Act of Settlement 1701
Die Act of Settlement, of Opvolgingswet, is ’n wet van die parlement van Engeland van 1701 wat die troonopvolging van Engeland en Ierland beperk tot slegs Protestante. Dit het tot gevolg gehad dat afstammelinge van koning Karel I (buiten sy Protestantse kleindogter prinses Anna, later koningin Anna) uitgesluit is van die troonopvolging en dat die eerste aanspraakmaker die keurvorstin Sophia van Hannover was; sy was ’n kleindogter van Jakobus VI en I. Ná haar sou die troon slegs na haar nie-Katolieke erfgename gaan.
Die wet is genoodsaak deurdat nóg Willem III en Maria II nóg Maria se suster, die toekomstige koningin Anna, enige oorlewende kinders gehad het en al die lede van die Huis van Stuart Katoliek was. Die lyn van Sophia van Hannover was die mees junior lyn van die Stuarts, maar het bestaan uit toegewyde Protestante. Sophia is op 8 Junie 1714 oorlede, kort voor koningin Anna se dood op 1 Augustus 1714. Met Anna se afsterwe het Sophia se seun koning George I geword. Dit was die begin van die Hannoverdinastie in Brittanje.
Die wet het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Koninkryk van Groot-Brittanje. Engeland en Skotland het sedert 1603 ’n monarg gedeel, maar is apart regeer. Die Skotse parlement was teensinniger as die Engelse parlement om afstand te doen van die Huis van Stuart, waarvan die lede Skotse monarge was lank voordat hulle monarge van Engeland geword het. Engeland se druk op Skotland om die Act of Settlement te aanvaar was een van die faktore wat gelei het tot die parlementêre vereniging van die twee lande in 1707.
Kragtens die Act of Settlement sou enigiemand wat ’n Rooms-Katoliek word of met een trou, sy aanspraak op die troon verloor. Dit het ook perke geplaas op die rol van buitelanders in die Britse regering en die mag van die monarg met betrekking tot die parlement van Engeland. Sommige van die bepalings is deur daaropvolgende wetgewing verander.
Saam met die Handves van Regte van 1689 is die Act of Settlement vandag een van die belangrikste grondwetlike bepalings van troonopvolging – nie net van Brittanje nie, maar ook van die ander Statebondslande waarvan die Britse monarg die staathoof is.[1] Die Act of Settlement kan net deur ’n land se parlement verander word, en dan net met die toestemming van al die ander lande, want dit raak die opvolging van die gesamentlike troon.[2]
Ná die Perth-ooreenkoms van 2011 het wetgewing wat die wet verander op 26 Maart 2015 in al die Statebondslande met koningin Elizabeth as staatshoof van krag geword. Daarvolgens is uitsluiting van die troon weens ’n huwelik met ’n Rooms-Katoliek verwyder. Ander bepalings van die wet geld steeds.
Historiese verband
wysig
Ná die Glorieryke Rewolusie is die troonopvolging in Engeland bepaal deur die Handves van Regte van 1689, waarkragtens Jakobus II se vlug uit Engeland na Frankryk tydens die rewolusie neergekom het op ’n abdikasie van die troon. Sy dogter, Maria II, en haar man, Willem III (wat ook Jakobus se susterskind was), is dus as sy opvolgers beskou. Die Handves van Regte het ook bepaal dat die opvolging deur Maria en Willem se afstammelinge sou loop, dan deur Maria se suster, Anna, en haar afstammelinge, en dan deur die afstammelinge van Willem deur ’n moontlike tweede huwelik. Tydens die debat het die Hoërhuis probeer om Sophia en haar afstammelinge by die troonopvolging te voeg, maar dit is nie deur die Laerhuis goedgekeur nie.[3]
Maria II is in 1694 sonder kinders oorlede, en Willem III het nie weer getrou nie. In 1700 is prins Willem, Anna se enigste kind wat sy babadae oorleef het, op 11-jarige ouderdom aan pokke oorlede.[4] Anna was dus die enigste erfgenaam van die troon. Die Handves van Regte het Katolieke van die troon uitgesluit, dus ook Jakobus II en sy afstammelinge. Dit het egter nie voorsiening gemaak vir die troonopvolging ná Anna nie. Die parlement het dus bevind dit is nodig om wel Sophia en haar afstammelinge in te sluit en so te verseker dat die konings Protestants bly.
Die Act of Settlement het daarvoor voorsiening gemaak dat Sophia, ’n kleindogter van Jakobus VI en I en ’n niggie van Karel I, en haar afstammelinge die troon kon bestyg, terwyl dit Katolieke "vir altyd" uitgesluit het. Die wet het nie eens aanhangers van nie-Christelike gelowe genoem nie, wat dit sou ondenkbaar gewees het in 18de-eeuse Engeland.
Verwysings
wysig- ↑ Toporoski, Richard (1998). "The Invisible Crown". Monarchy Canada. Toronto: Monarchist League of Canada (Somer 1998). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Februarie 2008. Besoek op 16 Mei 2009.
- ↑ The Statute of Westminster 1931
- ↑ Melville, Lewis (1908). The First George in Hanover and England. London: Isaac Pitman and Sons. pp. 130–131.
- ↑ Snowden, Frank M. (2019). Epidemics and Society: From the Black Death to the Present. New Haven, Connecticut: Yale University Press. p. 99. ISBN 978-0-300-19221-6.
Skakels
wysig
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
