Berliner Philharmoniker

Die Berliner Philharmoniker (voorheen bekend as die Berliner Philharmonisches Orchester in Duits, en die Berlynse Filharmoniese Orkes in Afrikaans) is 'n simfonieorkes wat in Berlyn, die hoofstad van Duitsland, gesetel is. Dit word deur baie bronne as een van die beste simfonieorkeste ter wêreld beskou, en sommige kritici beskryf dit as die beste orkes. Die orkes se huidige hoofdirigent en musiekdirekteur is die Russiesgebore Kirill Petrenko.

Kenteken van die Berliner Philharmoniker

Sir Simon Rattle

Die hoofgebou van die Berliner Philharmoniker

Wilhelm Furtwängler dirigeer die Berliner Philharmoniker in die AEG-fabriek, 1942

Geskiedenis

Die orkes is in 1882 in Berlyn gestig deur omtrent 50 musici nadat hulle besluit het om teen die autokratiese en hardvogtige leiding van Benjamin Bilse, in wie se orkes hulle voorheen gespeel het, te rebelleer. Aanvanklik het finansiële probleme gedreig om die jong orkes te kniehalter, maar in 1887 het die konsertagent Hermann Wolff die bestuur van die orkes oorgeneem en dadelik begin beplan om die orkes se toekoms te verseker. Hy het die dirigent Hans von Bülow aangestel as die eerste hoofdirigent van die orkes.

Binne vyf jaar daarna het Von Bülow 'n unieke speelstyl vir die orkes geskep. Enkele van die dirigente wat die orkes in daardie tyd gedirigeer het, was Hermann Levi, Hans Richter, Felix Mottl, Felix von Weingartner, Ernst von Schuch as ook komponiste soos Johannes Brahms en Edvard Grieg en komponis-dirigente soos Gustav Mahler, Richard Strauss en Hans Pfitzner.

Peter Tsjaikowski, wat verskeie kere deur die orkes genooi is, het een keer met entoesiasme na 'n konsert opgemerk: "Die uitmundende Berlynse Filharmoniese Orkes het 'n spesiale eienskap waarvoor ek nie die gepaste uitdrukking kan vind nie, behalwe buigbaarheid. Die musici het die vermoë om hulle aan te pas by die dimensies van Berlioz of van Liszt, om die arabesque-kleure van eersgenoemde weer te gee, asook die toonryke arsenaal van laasgenoemde. Behalwe daarvoor, kan hulle hulle ook aanpas by die delikate toon van Joseph Haydn. Die lede van die Orkes werk nie in die teaters nie en daarom is hulle nie uitgeput en oorwerk nie. Daarbenewens is hulle ook 'n outonome orgaan, hulle speel vir eie gewin en nie vir 'n besigheidsman wat 'n deel van die wins hou nie. Hierdie gunstige en uitsonderlike faktore dra natuurlik by tot hulle artistieke harmoniese uitvoering."

Arthur Nikisch het Hans von Bülow in 1895 opgevolg. Nikisch, aanvanklik 'n violis, was 'n dirigent met kalm en ekonomiese gebare. In die 27 jaar wat hy aan die helm van die orkes was, het hy bygedra tot 'n uitsonderlike artistieke kontinuïteit. Nikisch het die orkes se repertorium uitgebrei; hy was 'n groot voorstander van Bruckner en die musiek van Tsjaikowski, Berlioz en Liszt het voorrang geniet bo die in daardie stadium moderne musiek van Strauss en Mahler. Onder die soliste wat gedurende sy termyn saam met die orkes opgetree het, tel die pianiste Ferruccio Busoni, Wilhelm Backhaus en Alfred Cortot, die violiste Jacques Thibaud, Carl Flesch, Bronislav Huberman, Jascha Heifetz en Adolf Busch en die tjeliste Pablo Casals en Heinrich Sclusnus.

In 1922 is Nikisch opgevolg deur Wilhelm Furtwängler, 'n jong dirigent wat hom onderskei het op verskeie maniere: vir sy temperament, sy passie, sy reflektiewe en amper filosofiese houding teenoor interpretasie en sy onvergeetlike en ongewone tegniek om die tyd aan te dui met sy regterarm terwyl hy sy linkerarm gebruik het om frases of klemverskuiwings aan te dui. Furtwängler se repertorium het hoofsaaklik uit klassieke en romantiese komponiste bestaan. Hy was die hoofvertolker van Beethoven, Brahms en Bruckner. Onder sy tydgenote het hy homself die meeste geskaar by die laatromantiese komponiste eerder as by die komponiste van die nuwe skool. Nogtans het hy baie gedoen om die werke van komponiste soos Hindemith, Prokofiev, Strawinski en Schönberg te bevorder. Die orkes het die Nazi-tydperk sonder veel skade deurgemaak.

Die musieklewe in Berlyn het redelik vinnig herstel na die verwoesting van die stad aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog. Die orkes het in April 1945 sy laaste konsert gehou voor die oorgawe, en het aan die einde van Mei daardie jaar weer 'n konsert gehou onder leiding van Leo Borchard, sonder noemenswaardige verlies onder sy lede. Na die skielike dood van Borchard, is Sergiu Celibidache, 'n jong, onbekende en onervare 33 jarige Roemeense dirigent, aangestel as hoofdirigent. Hy was 'n mens wat aangedryf is deur sy temperament, sy passie en fanatiese liefde vir musiek, en is oor die algemeen gekenmerk as iemand met 'n komplekse persoonlikheid. Sy konserte in die gemeenskapsaal in Zehlendorf, in die Titania-Paleis in Steglitz, en later in die Musiekhoërskool was gekenmerk as eiesoortig en besonders.

In die daaropvolgende jare is die isolasie wat gevolg het op die kulturele beleid van die Nazi's vinnig oorkom. Internasionaal bekende dirigente en soliste, soos Yehudi Menuhin, het begin om terug te keer na Berlyn. Die orkes het 'n toer van Duitsland en buurlande onderneem. Wilhelm Furtwängler het in 1946 teruggekeer en is weer aangestel as hoofdirigent in 1952. In die jaar na sy dood in 1954 is Herbert von Karajan aangestel as nuwe hoofdirigent deur die lede van die orkes. Tydens die 34 jaar as hoofdirigent van die orkes het Karajan 'n unieke kombinasie van perfeksie en styl geskep wat 'n onmiskenbare klankkenmerk op die orkes gelaat het. Die konserte, toere en tallose opnames getuig van hierdie wêreldberoemde vennootskap.

Sedert Oktober 1963 is die Philharmonie die tuiste van die orkes, in Kemperplatz, ontwerp en gebou deur Hans Scharoun. In 1987 is die Kamermusieksaal (in Duits: Kammermusiksaal), in wese 'n kleiner weergawe van die groter saal, spesifiek vir kamermusiekuitvoerings bygevoeg tot die Philharmonie.

In April 1989 het Herbert von Karajan bedank as hoofdirigent, en hy is op 16 Julie 1989 in Anif, naby sy geboortestad Salzburg, in Oostenryk, oorlede.

Op 8 Junie 1989 het die orkes vir Claudio Abbado aangestel as hulle vyfde artistieke direkteur. Tydens Abbado se tydperk by die orkes het twintigste eeuse musiek gereeld op die programme van die orkes verskyn, tesame met die tradisionele repertorium van klassieke en romantiese komponiste. Onder Abbado se leiding het die orkes begin om konsertuitvoerings van operas in die Philharmonie te lewer, onder andere van Il Viaggio a Reims van Rossini, Boris Godunov van Mussorgksi, Elektra van Richard Strauss, Otello en Simon Boccanegra van Verdi, Wozzeck van Alban Berg, Fierrabras van Schubert en Tristan und Isolde van Wagner.

Claudio Abbado het in 1998 aangekondig dat hy weens gesondheidsredes nie na 2002 sou aanbly as musiekdirekteur nie. Op 23 Junie 1999 het die orkes vir Sir Simon Rattle aangestel as musiekdirekteur vanaf 2002. Hy beklee die amp tot en met sy uittrede in 2018 en is deur Kirill Petrenko opgevolg.

In 2006, het die orkes aangekondig dat hulle hul rol tydens die Nazi-tydperk sou ondersoek. In 2007 het Misha Aster The Reich's Orchestra, gepubliseer, sy studie oor die verhouding tussen die Berliner Philharmoniker en die heersers van die Derde Reich. In 2007 is die dokumentêre film Die Reichsorchester deur Enrique Sánchez Lansch vrygestel, waarin die orkes se aktiwiteite tydens die Nazi-era ondersoek is en wat onderhoude ingesluit het met musici wat gedurende daardie era in die orkes gespeel het.

Die klank, styl en samestelling van die Orkes

Baie kritici is dit eens dat die orkes 'n unieke klank het. Dit is al beskryf as warm, donker, intiem en fluweelagtig. Die oorsprong van hierdie unieke klank word deur baie kritici toegeskryf aan Herbert von Karajan. Sir Simon Rattle het al by geleentheid erken dat hy nog steeds Herbert von Karajan se orkes dirigeer, as 'n erkenning van die Karajan se nalatenskap.

Die orkes het tans 128 lede, uit 22 verskillende nasionaliteite, en 'n gemiddelde ouderdom van 38.

Die orkes het drie konsertmeesters, Guy Braunstein (van Israel), Daniel Stabrawa (van Pole) en Daishin Kashimoto (van Japan).

Sommige lede van die orkes word gereeld deur die kritici gemeld vir spesiale erkenning. Oor konsertmeester Guy Braunstein is al gesê dat hy gemaklik en onverstoord speel, met sy voete gekruis onder sy stoel, gerieflik eerder as op aandag, met 'n onvergelykbare tegniek en standaard van spel. Amihaï Grosz, hoofaltvioolspeler, ook van Israel, en stigterslid van die Jerusalem Strykkwartet is al besing oor sy "bykans meganiese strykstokarm" terwyl sy klank wissel tussen "grof" en "syagtig", "glad" en "rof". Alhoewel al die spelers virtuose is, word die volgende gereeld geprys vir uitnemendheid: Emmanuel Pahud (fluit), Albrecht Mayer (hobo), Daniele Damiano (fagot) en Stephan Dohr (Franse horing).

Digitale Konsertsaal

In 2008 het die Berliner Philharmoniker die wêreld se eerste virtuele konsertsaal geskep, genaamd die Digital Concert Hall. Die konsep behels dat die orkes se konserte lewendig uitgesaai word oor die internet. Intekenare kan die konserte via die internet kyk teen 'n subskripsiefooi. Elke konsert wat uitgesaai word, word dan in die Digitale Konsertsaal se argief gestoor word en intekenare kan dit daarna te eniger tyd weer via die internet kyk. Die argief bestaan ook uit opnames van die Berliner Philharmoniker wat tydens Claudio Abbado se tydperk as hoofdirigent verfilm is, en wat voorheen op DVD vrygestel is, asook van sekere gasorkeste en jeugorkeste wat in die Philharmonie optree en dokumentêre films oor die Berliner Philharmoniker en dirigente wat saam met hulle opgetree het, soos Carlos Kleiber en Claudio Abbado.

Sir Simon Rattle het gesê dat die Digitale Konsertsaal die "weg van die toekoms" is vir klassieke musiek. Volgens hom is dit "'n wonderlike ding vir beide die orkes en die publiek asook wonderlik om 'n baie groter gehoor tot die Philharmonie te verwelkom".

Die Digitale Konsertsaal word geborg deur Deutsche Bank.

Dirigente

• Kirill Petrenko (vanaf 2019)
• Sir Simon Rattle (2002–2018)
• Claudio Abbado (1989–2002)
• Herbert von Karajan (1954–1989)
• Sergiu Celibidache (1945–1952)
• Leo Borchard (1945)
• Wilhelm Furtwängler (1922–1945 en 1952–1954)
• Arthur Nikisch (1895–1922)
• Hans von Bülow (1887–1893)
• Ludwig von Brenner (tot 1887)

Eksterne skakels

• (de) Berliner Philharmoniker se webtuiste
• (de) Digitale Konsertsaal
• (en) "Berlin Philharmonic Orchestra". Encyclopædia Britannica. Besoek op 18 Mei 2024.