van diere en tropiese plantegroei opgedoen.
Die plaaslike Swart bevolking het hom die bynaam "Sangiro" - in hulle taal beteken dit hasie - gegee omdat hy vinnig kon hardloop. Onder die skuilnaam het hy later gepubliseer. In 1910 het hy na Suid-Afrika teruggekeer en sy skoolopleiding op Heidelberg voltooi. In 1921 het hy die BA-graad met lot aan die Universiteit van Stellenbosch behaal.
Hy was vir 'n kort rukkie lid van die redaksie van Die Burger in Kaapstad, maar het toe na Duits Oos- Afrika teruggekeer. Hierna het hy vir verdere studie na Duitsland gegaan. In 1924 het Sangiro op versoek van die bekende Duitse rolprentmaatskappy UFA ʼn rolprentekspedisie na Oos-Afrika gelei. In 1928 het hy en sy broer, Danie, na die gebied teruggekeer om die rolprent Shaitani te maak.
Sommige van die ervaringe word in sy werk Simba beskryf. Nadat hy ʼn afdruk van die film in Duitsland laat maak het, het hy in 1931 na Suid-Afrika teruggekeer. In 1932 was hy regisseur van die rolprent Die bou van 'n nasie, wat deur die destydse Suid-Afrikaanse Spoorweë vervaardig is. In dieselfde jaar het hy ook die rolprent Die lig van 'n eeu, geregisseer.
Die prent het die geskiedenis van die Hollandse Kerk in Suid-Afrika uitgebeeld. Sangiro het die diereverhaal ʼn belangrike plek in die Afrikaanse letterkunde gegee. Sy debuutwerk, Uit oerwoud en vlakte, het in 1921 verskyn.
Die werk het die Afrikaanse diereverhaal wêreldaansien gegee en vergelyk gunstig met die beste in Europa. Dit bestaan uit 3 dele: Deel I handel oor die ''Lotgevalle van ʼn leeufamilie'' en beskryf die ervaring van 'n leeugesin, gesien vanuit die hoek van die diere; deel II, "In die oerwoud", gee 'n skets van die dierelewe en plantegroei in Oos-Afrika, terwyl deel III, "Renosterlewe", handel oor die vriendskap tussen 'n jong renostertjie en 'n seekoeitjie nadat albei se ouers dood is.
Kenmerkend vir sy werk is beweging. Die flora en fauna is voortdurend in aksie. Krullende slingerplante soek lig, terwyl lewendige flitsopnames van die dier in beweging gegee word. Hoewel die boek later in Engels en Frans vertaal is, is die ooreenkoms tussen die werk en Afrikanische Tierwelt I, Novellen und Erzählungen deur die Duitse skrywer F.B. von Schellendorff opvallend. Wanneer die 2 werke vergelyk word, is die ooreenkoms tussen die inhoud en die episodes, selfs reekse sinne, opvallend.
Die oorspronklikheid van die werk word dus betwyfel. Op Safari (1925), 'n joernalistieke reis- en jagverhaal, beskryf 'n jagtog wat Sangiro in Oos-Afrika meegemaak het. Hoewel hy die dierelewe soms uitbeeld, is die jagter self die middelpunt van die werk en word die dier vanuit die oog van die jagter gesien. Diamantkoors en Twee fortuinsoekers (1926) is sketse oor die delwerslewe. Die werk is in 1927 met die Hertzogprys bekroon. Hoewel "Diamantkoors" 'n goeie sielkundige uitbeelding van die mens is, word "Twee fortuinsoekers" nie as hoogstaande letterkunde beskou nie. Koors (1929), 'n outobiografiese werk, skets die verhuising na Oos-Afrika en die koorsdrome van ʼn ylende seun.
Dit is waarskynlik een van Sangiro se beste werke. Trekvoëls (1938), wat eerder ʼn populêr wetenskaplike as 'n letterkundige werk is, handel oor die trekrigting van Suid-Afrikaanse ooievaars. In Simba (1944) het Sangiro weer die dierelewe as tema gebruik. Die werk bestaan uit 3 dele: "Ngésomit", die herinneringe wat die skrywer uit sy jeugjare oproep oor ervarings met leeus; "Rolprentavonture", ʼn verslag van sy ervaringe as leier van 'n Duitse filmekspedisie in Oos-Afrika, en "Simba", die verhaal van 'n klein leeutjie.
In 1945 is die Hertzogprys weer aan Sangiro toegeken vir sy gesamentlike prosawerk. In 1951 het ʼn versameling stukke oor Suidwes-Afrika (Namibië) onder die titel En die Oranje vloei verby verskyn. Hy is 30 April 1979 op Stellenbosch oorlede.
Werke
wysigBoeke wat hy geskryf het:
- Uit oerwoud en vlakte (Sketse uit die Oos-Afrikaanse se dierewêreld) - eerste uitgawe 1921
- Diamantkoors en Twee fortuinsoekers - eerste uitgawe 1927
- Op safari - eerste uitgawe 1925 (Tweede druk)
- Ngésomit - eerste uitgawe 1944
- Simba - eerste uitgawe 1945
- Rolprentavonture - eerste uitgawe 1951
- En die Oranje vloei verby - eerste uitgawe 1953. 'n Versameling verhale vanuit Namakwaland en Suidwes-Afrika wat die mense en dorpe beskryf.
Filmografie
wysigPienaar was die regisseur van die volgende rolprente:
- Bou van 'n Nasie, 1938
- Lig van 'n Eeu, 1942
Bronne
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 208
- Wallis, F. (2000). Nuusdagboek: feite en fratse oor 1000 jaar, Kaapstad: Human & Rousseau